Bischof Ivo Muser
Der Friede sei mit euch: Als Bischof beginne ich jeden Gottesdienst mit diesem Wunsch. So begrüßte der auferstandene Christus seine Jünger am Abend des ersten Ostertages. Friede – Geschenk und Auftrag! Diese Zusage hat auch an diesem Osterfest einen besonderen Klang. Nicht weit von uns entfernt leiden Menschen schon seit mehr als einem Jahr an den Folgen eines grausamen Angriffskrieges. Krieg beginnt nicht auf den Schlachtfeldern, sondern in den Gedanken, Gefühlen und Worten der Menschen. Es gibt keine Siege, die durch Krieg, Nationalismus, Abwertung anderer Völker, Sprachen und Kulturen erreicht wird. Am Ende eines Krieges gibt es immer nur Verlierer. Österliche Menschen gestalten ihr Zusammenleben als Menschen der Hoffnung und des Friedens – nicht rückwärtsgewandt, sondern mit dem gemeinsamen Blick nach vorne. Sie setzen sich für eine Einheit in der Vielfalt ein – hier bei uns und in einem gemeinsamen Europa, wo verschiedene Kulturen, Sprachen, Mentalitäten, Konfessionen und Religionen sich begegnen und gegenseitig bereichern. Wir brauchen verbindende und versöhnende Zeichen, die uns helfen, die Geschichte gemeinsam zu lernen, zu deuten und zu verzeihen – auch in Südtirol.
Wir alle können schlichte, österliche Zeichen des Friedens setzen, Tag für Tag, indem wir uns bemühen, die „Anderen“ kennenzulernen: den eigenen Nachbarn und die eigene Nachbarin, einen Menschen, der einer anderen Volksgruppe angehört, einen jungen Menschen, der zurzeit nicht mit seinem Leben zurechtkommt, einen alten Menschen, dem niemand mehr zuhört, oder einen Flüchtling mit seiner Geschichte und seiner Hoffnung. Jedes echte Kennenlernen baut Vorurteile ab, nimmt Unsicherheiten und Berührungsängste, baut eine Brücke für den Frieden.
Der Friede sei mit euch: So hat Ostern begonnen. So wird Ostern zu einem Auftrag, Tag für Tag. So wird deutlich, dass wir uns immer für das Leben entscheiden. Mit dieser Zusage des Auferstandenen wünsche ich allen ein hoffnungsvolles, frohes und friedvolles Osterfest. Bauen wir mit Christus, dem Sieger über den Tod, Brücken des Friedens und gehen wir über diese Brücken aufeinander zu.
Viel Segen, Hoffnung und Lebensfreude zu diesem Fest über allen Festen.
Vësco Ivo Muser
Capiun, 22 de forá 2023
Stimades sorus y stimá fredesc te nosta Diozeja Balsan – Porsenú!
Bel dî savunse che cun nosc stil de vita él nosta tera y le clima che ne n paia sura y nia püch. Chiló nes é jü valch fora de schedra y les conseguënzes ne pón nia plü scuté ia. Deplü...
Vësco Ivo Muser
Advënt 2020
Stimades sorus y stimá fredesc te nosta diozeja da Balsan - Porsenú!
– chësc é le tema dl ann de nosta Diozeja.
I inviëii de cör düc i fedei da se tó dlaurela por n momënt de reflesciun personala y comunitara ai 8 de dezëmber, festa dl’Imacolada y Uma de Dî.
Dan da 55 se stlüjôle jö en chësta festa le Secundo Conzil Vatican (1962-1965); dan da 5 agn ânse stlüt jö en chësta festa de Santa Maria la Sinoda diozejana.(2013-1015).
dales 14.00 dessel gní metü fora le Santiscimo tl Dom da Porsenú y da Balsan, te dötes les dlijies dles ploanies, di convënc y di santuars, tles capeles di ospedai, dles ciases de palsa y dles comunités religioses por l‘adoraziun tl chît.
dan dal Signur desson podëi sura döta la diozeja cina les 18.00: se tó dlurela, aldí, dé resposta, confidé y azeté l’inciaria de Dî – sciöche Maria, la Uma de Dî.
Funziuns y momënc de oraziun bele programá por chësc domisdé desson sambëgn tigní. Ince da ciasa infora pón se liéala oraziun, se tó dlaurela, adoré, rengrazié, perié y orienté nosta vita cuntra Chël Bel Dî. Na importanza particolara á le perié a inom de d’atri.
I ves prëii dötes y düc da ves lié en chësc de de festa te na gran rëi de oraziun diozejana – insciö sciöche al é poscibl por vignöna y vignun de nos. Chësc se tó dlaurela y s’archité dess ester n pice sëgn, scëmpl, de speranza, che nes liëia adöm te n tëmp ri y posoch.
Porsones che prëia é porsones de speranza!
I prëii con os y i ves prëii do osta oraziun.
Tla ligrëza y speranza,
Osc Vësco
+ Ivo Muser
Advënt 2020
Stimades sorus y stimá fredesc te nosta diozeja Balsan- Porsenú!
Carsëma 2020: Dailó á metü man chiló da nos Corona.
Impröma unse düc sotvaluté la cossa.
I aldi ciamó les tröpes usc: Tan mal ne jarára. Al é ma coies.
Nos ne gnun mine tocá. Chiló da nos dessigü nia!
Na odlada pinsirosa a ci che é sté…
L’agno dl Signurá anunzié a Maria.
- Y ëra á conzepí por opra dl Spirit Sant.
Ave Maria...
Maria á dit:
I sun la fancela dl Signur.
- Al sozedes cun me sciöche t'as dit.
Ave Maria...
Y la Parora de Dî s'á incarné.
- Y á abité danter nos.
Ave Maria...
Prëia por nos, santa Uma de Dî,
ch'i gnunse dëgns
de ci che Gejú Crist nes á impormetü.
Periun.
Dî onipotënt,
jüta ite tüa grazia te nüsc cörs.
Cun l'anunziaziun dl agno unse conesciü l'incarnaziun de Gejú Crist, to Fi.
Fa ch'i gnunse dëgns, por i miric de süa pasciun y mort, de rové ala gloria dla ressoreziun.
Por Gejú Crist, nosc Signur.
Amen.
Vësco Ivo Muser
2. domënia d’Advënt, festa de San Micurá, ai 6 de dezëmber 2020
Cares mitans y cari mituns
dessigü s‘ëis bele intenü tan atramënter che tröp é chëst ann. Ince la festa de San Micurá ai 6 de dezëmber sará atramënter. Mo i podun pa bëgn impó la festejé y chiló essi na bona idea …
Ma de püc sanc vëgnel cunté tan de stories sciöche de San Micurá. Chiló te Südtirol él encër cincanta dlijies dedicades a chësc sant. Pól ester che i ne n conescëise ince os öna o l’atra? La jënt â na gran ligrëza cun San Micurá, porchël cuntunse ince incö ciamó de d’ël. Les stories nes cunta che al ti orô bun ala jënt, che al la daidâ indlunch olache al sciafiâ. Al â en gran cör, dantadöt por chi che ê tla meseria y ti fistidi. Al á porvé da odëi te döt le bun y da fá instës ince dl bëgn!
I sanc é porsones, che é bones da nes fá sintí Chël Bel Dî te na manira dër particolara. Y da sintí Chël Bel Dî ne mëssel pa nët nia ester de gran mirachi, mo al basta de pici sëgns fac cun amur. Na storia cunta che san Micurá passâ vign’ann, la sëra dan so compliagn fora por cité y ti metô scincundes a mituns dala meseria dan porta. Ma insciö. De te sëgns sunse bëgn düc nos bugn da capí zënza gran spligaziuns. Ai nes dij: Bel che tö es al monn! Zënza te ne foss mia vita nia tan bela! Dilan! Al n’ó nia ester tröp, sce al vëgn dal cör.
„I sun düc Micurá!“
Propi chëst ann pó la festa de San Micurá nes recordé da odëi dantadöt le bun sciöche San Micurá. Al é important che i nes dijunse y nes mostrunse tres indo un al ater: I t’ó bun! Tö es por me prezius/a! I speri che ara te vais bun! I sun chiló por te! Savëise ci proposta che i oress porchël ves fá?
Sciöche San Micurá podunse ince nos se damané: A che poi pa ti fá dl bëgn? Magari te mia familia, cun na buna parora o en pice sëgn? O magari poi ti fá a zacai na picia ligrëza sce ara ne ti vá te chësc tëmp nia tan bun? Ince chërdé sö zacai o n pice messaje pó fá ligrëza. Al é pa bëgn tröc sëgns che an pó fá, ince te chësc tëmp. Insciö sarunse düc un por l’ater San Micurá! Insciö vëgnel fat de bëgn ince tres nos!
Sciöche vësco ái ince iö ligrëza cun San Micurá. Al é por me sciöche vësco n gran sant y compagn. Al me dëida recordé, me y nos düc, ci che al ó dí ester cristiagn: che i imparunse da Gejú, che i nes daidunse un cun l‘ater, che i scincunse inant speranza y che i ti dijunse a düc: Chël Bel Dî é dlungia nos, al nes ó bun!
Prësc él Nadé
La festa de San Micurá nes dij: Ara ne döra nia plü dî spo él Nadé. Dailó festejunse le compliagn de Gejú. Al é döt de Chël Bel Dî y döt nost. Al é gnü n möt, insciö sciöche os sëis sëgn. Al ó nes acompagné por döta la vita. Tan important é Nadé. Tan bel é ci che nos cherdun!
Che Gejú ves benedësces, os, üsc geniturs, neni, fredesc y sorus y düc chi che i ti orëis bun, por interzesciun dl vësco sant, San Micurá
Osc Vësco
+ Ivo
i Ves prëii da porté para ci che le Vësco á scrit y da perié vignun y vignöna personalmënter y te ostes families. Tlo la Lëtra Pastorala che le Vësco á scrit por nos
Mies bones sorus y mi bugn fredesc te nosta diozeja Balsan – Porsenú
“Da sü früc i conesciarëise. Nia chël che dij: Signur, Signur! jará ite tl Rëgn dl Cil, mo chël che fej la orenté de mi Pere che é tl cil.” dij Gejú tla pordica sön la munt (Mt 7,20-21).
Tla pröma lëtra de San Jan podunse lí parores che dá da ponsé: “Sce valgügn dij: I ti ó bun a Chël Bel Dî, mo ti á le sënn a so fre o süa so, él n mintidl. Deache chi che ne ti ó nia bun a so fre y süa so, che al vëiga, ne pó nia ti orëi bun a Chël Bel Dî che al ne vëiga nia. Y chësc comandamënt unse da d’ël: chi che ti ó bun a Chël Bel Dî dess ince ti orëi bun a so fre y a süa so” (1 Jan 4,19-21). Ince la lëtra de San Iaco nes lascia aldí parores provocantes: «Ćî jól pa, sce un dij ch’al á fede, mo al mancia les opres? Pó pa la fede le salvé ?... Insciö é inće la fede morta, sc’ara ne n’á nia opres da mostré sö… » (Iaco 2, 14-17). Gejú y düc chi che crëi te ël ne despartësc nia l’amur a Chël Bel Dî dal amur al proscim.
L’amur se mostra tla solidarieté
La parora solidarieté é plütosc nöia ince sce so significat vëgn dala tradiziun cristiana. Aldedaincö é la solidarieté ruvada sot al druch dl monn modern tres la logica dl marcé che manacia da la strënje ite y fej crësce la tëma ala jënt te süa esistënza. Dal’atra pert vëighi cun ligrëza y reconescënza che al é nasciü propi te nüsc tëmps tröpes iniziatives tl ciamp dl volontariat, sciöche ince movimënc soziai che se prô dassënn da svilupé na sozieté, olache düc pó laoré deboriada. Solidarieté é na virtu fondamentala de vigni credënt. La fede ne n’é nia ma na dotrina astrata, zënza contegnü, mo ara é na verité che mëss ince gní metüda en pratica.
Solidarieté tla vita da vignidé personala, soziala, economica, ecologica y politica n’é nia na teoria, mo n se dé da fá concret! Le tru da jí da Chël Bel Dî condüj ales porsones; l’amur de Chël Bel Dî se desmostra tres l’amur al proscim. Ester solidar ó dí sté ite un por l’ater. La forma de basa dla solidarieté é la orenté da partí. Solidarieté é la cherta de identité de cristianes y cristians.
La meseria á tröpes formes – la solidarieté ince!
Le sorvisc al proscim á dimensciuns desvalies che se completësc öna cun l’atra:
a) le sorvisc personal al proscim (da porsona a porsona)
b) le sorvisc organisé al proscim (Caritas diozejana, Uniuns, Assoziaziuns, Movimënc),
c) le sorvisc politich, che se dá ca por le bëgn dla comunité y scombat l’iniustizia, por che düc ciafes ci che ti speta.
a) Le sorvisc personal
Papa Francësch nes dá dant la direziun: demez dal menefreghism cuntra la partezipaziun, dal ciaré demez al aiüt concret, deache l’amur al proscim ne pó nia gní deleghé. Aldedaincö él le prigo che le sorvisc sozial vëgnes massa atira dé jö a organisaziuns profescionales.
Ci che al pó gní fat da porsones singoles motivades ne dess nia gní surantut da grups o istituziuns. Deache ara ne se trata nia ma da ciafé n aiüt profescional, an adora ince dër l’ aiüt uman y la comprenjiun.
Responsabilité por la creaziun
La responsabilité por döta la creaziun é dessigü na desfida por i governanc de düc i Stac dl monn, mo ara é ince n dovëi personal de vignöna y vignun de nos. Zënza critica a se instësc, zënza na “converjiun ecologica” söl ciamp personal ne vára nia da ti ester ai gran problems ecologics. La Diozeja á dé fora na fibla ecologica, ispirada ala enziclica “Laudato si’”de papa Francësch. Chësta podess nes pité idees concretes de co se comporté en confrunt ala creaziun. Chësta desfida toca dötes les generaziuns y dantadöt ince i jogn che ó y é arjigná da se tó sö responsabilité te chësc ciamp tan sensibl.
b) Le sorvisc organisé
Tla diozeja de Balsan –Porsenú él na ligna de organisaziuns, comunités religioses, assoziaziuns y movimënc, che se dá ca por le bëgn di plü debli y dla jënt en general. Dantadöt él la Caritas diozejana che ciara da capí i sëgns di tëmps y olache al é le plü debojëgn d’aiüt.
Papa Francësch scrí dantadöt te so scrit apostolich “Evangelii Gaudium” (2013) che la dimensciun dl amur y dl sorvisc al proscim ne dess nia mancé no tla catechesa, no tla liturgia, no te val’ ater ciamp dla vita cristiana. Les “comunites” (ploanies, vijinanzes, condomini…) mëss gní animades da ciafé enstësses les ressorses da reagí ai debojëgns dles porsones plü debles.
c) Le sorvisc politich
Te Südtirol unse, danter l’ater, 4 desfides da manajé:
· La surité: chësc é n problem che crësc da ann a ann te nostes sozietés chiló tl’Europa. Chësc nes damana a vignun y vignöna de nos da chirí deplü le contat cun d’atres porsones.
· La mancianza de abitaziuns: ara se damana dai rapresentanc politics provedimënc che ti garantësces a düc la poscibilité da ruvé pro n cuartier por vire degnamënter.
· Tó sö migranc/migrantes: Papa Francësch cunta sö cater vari por ti ester a chësc problem: tó sö, dé proteziun, daidé do y integré.
· Le bojëgn de cura y assistënza che crësc: curé y ti sté dlungia ales porsones che á debojëgn é sëgn de solidarieté inanter les generaziuns. Al vá debojëgn de dezijiuns politiches tutes por tëmp, mo ince dl impëgn de vignun y vignüna por les porsones dlungia nos.
Politica economica y soziala
N sistem economich che se basëia sön n individualism egoistich é la gauja de tröc svilups tla direziun falza: na economia che florësc ne n’é nia automaticamënter ince iüsta. Ara se trata de co che la richëza vëgn partida. La iustizia soziala é la condiziun por avëi la pesc, nia la varizia y l’avidité do avëi, richëza y suzes.
Mostré nosc crëie cun aziuns concretes
“Da sü früc i conesciarëise.” (Mt 7,20). Vignun y vignöna de nos dess se impegné tl ciamp dla solidarieté; da chësc impëgn depënd ince le dagní de nosta dlijia. Tröc ejëmpli nia ma tl contest dl movimënt „Fridays for Future“ desmostra che ince i jogn é bugn da surantó responsabilités, sce an ti dá la crëta y la lerch. Sciöche i á bele scrit tla lëtra pastorala l’ann 2018 ne se realisëia i jogn nia ma tres sü impëgns se instësc, mo ai contribuësc ince al svilup de döta la sozieté y dl monn te na maniera cristiana.Mies bones sorus y mi bugn fredesc, I ves mëti chësta lëtra pastorala, cun düc chisc impëgns da tó, te ostes mans. Al ó ester la fede, le punsé para, la convinziun y le fá para de tröc por porté ite y translaté te nosta Diozeja les intenziuns de chësta lëtra. Te nostes aziuns solidares ne sunse nia susc o sores: ËL nes vá dan fora y ËL vëgn sön tru cun nos. Al é n tru cuntra Pasca: n tru che nes dëida mudé nüsc pinsiers, n tru de converjiun, de dediziun y d’amur. De cör nes aodi a nos düc che les zelebraziuns dl’edema santa y dla festa de Pasca – zënter y punt culminat dl ann liturgich – nes dais coraje da jí sön chësc tru do ad Ël. Gejú Crist, mort sön la crusc y ressorí, nes scinches le Spirit Sant, che sunse bugn da mostré y da realisé nosc crëie.
Osc Vësco
+ Ivo Muser Terza domënia de Carsëma, de dla solidarieté, 15 de merz 2020