Vangele do Matî 25,31-46

Dailò ti dijarà le re a chi a süa man dërta: Gnide ca, os benedis da mi Pere,
tolede le rëgn, che é destiné por os dala creaziun dl monn incà.
Deachi i â fan, y i m’ëis dè da mangé; i â sëi, y i m’ëis dè da bëre;
i ê forest y zënza tët, y i m’ëis dè alberch; i ê desnü, y i m’ëis vistì;
i ê amarè, y i sëis gnüs a me ciafè; i ê te porjun, y i sëis gnüs da mè.
Spo ti respognarà i iüsć: Signur, can t’unse pa odü arfamè
y t’ùn dè da mangé o assetè y t’ùn dè da bëre?
Y can t’unse pa odü forest y zënza ćiasa y t’ùn tut sö,
o desnü y t’ùn vistì? Y can t’unse pa odü amarè o te porjun y sun gnüs da tè?
Sön chëra ti respognarà le re: Amen, i ves diji:
Vigni ota ch’i ëis fat chëstes cosses inće mâ a un su
de chisc mi mëndri fredesc, les ëise fat a mé.

Le Re ne diijará nia "I ciafëis le rëgn, deach'i sëis jüs la domënia a mëssa."
S'á mo Gejú desmentié da dí chësc?
Sintiunse la mëssa sciöche n dovëi y s'unse desmentié che l'eucaristia y les
funziuns sacres n'é nia n sorvisc che nos ti fajun a Idî, mo che ël nes fej a nos?
Al nes chërda adöm, por ch'i podunse aldí süa parora, sintí süa presënza,
ciafé aiüt y forza por la vita - y nos podun le laldé, le perie y ti dí dilan.
Le jí a dlijia n'é porchël nia n sorvisc a Chël Bel Dî, mo na süa scincunda a nos,
y le Signur ó dessigü ch'i l'azetunse y junse a mëssa.
Le sorvisc che Chël Bel Dî ó da nos é döt n ater. Le vangele da incö baia tler:
Socodí i amará, pascenté i arfamá, s'un tó sura di tralasciá .....
Sorví la jënt é le dër sorvisc a Idî, "deache vigni ota ch’i ëis fat chëstes cosses
inće mâ a un su de chisc mi mëndri fredesc, les ëise fat a mé."
Sc'i toli Gejú söl sciode m'intëni tres deplü, che tla oraziun y ti sacramënc
pói ciafé orientamënt, forza y aiüt, mo che le sorvisc, che ël ó da me,
stá dantadöt tl alisiré la meseria y la soferënza dla jënt. (J.S.)

Vangele do Matî 25,14-30

Cun le rëgn dl cil éra sciöche cun n ël che é jü a fà n iade:
Al à cherdè sü sorvidus y ti à afidé so avëi. A un ti àl dè cin’ talënć,
a n ater dui, indô a n ater un, a vignun do sües facoltês. Spo s’un él jü.
Do cotan de tëmp é le patrun gnü derevers y orô fà cunt cun sü sorvidus.
Ai sorvidus che â ciafé deplü talënc y â davagné le dopl lapró
ti â le patrun dit: Brau, bun sorvidù fedel! T’es stè n bun aministradù tl
püch, i ô te surandè deplü. Vì, tol pert ala ligrëza de to patrun!
Inultima él inće gnü le sorvidù, che â ciafè n talënt su, y à dit:
Signur, i savô che t’es n’ël sciode; te sójores, olache te n’as nia somenè,
y te cöies adöm, olache te n’as nia sternü; deach’i â pôra, ài ascognü to
talënt te tera. Chilò l’aste indô. ...

Chiló se tratera dl rëgn dl cil.
Ara ne vá nia de suzes,
mo de impëgn y de se tó la bria.
I sorvidus lezitënc y fedei ne vëgn
nia laldá por le suzes ch'ai á albü
mo deach'ai s'á porvé y dé da fá.
Le stlet sorvidú ne vëgn nia cospeté
deach'al n'á albü degun suzes,
mo deach'al é sté massa pisimus y n'á vaghé nia.
Al n'á nia tut les ocajiuns da desmostré y pratiché l'amur.
Dl amur se tratera pordërt pro i tröc talënc ch'i un ciafé.
Ti aste orü bun ala jënt dlungia te?
Aste sfruté tü talënc por l'amur?

Vangele do Matî 25,1-13

Cun le rëgn dl cil saràra sciöche cun diesc jones che à tut sües löms y ti é
jüdes adincuntra al nüc. Cinch de ëres ê dejacortes, y cinch ê acortes.
Les dejacortes s’à tut impara les löms, mo degun öre, les acortes indere à
inće tut cun les löms öre ti bocà. Canche le nüc ne gnô dî alalungia nia,
àres metü man dötes cantes da ciuché y s’à indormedì. Amesa nöt àn aldì te
n iade scraian dadalt: Al vëgn le nüc! Jidi adincuntra! Dailò é les jones
dötes lovades sö y à metü apost sües löms. Y les dejacortes ti à dit ales
acortes: Desse de osc öre, zënza él nostes löms che se destöda.
Mo les acortes ti à respognü: Dailò ne n’arjùnjel no por nos, no por os; jide ma
dai boteghiers y cumpréssun. Ćiamò tratan ch’ares ê sön tru da jì a cumprè l’öre,
é gnü le nüc; les jones che ê arjignades é jüdes impara tl salf da noza,
y la porta é gnüda stlüta.
Plü tert él inće gnü les atres jones y ares cherdâ: Signur, Signur, dèuresse!
Mo al ti à respognü: Amen, i ves diji: I ne ves conësci nia. Stede acorć!
I ne conescëis no le dé, no l’ora.

Al ne vëgnes mai a mancé l'amur tla vita -
sciöch'al ti ê gnü a mancé l'öre tles löms.
Dailó ne n'unse nia plü bria da se temëi da val'.
Chël che ó bun é bele cun le cör a paraisc. (M.B.)

Vangele do Matî 5,1-12

Te chël tëmp,
canche Gejù odô le gröm de jënt, él jü sön na munt.
Al s’à sentè jö, y sü discepui ti é jüs pormez.
Spo àl metü man da baié y i istruî. Al à dit:
Beâć, chi che é püri dan da Idî;
deache de d’ëi é le rëgn dl cil.
Beâć, chi che plüra;
deache ai gnarà consolà.
Beâć, chi che é saurisc;
deache ai arparà la tera.
Beâć, chi che à fan y sëi do la iustizia;
deache ai gnarà pascentà.
Beâć, i misericordiusc;
deache ai ciafarà misericordia.
Beâć, chi ... Beâć, chi ... Beâć, chi ... Beâć, chi ... Beâć,chi ... Beâc, sëise os ...

Al é tröc sanc d'aldedaincö danter nos; porsones che vëgn detlarades beates
da Gejú tla buna noela de Gnissant, porsones nia reconesciüdes sciöche
santes, mo da na bela manira valënta, generosa y cordiala, te chëres che le
vangele dles beatitus mët man da ciafé vita.
I Sanc ch'i festejun ó nes dé coraje a nos jënt da incö y nes dí:
Sideste chël che t'es, y crëi che t'es bun cun la grazia de Dî da ester y da fá
deplü coche te mines.
Gejú nes detlarëia beac sciöch'i sun y sc'i la vagun y porvun te so Spirit
da ester y da fá ci ch'i sciafiun.

Vangele do Matî 22,34-40

Canche i farisês â aldì, che Gejù â metü a scutè i saduzês,
s’ài abiné adöm pro d’ël.
Un de d’ëi, n studié dla lege, orô le mëte ala proa y l’à damanè:
Maester, ćî comandamënt tla lege é pa le plü important?
Al ti à respognü:
Te desses ti orëi bun al Signur, to Dî,
cun döt le cör, cun döta l’anima y cun düć tü pinsiers.
Chësc é le plü important y le pröm comandamënt.
Important anfat é le secundo: Te desses ti orëi bun a to proscim sciöche a té instës.
Da chisc dui comandamënć depënn döta la lege y i profeć.

Ti pröms tëmps dla Dlijia, dailó mostrân sön i cristians y dijô:
"Ciarede sciöch'ai s'ó bun un cun l'ater". Chisc cristians
ne n'â tl monn degönes posiziuns importantes, degöna potënza.
Ai ê püri, mo süa fede â na forza atraënta, ciodí ch'ara ê da odëi
tl amur. Cun la ligrëza dla fede y
dl amur él Chël Bel Dî che realisëia
so rëgn tl monn. (Schott)

Vangele do Matî 22,15-21

Por tëne a Gejú na tënora, â i farisês metü sü discepui, deboriada cun chi
che ê söla pert de Eròdes, da jì da d’ël y da ti dì: Maester, i savun che tö
dijes dagnora la verité y che te insëgnes veramënter le tru de Dî,
zënza ti mëte averda a zacai; deache tö ne ćiares nia söla porsona.
Disse comà: Él conzedü de ti paié la cuta al imparadù, o no?
Mo Gejù â conesciü süa marizia y à dit: Os falzuns, ćiodî orëise pa m’abiné
te tënora? Mostrédeme la monëda, cun chëra ch’i paiëis ostes cutes!
Y ai ti à tignì ia n denar.
Al i à damanè: De chê é pa chësc retrat y l’iscriziun? Ai à respognü:
Dl imparadù. Sön chëra ti àl dit:
Dedi spo al imparadù, ći che é dl imparadù,  y a Dî, ći che é de Dî!

Pordërt orô le vangelist Matî ma cunté sciöche Gejú â salpü da se vartoré fora dla chestiun, te chëra che i farisés orô l'intrapolé ite. Mo defata é la discusciun piada ia: Tan pó pa ghiré le stat, cis sc'al vëgn governé da n rejim iniüst? Le denar che i farisés ti tëgn ia a Gejú vel ma tan co na jornada de n laurant, y chësta ê la cuta che ti dô gní paiada al imparadú, porchël âl lascé stampé süa testa sön la monëda. Insciö minâ Gejú: Dédi ma al imparadú ci ch'al ghira al ne paia nia la mëia da se lascé sö y riscé lapró osta vita. Cotan plü importanc co le denar sunse nos ch'i sun cheriá do la somëia de Dî: nos porsones valun cotan deplü co n denar y i sun de Chël Bel Dî ince sc'i sun püri, vedli, andicapá, nia bugn da lauré y por tröc zënza valur. Por salvé la valüta y l'onur di püri y di debli n'él sté cotanc che s'á lascé sö, don ca süa vita, Gejú por pröm y tröc d'atri. Tla discusciun che vá inant sön "tan ch'i ti sun de debit al stat" n'orunse nia se desmentié "tan ch'i ti sun de debit a Chël Bel Dî".

Vangele do Matî 22,1-14

N re à menè sü sorvidus a cherdè i ghesć invià a noza. Mo ai n’orô nia gnì.
Dailò àl ćiamò n iade ortié sorvidus y ti à racomanè: Dijedi ai invià: Mi past é arjigné,
i bos y i tiers da maza é tuć ia, döt é arjigné. Gnide a noza!
Mo ëi ne s’un fajô nia d’infora, un deperpo é jü te so ćiamp, l’ater te süa botëga,
indô d’atri é jüs porsura sü sorvidus, i à tortorè y i à copè.
Śëgn s’â le re dessenè; al à menè sües trupes, à fat copè i assassins
y a süa cité ti àl taché füch. Spo ti àl dit a sü sorvidus:
Le past da noza é arjigné, mo i ghesć n’ê nia dëgns de gnì invià.
Jide porchël fora söles strades y inviede düć, chi ch’i incuntëis, ala noza.
I sorvidus é jüs fora söles strades y à condüt düć adöm chi ch’ai â incuntè,
ri y prosc, y le salf da festa s’à implì de ghesć.

I sá che le Signur me chërda, mo l'aldi ince?
Y scé: Me lasci invié o ái mies vertores?
Gejú nes spliga chësta verité cun na parabola:
Chël Bel Dî chërda jënt, mo ai ne ti olga nia a süa cherdada.
Ai á n gröm de impedimënc y de vertores ch'ai fej varëi.
Valgügn é desturbá y tan dessená ch'ai vá cinamai cuntra i sorvidus de Dî.
Chël Bel Dî se dessëna y nen chërda d'atri che ne sal ess gnanca aspetada,
mo ince danter chisc n'él un che se vist tan mal ch'al vëgn sciuré fora.
Cun le sënn de Dî n'él nia da fá damat.
Mo a Gejú ne ti vára nia dl sënn de Dî, mo de süa cherdada.
Chëra ne podunse nia suraldí, ara é tl'aria: Fejeste tüa orenté o chëra de Dî?
Sc'i se lasciun mené da chëra, podunse ince se lascé sön süa misericordia. 

Vangele do Matî 21,33-44

Al ê n patrun de n avëi che â fat na vigna, al l’à sigada ite, à ćiavè fora na
tortlara y à fat sö na tor. Spo àl afité ia la vigna a vignadus y s’un é jü te
n’ater post. Canch’al ê gnü le tëmp dla racoiüda, àl ortié i fanć dai vignadus
a se fà dè süa pert di früć. Mo i vignadus à pochenè sü fanć; un n’ài dramè
adöm, n’ater ài copè, n terzo ài spedrè. Sön chëra àl ortié d’atri fanć, deplü
co le pröm iade; cun chi ài fat bel avisa insciö. Inultima ti àl ortié so fi,
deach’al se ponsâ: Dan da mi fi arai bëgn respet. Canche i vignadus l’â odü,
ài dit un al ater: Chësc é l’arpadù! I le copun, ch’i arpunse so avëi.
Y ai l’à pochenè, l’à sciuré fora dla vigna y l’à copè.
Canch’al vëgn le patrun dla vigna: Ćî sozedaral pa cun de te’ vignadus?
Ai ti à respognü: Al i fajarà fà na burta fin a chi malandrins,
y la vigna ti afitaral a d’atri vignadus, che ti darà jö i früć dal dër tëmp.

Incö sunse d'atri co laota ch'i ascutun chësta parabola. Se sintiunse baiá ados?
Che podess pa ester chi fanc mená dal patrun che nos ne reconesciun nia
y ne soportun nia? Forsc i püri, a chi ch'i ne ti consintiun nia ci ch'ai adora,
magari nia aposta, mo con nosta manira da vire?
Portunse i früc che Chël Bel Dî s'aspeta da nos?
Co la toli pa iö cun la parora ch'al me dij incö?
M'un feji val' adinfora o ne n'ói gnanca l'aldí ne?
La buna noela de chësta domënia é scioda, mo impó buna.
Ara é buna, deache ince te chësta parabola se tratera de vita implida,
de vita implida por me y por i atri, vita che se lascia arjunje sc'an se prô.
I mëssi porté früt, ince sc'al é ma püch por gauja de mia pücia forza.

Vangele do Matî 21,28-32

N om â dui mituns. Al é jü dal pröm y à dit: Va incö a laurè tla vigna!
Al à respognü: Scê, Signur!, mo al n’é nia jü. Spo él jü dal secundo fi
y ti à dit le medemo. Chësc à respognü: I n’ô nia. Mo plü tert ti àra moiü,
y é impò jü. Cal di dui à pa fat la orentè de so pere?
Ai à respognü: Le secundo. Sön chëra ti à Gejù dit: Amen, chël ves diji:
I publicans y les prostitutes röia plü saurì tl rëgn de Dî
co os. Jan é gnü a ves mostrè le tru dla iustizia, y os ne ti
ëis nia cherdü; mo i publicans y les prostitutes ti à cherdü.
Os indere ëis odü chëstes cosses, y impò ne s’àra nia moiü
y ne ti ëise nia cherdü.

Le confrunt danter i gragn proi y i plü vedli da öna na pert y i publicans
y les prostitutes dal'atra pert é bëgn n pü' na gran provocaziun.
Che i publicans y les prostitutes sides pa da tó sciöche ejëmpl? Apëna.
Mo val' á chisc ultimi de bun: ai é plütosc arjigná da dubité de se instësc.
Y chësc ó bunamënter Gejú: Ch'i s'ejaminunse tres danü
y metun en dübe nostes convinziuns y nostes aziuns.
Cësc él le pröm di dui fis che fej, al pënsa do ala resposta ch'al ti á dé al pere
y se comöda. Y chësc dess ince fá le secundo:
mëte en dübe so comportamënt y fá ci ch'al á impormetü.
Mëte en dübe dess ince les autorités süa posiziun, so savëi, süa religiosité.
Me mëte en dübe dessi ince iö instës: döt, mies convinziuns y mies aziuns
y spo me comedé. - Insciö lalda Gejú i publicans y les prostitutes che è
plütosc bugn da odëi ite y che é arjigná da se convertí.

Vangele do Matî 20,1-16

Canch’al ê gnü da sëra, à le patrun dla vigna dit a so aministradù:
Chërda i oras y paii fora le paiamënt, meton man dal ultimo ćina al pröm.
Al gnô chi che ê gnüs tuć sö dala önejima ora, y vignun à ciafè n denar.
Canch’al ê rové pro i pröms, minâ chisc de ciafè deplü. Mo inće chi à mâ
ciafè n denar porom. Dailò ài metü man da se lascè sö cuntra le patrun
y dijô: Chisc ultimi à mâ laurè öna n’ora, y tö i as tratè anfat sciöche nos;
nos deperpo ùn soportè döt le dé le pëis dl laûr y le ćialt.
Mo le patrun ti à respognü a un de chi: Amì, al ne te vëgn fat degun tort.
Ne n’este nia gnü a öna cun mè sön un n denar? Tol tü scioldi y vàtun!
Iö indere ô ti dè al ultimo tan co a té. Ne poi nia fà ći ch’i ô cun ći che é mi?
O este invidius, deach’i sun bun cun i atri?

Cun chësta parabola nes dij Gejú:
Ne sté nia a confronté tüa vita cun la vita di atri. Deache dailó él prigo
che te suravëighes la bunté, che Chël Bel Dî te desmostra ma a te.
Chiló se trátera dl'importanza dles parores "a te".
Confrunc pó fá pici. Gragn é chi che ciara ma sön Chël Bel Dî y se instësc
y azeta ci ch'ai á ciafé sciöche na scincunda ma fata a d'ëi.
- Ai ê pö düc stá a öna canch'al ê gnü sciacaré fora le paiamënt.-
Ciara sön to paiamënt, spo conesciaraste la bunté de Dî
ch'al te desmostra ma a te. M.B.

Vangele do Matî 18,21-35

Pire ti ê jü pormez a Gejù y l’à damanè: Signur, tan gonot
mëssi pa ti pordenè a mi fre, sc’al fej pićé cuntra mè? Set iadi?
Gejù ti à dit: Nia set iadi, mo setantesset iadi.
Cun le rëgn dl cil éra sciöche cun n re che orô fà cunt cun sü sorvidus.
Canch’al à metü man da fà cunt, ti n’àn condüt un che ti ê diescmile talënć
de debit. Deach’al ne sciafiâ nia da rete i scioldi,
à le patrun comanè de le vëne cun fomena y mituns y cun döt ći ch’al â,
por le fà despaié jö insciö le debit. Dailò s’à le sorvidù sciuré söi jenëdli
y periâ: Ais paziënza cun mè! I te reti döt. Le patrun à albü
compasciun cun le sorvidù, l’à lascè jì y ti à lascè do le debit....

Danter mituns y geniturs, danter fredesc y sorus, danter vijins y compagns de
laur sozedel tres indô ch'an se fej un al ater val' de tort o ch'an s'ofënn.
Raporc roviná de chi ch'an resta ince instësc de colpa.
Por döta la vita pón s'un avëi impormal y avëi val' da se trá dant un al ater.
Mo an ne mëss nia soghé chësc jüch da ne zede nia cina ala fin,
an pó ince lascé y taié ia y ciafé insciö y se gode na liberté nöia.
Le vangele da incö nes dëida te chësc vers: "al ti á lascé do le debit."
Mëte man danü y lascé do á da nen fá val' cun scinché y lascé ia.
Implü baia le vangele de paziënza y de misericordia.
I ó mëte man danü en chësta edema.
Rumpí ia la morona dla stlavitú, scincan y lascian ia, y vire te na generosité y liberté nöia che nes fej dessigü sté damí. (C.R.)

Vangele do Matî 18,15-20

Te chël tëmp à Gejù dit a sü discepui: Sce to fre fej pićé, spo va da d’ël
y amonëscel sot a cater edli! Te mëtel averda, spo aste davagné to fre.
Ne te mëtel nia averda, spo tol cun tè un o dui ëi, deache vigni cossa
mëss gnì fata fora söla parora de dui o trëi testemoni. Ne ti mëtel gnanca
averda a chi, spo ti al dìjeste ala comunité. Ne ti mëtel gnanca averda
ala comunité, spo déssel ester por tè sciöche n pagan o n publican.
Amen, i ves diji: Döt, ći ch’i liëis söla tera, chël sarà inće lié tl cil,
y döt, ći ch’i desliëis söla tera, sarà inće deslié tl cil. Inant ves diji:
Döt, do ći che dui de os prëia deboriada söla tera, ciafarai da mi Pere che é tl cil.
Deache olache dui o trëi é abinà te mi inom, dailò sunsi iö amesa ëi ite.

Ci nes dij pa chësc vangele por la vita?
Ai mëmbri dla comunité ti vëgnel dit fredesc "sce to fre ...."
Gejú ó ch'i restunse en conferta un cun l'ater
tambëgn cun chi che nes fej bries co cun chi ch'i l'un buna:
chirí le dialogh danter chi daite y ince cun chi defora y chi che stá sön ur.
Al é dërt ch'i se damanunse tres indô: Ci nes tëgn pa adöm?
Por ciafé les dërtes respostes, messunse ince magari
se destó da ci ch'i ên ausá cina incö.
Dessigü nes tëgn adöm la oraziun:
"Döt, do ći che dui de os prëia deboriada, ciafarái da mi Pere che é tl cil."
I ne podun nia se desmentié ch'i sun düc desnüs y dër saurisc da ofëne,
bugn da fá de vigni sort, mo ince limitá te nosc savëi y te nostes poscibilités.
Mo i podun speré, sides tl'armonia co ince tla descordia,
sc'i se porvun sinziermënter, ch’al stá sura nos l'impormetüda:
“Olache dui o trëi é abinà te mi inom, dailò sunsi iö amesa ëi ite.”

Vangele do Matî 16,21-27

En chi dis á Gejù metü man da ti splighé a sü discepui,
ch’al messâ jì a Ierùsalem y s’un doré tröp, ch'al gnô copè,
mo ch'al ressorî le terzo dé.
Dailò l’à Pire tut da na pert y à metü man da ti trà dant,
dijon: Chësc dess Idî evité, Signur! Chësc ne po nia sozede cun tè!
Mo Gejù s’à ôt y ti à dit a Pire: Vàtun demez da mè, sàtana!
Tö ôs me fà tomè; tö ne n’as nia imënt ći che Dî ô, mo ći che la jënt ô.
Spo ti à Gejù dit ai discepui: Chël che ô ester mi discepul,
s’un desdijes de sè instës, toles süa crusc sön ël y me vëgnes do.
Deache chël che ô salvè süa vita, la pordarà; mo chël che perd la vita
por mia gauja, la davagnarà.

Ci ól pa dí: "En chi dis á Gejú metü man"?
Ara se trata dla vita de Gejú che fej na ota.
Tl vangele dl'ultima domënia á Pire ciafé les tlés dl rëgn dl cil.
Incö dij Gejú: "Chël che ô ester mi discepul... me vëgnes do".
Insciö me dëida Gejú da ne ciaré nia sön me instës y sön ci che iö ó ester,
mo da ciaré sön ël, a chël ch'i ó ti jí do.
Gejú vá danfora, ël dá dant la direziun.
Y plü inant dijel: "Chël che ó salvé süa vita...
mo chël che perd la vita por mia gauja la davagnará".
Fede n'é nia vita saurida, mo ne significhëia gnanca na vita döra.
Sc'i orun la sforzé decá, n'é la vita bëgn nia da arjunje,
plütosc la ciafunse tla dediziun generosa -
tla fidënza che Chël Bel Dî ó la vita.

Vangele do Matî 16,13-20

Te chël tëmp canche Gejù ê rové tl raiun de Zesarea de Filìpus,
àl damanè sü discepui: Por chê arata pa la jënt le Fi dl Om?
Ai à dit: Valgügn por Jan Batista, d’atri por Elìa, ćiamò d’atri por Ieremìa
o por n’ater di profeć. Al i à damanè: Os indere, por chê m’aratëise pa os?
Scimun Pire à respognü: Tö es le Messia, le Fi dl Dî viënt! Gejù ti à dit:
Beât este tö, Scimun Bariòna; deache nia ćern y sanch ne t’à revelè chësc,
mo mi Pere tl cil. Iö indere te diji: Tö es Pire - la pera -, sön chësta pera
fajarai sö mia dlijia, y les potënzes dl somonn ne ti sarà nia suraćé.
I te darà les tlês dl rëgn dl cil; ći che te liaras söla tera,
chël sarà inće lié tl cil, y ći che te desliaras söla tera,
sarà inće deslié tl cil.

Dan dal gran parëi dl crëp sura les fontanes dl Iordan, dlungia la cité romana
de Zesarea de Filipus, che recorda la potënza dl imparadú da Roma,
che gnô veneré sciöche na divinité,
dailó olache les statues maiestoses di regnanc y di idui ciarâ jö dal parëi,
s'infida Gejú da damané sü discepui:
Os indere, por che m'aratëise pa os?
Y Pire dá la dërta resposta: Tö es le Messia, le Fi dl Dî viënt!
Pire ciafa les tlés dl rëgn dl cil por le tigní davert a düc a chi che ó jí ite,
anfat de ci corú dla pel, de ci religiun, de ci descendënza.
Sön chësta tera olache i rëgns á pücia dorada y mëss ti zede la lerch a d'atri
nes dá ma Gejú segurëza.
Ël é le Messia, le Fi dl Dî viënt, te chël ch'i cherdun.

Vangele do Matî 15,21-28

Dailò ti él gnü pormez a Gejú na ëra canaanita dl raiun de Tirus y Sídon
y scraiâ: Mënete pićé de mè, Signur, tö Fi de Davìde! Mia fia vëgn
tormentada da n malan. Mo Gejù ne ti dê degöna resposta. Dailò ti é sü
discepui jüs pormez y periâ: Delibrëiela da so crüze, ćiara sciöch’ara scraia
ia do nos. Al à respognü: Iö sun mâ menè por les bisces pordüdes dla ćiasa
de Ìsrael. Mo la ëra é gnüda pormez, s’à inslenè dan da d’ël y à dit:
Signur, dëideme! Al à respognü: Al n’é nia dërt, ti tó demez le pan
ai mituns y ti al sciuré dant ai ćians. L’ëra à dit: Scê, t’as dërt, Signur!
Mo ćinamai i ćians ciafa les frogores che toma jö dla mësa de sü patruns.
Sön chëra à Gejù respognü: Ëra, tüa fede é grana. Ći che t’ôs, dess sozede.
Y da chë ora inant ê süa fia varida.

Te chësta contía se tratel plü co ater dl ejëmpl
de na ëra da na gran fede, de so coraje, de süa insistënza y de süa furbizia.
Ara ne s'acontentëia nia da ester sciöche la jënt l'arata:
ch'ara ne dess nia se lascé sö, ch'ara dess scuté y s'arcuncé ite bel inultima.
Chësc n'azetera nia y s'impunta decuntra.
Ara stá sön chëra che Chël Bel Dî é ince chiló por ëra, ince sc'ara é pagana,
y che degügn ne pó la stlüje fora dala salvëza,
zënza averjiun y sënn, mo cun insistënza, corajosa y tlera.
Insciö dessun ince nos ester, cinamai dan dal'autorité, sc'ara mëss ester.
L'amur de Dî vel por düc y degügn ne pó ti mëte val' te tru.
Dala salvëza ne pó degügn gní stlüc fora.

Vangele do Matî 14,22-33

Dala cuarta verda de nöt él gnü Gejù da d’ëi; al jô sura ega ia.
Canche i discepui l’â odü gnon ca por lêch, s’ài spordü,
ćiodich’ai minâ ch’al foss n fantasm, y ai scraiâ dala tëma.
Mo Gejù à metü man da baié impara y à dit:  Ede confidënza, i sun iö;
no se temede! Sön chëra à respognü Pire: Signur, sce t’es tö,
spo comana ch’i vëgnes da tè sura ega ia. Gejù à dit: Vì!
Dailò é Pire jü fora de barca y é jü da Gejù
sura ega ia. Mo canch’al â odü tan ri che le
vënt ê, àl ciafè pôra y à metü man da jì sot.
Al scraiâ: Signur, sâlveme! Gejù à atira tignì
fora la man y l’à pié y ti à dit:
Chestian de pücia fede, ćiodî aste pa dubité?

Ara ne se trata nia da splighé coche Gejú ê bun da jí sura ega ia y Pire no.
Plü co ater é le vare fora de barca, sides por Pire, co ince por me,
dër important. Zënza vaghé chësc vare, resta la fede plü co ater ma n somié.
Co pói pa vaghé chësc vare?
Por pröm, don pro mia impotënza, mia dependënza, mia deblëza
olache Idî sciafia da ester sterch. Y por secundo, imparan da Gejú.

Gejú chir la surité, le chît, la oraziun.
I crëii che chëstes é les fontanes de süa forza y ince de mia forza.
Fidënza y crëta ne vëgn nia da sores, mo adora impröma le chît y la oraziun.

I discepui che mina da arjunje les cosses a forza
y che pëia ia spericolá do la multiplicaziun di pans y che ne röia nia a na tria,
gnanca de nöt söl lech movimenté, ne conësc nia Gejú che vëgn adalerch.
Ai l'arata por n spirit, y pormó canch'ai baia impara - tla conferta dla oraziun -
se calmi y ciafa fidënza y crëta.

Vangele do Matî 14,13-21

Söla sëra, êl gnü da Gejú i discepui y à dit:
Chësc post é desman y al é bele tert.
Dejgorj pö la jënt, ch’ai pois jì ti paîsc y se cumprè val’ da mangé.
Gejù à respognü: Ai n’à nia bria da jì demez. Dedi os da mangé!
Ai ti à dit a d’ël: I ùn mâ cin’ pans y dui pësc chilò.
Sön chëra àl dit: Portedi ca! Spo àl comanè che
la jënt se sëntass jö söl’erba. Y al à
tut i cin’ pans y i dui pësc, à ćiarè
sö al cil, à pronunzié l’aprisc de lalt,
à rumpì i pans y ti i à dè ai discepui;
i discepui ti i à partì fora ala jënt,
y düć à mangé y é gnüs pasciüs.
Canche i discepui â coiü adöm i toć
de pan avanzà, n’él gnü 12 cësć plëgns.

Chësc miraco vëgn cunté da düc i cater vangelisć cun de pices mudaziuns.
Vigni iade él i discepui che pisimëia y oress ester plü ion susc cun Gejú.
Vigni iade él Gejú che ó savëi tan de spëisa ch'al é danman y
vigni iade n'él di milesc che vëgn pascentá cun chël püch y al n'avanza ciamó.
Al mëss ester sozedü che la jënt â fat l'esperiënza ch'ara ê gnüda pasciüda pro Gejú,
 ince sc'al n'ê feter nia da mangé danman.
Y la jënt mëss ince s'avëi intenü che Gejú ê bun da paré la fan dl'anima.
Tla vijinanza de Gejú â la jënt podü sintí che sü sentimënc se calmâ.
Avisa ne savarunse mai da se splighé chësc; dessigü êl na faziun dl amur.
La jënt arfamada y assetada sintî ch'al ti gnô pité pan y ega dla vita
forsc ince cun la generosité dla jënt che ê sentada dlungia.
Ch'ara nes vais ince a nos insciö, canch'i jun a mëssa y ala comuniun:
Ch'i ti deventunse amisc a chi che é sentá dlungia nos
y ch'i sunse bugn da ti dé contentëza a süa anima.

Vangele do Matî 13,44-52

Te chël tëmp ti à Gejù dit ala meja:
Cun le rëgn dl cil éra sciöche cun n tesur che ê ćiavè ite te n ćiamp.
N ël ê rové laprò, mo al l’à indô ćiavè ite.
Te süa ligrëza él jü a vëne döt ći ch’al â, y à cumprè le ćiamp.
Cun le rëgn dl cil éra inće
sciöche cun n marćiadënt
che chirî de beles perles.
Canch’al â albü ciafè
na perla dër preziosa,
àl venü döt, ći ch’al â,
y l’à cumprada.

“Te mësses renunzié a döt y ti sté do a ci che é veramënter important.
Y ara ne vá nia zënza sacrifizi. Maius che les renunzies y les soferënzes ê,
tan plü santes gnô plü dadî aratades les porsones che jô por chësc tru.”
Insciö gnôl zacan tres indô pordiché tles dlijies.
Mo tles paraboles dl tesur tl ciamp y dla perla preziosa
ti stá a Gejú döt val' d'ater a cör: l'entusiasm!
L'ël che é rové pro n tesur y le marciadënt che s'á odü fora na perla preziosa
á ciafé val' fora dl normal, val' de valüta plü co döt l'ater.
Plëgns de ligrëza ne se lasci nia sciampé l'ocajiun.
Pro na maiú fortüna ne rovarái mai plü.
Insciö éra cun le rëgn dl cil:
Al se ghira entusiasm, ligrëza por le nü y por ci ch'an ne s'ess nia aspeté,
ester arjigná da la mëte döta sön ci che dá veramënter contentëza.
Mo sc'i ciavun ite le tesur por n pez denanche le dauri y lasciun naota
ejaminé la perla da n espert - spo n'é pa chësc n sëgn de gran ligrëza
y gnanca n ejëmpl por le rëgn dl cil.

Vangele do Matî 13,24-43

Te chël tëmp ti à Gejù cuntè ala meja chësta parabola:
Cun le rëgn dl cil éra sciöche cun n ël,
che à somenè de bona somënza te so ćiamp....
Canche la somënza ê chersciüda sö y fajö spì,
é inće gnü la zizania a löm.
Dailò é i fanć jüs dal patrun y à dit:
Signur, ne n’aste nia somenè de bona somënza te to ćiamp?
Da olâ vëgn pa la zizania?
Al à respognü: Chësc é stè n mi nemich che à fat.
Dailò ti à i fanć dit: Désson jì y la trà fora?
Al ti à respognü: Nou, zënza tirëise fora inće le formënt cun la zizania.
Lascede crësce entrami ćina dala racoiüda.
Canch’al é spo chilò le tëmp dla
racoiüda, dijarai ai lauranć:
Abinede impröma adöm la zizania
y liédela te manes por la burjé; le
formënt indere menede te mia majun.

Trëi paraboles aldiunse incö dl rëgn
de Dî. La terza parabola dl formënt
y dla zizania n'é nia tan saurida da
capí co chëra dl pice granel de sënf, fora de chël ch'al crësc na gran planta,
y chëra dl lové che mët a crësce döta la pasta.
La terza parabola dla buna y dla stleta somënza podesson interpreté insciö:
Ne iudiché nia y ne condané nia é n comportamënt divin,
che nes é dé sö sciöche compit ince a nos jënt dla tera.
Al é n compit dër ri; deache tan atira me vëgnel pa imënt da iudiché
y tan saurí me slisorel pa dala lënga parores de iudize y de condana?
Da ne ponsé nia insciö y da ne baié nia insciö - sc'i fossun bugn da le fá -
essun bele na pert dl rëgn dl cil söla tera.

Vangele do Matî 13,1-23

Da na barca ti cuntâ Gejú ala jënt sön spona dl lech:
N somenadù é jü te ćiamp a somenè.
Canch’al somenâ,
é na pert di granì tomada te tru,
y al é gnü i vicì y i à mangé sö.
N’atra pert é tomada sön lastun,
olach’al ê mâ püćia tera,
y ara é atira chersciüda sö,
deache la tera n’ê nia sota;
mo canch’al é lovè
sorëdl, éra borjada y seciada ia,
deach’ara n’â degönes raîsc.
Indô n’atra pert é tomada ti 
spinac, y i spinac é chersciüs
sö y à sofié la somënza.
N’atra pert é tomada inultima
sön de bun terac y à portè früt,
na pert cënt, na pert sessanta,
na pert trënta iadi tant.

Se porvé, y messëi odëi ch'al ne porta nia, é por tröc na gran delujiun.
Chësc porta ince pro da n'ester nia bugn da odëi n significat dla vita.
La jënt oress che, ci ch'ara fej y por ci ch'ara se dá ca, garatass y ess suzes.
Ara oress che süa vita y so laur portass früt.
Bëgn düc se dejidrunse che nosta vita y la vita de chi che vëgn do
sides n vare tl miú: te deplü vita, te deplü significat, te deplü contentëza
y de benedisciun por se instësc y por d'atri.
Gejú baia tla parabola da incö dl porté früt:
trënta, sessanta, cënt iadi tan portará ci che vëgn somené tla tera.
Chësc é dër tröp, apëna da s'imaginé.
Nos podun ma arjigné ca le funz - y confidé che Chël Bel Dî
fajará crësce sura vigni mosöra y sará generus plü co ch'i s'al imaginun.

Vangele do Matî 11,25-30

Te chël tëmp à Gejù dit: I t’aprijëii, Pere, Signur dl cil y dla tera,
ćiodiche döt cant chësc ti aste ascognü ai sapiënć y ai scicà
y ti l’as revelè ai pici. Scê Pere, insciö t’àra plajü.
Döt m’é gnü surandè da mi Pere; degügn ne conësc le Fi, mâ le Pere,
y degügn ne conësc le Pere, mâ le Fi y chël, a chël che le Fi ti l’ô revelè.
Gnide düć da mè, os ch’i se cruziëis y ch’i ëis tröp da portè.
Iö ves darà palsa. Tolede mi ju sön os y imparede da mè;
deache iö sun bun y umil de cör; insciö ciafarëise tria por osta anima.
Deache mi ju ne drüca nia y mi pëis é lisier.

Gejú â de gragn problems cun i potënc
y scicá da laota. Ai ric ti êl massa püre,
ai scienziá massa scëmpl, ai devoc massa lëde.
Y porchël prëiel Idî: I t’aprijëii, Pere,
Signur dl cil y dla tera, ciodiche döt cant chësc
ti aste ascognü ai sapiënc y ai scicá
y ti al as revelé ai pici.
Ala jënt scëmpla che ne conesciô nia
y che n'ê nia buna da osservé les 613 regoles
dla lege di iüdes, ó Gejú ti dé na poscibilité:
"Tolede mi ju sön os. Mi pëis é lisier."
Pro Gejú ne vára nia de lege mo dl spirit, nia de regoles mo dl amur.
L'amur é n pëis lisier, saurí da se recordé mo nia tan da le pratiché.
Insciö á i püri na chance, nia tl savëi, mo tl ester daverc a Chël Bel Dî.
Ai é bugn da se lascé orëi bun da Chël Bel Dî,
da reciöie so amur y da le dé reconescënc inant.
Por chësc ól ester deplü fidënza tla misericordia de Chël Bel Dî,
co miné da avëi la verité da nosta pert.

Vangele do Matî 10,37-42

Chël che ti ô plü bun al pere y ala uma co a mé, n’é nia dëgn de mè,
y chël che ti ô plü bun al fi o ala fia, n’é nia dëgn de mè.
Y chël che ne tol nia süa crusc sön ël y ne me vëgn nia do a mé,
n’é nia dëgn de mè. Chël che ô davagné la vita, la pordarà;
chël indere che pordarà la vita por mia gauja, la davagnarà.
Chël che ves tol sö os, chël tol sö me,
y chël che tol sö mè, tol sö chël che m’à menè. ....
Y chël che ti dà a un de chisc pici,
inće mâ un n gote d’ega frëscia da bëre,
deach’al é n discepul,
– Amen, iö ves diji:
al ne pordarà sigünenia so paiamënt.

L'atacamënt a porsones che nes stá a cör
ne mëss nia ester n impedimënt da ti jí do a Gejú.
N impedimënt devëntel sce chëstes porsones ne n'á degun amur
y degun respet, somëna sënn y descordia;
dailó él le momënt da dé testemonianza dla fede te Gejú
y da tó dezijiuns. Sce i debli y i pici ne ciafa plü degöna lerch danter nos,
spo él ora da lascé la comodité y da insistí sön ci che Gejú ó.
La fede te Gejú Crist ne conzed degöna comodité,
ara ghira l'amur a Chël Bel Dî y al proscim. (Te Deum)

Incuntan i discepui de Gejú incuntunse pordërt Gejú
y inultima le Pere che l'á mené. Sc'i i tolun sö,
ne ti desmostrunse nia ma nosta acoliënza,
mo i ti dauriun ince nosc cör a süa noela.
Defrunt ala gran richëza dla parora de Dî i discepui de Gejú impó "pici"
y mituns dl Pere tl cil.
Ince ma por n gote d'ega ch'i ti pitun nes vëgnel assiguré n bel paiamënt.

Vangele do Matî 11, 25-30

I t’aprijëii, Pere, Signur dl cil y dla tera, ćiodiche döt cant chësc
ti aste ascognü ai sapiënć y ai scicà y ti l’as revelè ai pici.
Scê Pere, insciö t’àra plajü. Döt m’é gnü surandè da mi Pere;
degügn ne conësc le Fi, mâ le Pere, y degügn ne conësc le Pere, mâ le Fi
y chël, a chël che le Fi ti l’ô revelè.
Gnide düć da mè, os ch’i se cruziëis y
ch’i ëis tröp da portè. Iö ves darà palsa.
Tolede mi ju sön os y imparede da mè;
deache iö sun bun y umil de cör;
insciö ciafarëise tria por osta anima.
Deache mi ju ne drüca nia
y mi pëis é lisier.

Gejú nes incünda na noela de tria y de pesc. Al nes inviëia da imparé da d'ël:

Por pröm, la bunté y la sauridëza, valënzia paziënta cun se instësc y cun la jënt.
Chël che ó ciafé tria mëss ester saurí y lascé da se dessené cun se instës.
Sc'al combat döt dessenus cuntra ci che lê sö te ël y ti vëgn decuntra,
ne se sintiarál mai saurí. Sc'al ti ciara cun edli valënc a ci ch'al á y fej
y s'azeta coch'al é, röiel ala tria.  Iinsciö sarál ince bun da ester bun y saurí cun i atri.

Por secundo, la umilté che azeta nosta natöra umana y i fossá de nosta anima.
Gejú é umil de cör y é gnü jö tles profondités dla tera. A döt ci ch'al á incunté
ti ál ciaré cun n cör plëgn de bunté.

Cun bunté y umilté vëgnon sura che le pëis de Gejú é lisier y so ju ne drüca nia.
Gejú dërza sö impede fracé jö, al scinca liberté y lisirëza impede opresciun
y depresciun, al incünda misericordia y nia sacrifizi.

Implü, Gejú nes pîta so ju. Le ju n'é nia ma val' che pësa sön les sciables,
mo al ê na massaria che ti gnô metüda ai bos ch'ai foss bugn da trá.
Le ju che Gejú nes pîta podess ester la oraziun sciöche massaria che nes condüj
sön so tru y che nes dëida porté y trá nosta ciaria y la fej lisiera.

Vangele do Jan 6,51-58

Sc’i ne mangëis nia la ćern dl Fi dl Om y ne boiëis nia so sanch,
ne n’ëise nia la vita te os. Chël che mangia mia ćern y bër mi sanch,
à la vita eterna, y iö le ressuscitarà l’ultimo dé.
Deache mia ćern é propi na spëisa, y mi sanch é propi na boanda.
Chël che mangia mia ćern y bër mi sanch, chël resta te mè y iö resti te ël.
Sciöche le Pere che vir m’à menè mè y sciöche iö viri tres le Pere,
insciö saral vignun, che mangiarà mè, che viarà tres mè.
Chësc é le pan che é gnü jö dal cil. Ara n'é nia,
sciöche cun le pan che i peri â mangé y é impò morć.
Chël indere che mangia de chësc pan,
viarà por dagnora.

Gejú vëgn, al ne tëgn nia les destanzes scrites dant,
al me pëia ite por me fá nü.
Sc'i odess pö ite, che pro vigni comuniun
sozedel val' de nü te mia vita.
Sc'i ciarass pö da ne m'ausé nia ala comuniun
y da ne m'un fá plü nia adinfora.
Sc'i vá a ciafé le pan y le vin trasformé tl corp y tl sanch
de Gejú, ói me dejausé da certi mi fai.
Le pan y le vin che vëgn mostré ca incö comporta risć y conseguënzes.
Sc'i devënti mostranza de chësc pan, sc'i devënti caresc de chësc vin,
sc'i mangi y bëri chësc pan y vin trasformá tl corp y sanch de Gejú,
spo pól ester ch'i me müdes y ch'i vais a chirí le Signur tres indô danü
Y l'apostul San Paul dij cinamai:
Os indere sëis le corp de Crist,
y vignun é n mëmber de chësc. (Corinc 12,27)

Vangele do Jan 3,16-18

Idî ti à orü tan bun al monn,
ch’al à dè ca so Fi su,
por che vignun che crëi te ël,
ne vais nia ademal,
mo ais la vita eterna.
Deache Idî n’à nia menè so Fi tl monn,
por che ël iudichëies le monn,
mo che le monn vëgnes salvè tres ël.
Chël che crëi te ël,
ne vëgn nia iudiché;
chël che ne crëi nia é bele iudiché,
ćiodich’al n’à nia cherdü tl inom dl Fi su de Dî.

Al n'é nia ri da capí, ciodiche chësc toch fora dla Sacra Scritöra
vëgn incundé propi en chësta Domënia dlaTrinité.
Al incünda l'essënza de Chël Bel Dî trinitar, che é l'amur.
Bele sön la munt dl Sinai ti á Idî comuniché a Mosé chê che ël é pordërt:
Jahwe é n Dî misericordius y graziënt, paziënt, rich de bunté y fedelté.
Sce Chël Bel Dî é amur ne pól nia ester da su,
spo mëssel ester comunité, Pere, Fi y Spirit Sant.
Al se scinca deplëgn un al ater, le Pere al Fi, le Fi al Pere.
Y chësc amur danter Pere y Fi é le Spirit Sant.
Le vangele da incö incünda la Trinité cun referimënt ala crusc.
La crusc nes mostra tan y sciöche Idî nes á orü bun.
Al s'á umilié y arbassé cina jö apé de nosta meseria, stlujon ite düc te so amur.
Söla crusc sun tol Idî sura dla jënt te süa desperaziun y te so arbandonn plü sot.
Chi che ne crëi nia se stlüj fora dal amur de Dî che salva.
Cun l'odlada sön la crusc periunse che Chël Bel Dî nes dëides
da se daurí a so amur y ala fede te Gejú che nes scinca la vita eterna.

Vangele do Jan 20,19-23

La sëra dl pröm dé dl’edema,
canche i discepui â, dala tëma dan dai iüdes, sarè pro les portes,
él gnü Gejù, é jü amesa ëi ite y ti à dit: Pêsc a os!
Do chëstes parores ti àl mostrè sües mans y so costà.
Dailó se ralegrâ i discepui da odëi le Signur.
Gejù ti à ćiamò n iade dit: Pêsc a os!
Sciöche le Pere m’à menè mè, insciö ves mëni iö os.
Do ch’al à albü dit chësc, ti àl fladè ados y à dit: Recioiede le Spirit Sant!
A chi che os ti lascëis do i pićià, ti ési lascià do;
y a chi che os ne ti i lascëis nia do, ne ti ési nia lascià do.

Do San Jan toma i avenimënc de Pasca
y de Pasca de Ma adöm tl medemo dé.
Zënza Spirit Sant n'ess i discepui
nia albü le coraje da incundé le Ressorí.
Gejú ortiëia fora i discepui sciöche
ël é gnü ortié tl monn dal Pere.
Insciö nes recorda Pasca de Ma
che la noela de Pasca alda tl monn,
tambëgn te nosc pice monn da vigni dé co tl gran monn.
A Gejú ti stá döes cosses a cör : impröma la pesc y por secundo la pordenanza.
Dui iadi ti aoda Gejú a sü discepui la pesc:
pesc cun se instësc, cun Chël Bel Dî y inanter ëi.
Degöna pesc zënza reconziliaziun y degöna reconziliaziun zënza pordenanza.
Le pröm früt dl Spirit Sant é la pordenanza; a chësc ne ponsunse gnanca!
Podëi vire tla cosciënza y tla fidënza che Chël Bel Dî nes pordona,
y por conseguënza se pordené un al ater y a se instësc.
Insciö ciafa la noela dla vita nöia la forza da se deslarié fora
ince tl tëmp do chëstes döes gran festes.

Vangele do Matî, 28,16-20

Te chël tëmp
é i önesc discepui jüs tla Galilea sön chë munt che Gejù ti à dit.
Y canch’ai â odü Gejù, s’ài inslenè dan da d’ël. Mo n valgügn dubitâ.
Dailô ti é Gejù jü pormez y ti à dit:
A mé m’él dè döta la potesté tl cil y söla tera.
Porchël jide da düć i popui y fajede fora de döta la jënt mi discepui;
batiedi tl inom dl Pere y dl Fi y dl Spirit Sant,
y insignedi da osservè döt ći ch’i ves à dè sö.
Ćiarede:
Iö sun cun os, düć i dis ćina ala fin dl monn.

Deperpo che la Storia di Apostui nes mostra
sciöche Gejú Crist vá sö tla gloria dl Pere,
nes dij l'ultimo capitul dl Vangele do San Matî
coche le Ressorí é cun potënza divina
presënt te süa Dlijia.
L'impormetüda "Idî cun nos" nes vëgn dada
tl scomenciamënt de chësc vangele (1,23)
y ala fin stá indô l'assiguraziun:
"Iö sun cun os, düć i dis ćina ala fin dl monn."
La Galilea é da intëne sciöche raiun di pagans.
Le fat che Gejú ti aparësc dailó ai discepui é bele na indicaziun
che la Dlijia é destinada da se daurí a döt le monn.
Ai discepui ti vëgnel surandé le compit da incundé la buna noela indlunch.
Düc i popui dess deventé discepui de Gejú, y sü discepui devënton cun le bato.
Le bato é dër lié ala festa dl'Ascensiun dl Signur:
Chësc sacramënt tol por vigni porsona n toch dl cil jö söla tera.
Cun le bato ciafunse na merscia divina che nes dij:
Tö, che t'es batié, es dl cil y te jaras indô sö cuntra cil.

Vangele do Jan 14,15-21

Sc’i m’orëis bun, se tignarëise a mi comandamënć, y iö periarà le Pere,
y ël ves darà n’ater paraclet, che dess restè pro os por dagnora.
Al é le Spirit dla verité, che le monn ne po nia ciafè,
deache ël ne le vëiga nia y ne le conësc nia.
Os indere le conescëis,
ćiodich’al sta pro os y sarà te os.
I ne ves lasciarà nia indô sciöche òrfanns,
mo i vëgni indô da os.
Ma ćiamò püch tëmp,
y le monn ne me vëiga nia plü;
mo os m’odëis,
deach’i viri y inće os viarëis.
En chël dé conesciarëise:
Iö sun te mi Pere,
os sëis te mè, y iö sun te os.

Gejú nes dá le Spirit Sant, sc'i ti orun bun a Idî y se tignun a sü comandamënc.
Ti orëi bun a Idî ó dí: baié cun ël y le laldé, le rengrazié y le perié en comunité.
Se tigní ai comandamënc ó dí: ti orëi bun ince ai atri y a se instësc.
I m'ó bun sc'i m'azeti y me soporti, sc'i sun contënt cun ci ch'i sun y ci ch'i á.
Insciö sunsi ince bun da ti consintí val' ai atri y da m'alegré impara,
y da ti orëi bun al proscim y a Chël Bel Dî.
Te chi che é bugn da orëi bun él le Spirit Sant che pó operé, daidé y dé sostëgn.
Le Spirit Sant nes fej conësce la verité de Gejú: "Os sëis te me y iö sun te os"
Vignun á süa lerch tl cör de Gejú, a vignun él Gejú che ti ó bun.
Savon chësc junse zënza pora y plëgns de ligrëza fora por la vita.
"Iö sun te os." Sc'i sun cosciënc ch'i incuntun te vigni porsona Gejú,
spo ciarunse da ne ti fá nia de mal, da la incunté cun respet y simpatia.
I ne sun nia bugn da sciazé assá tan tröp che na porsona implida de Spirit Sant
pó ester de pesc y de benedisciun por se instëssa y por le monn.

Vangele do Jan 14,1-12

Te chël tëmp à Gejù dit a sü discepui:
Osc cör ne se lasces nia turbè.
Cherdede te Dî y cherdede te mè!
Tla ćiasa de mi Pere él tröpes abitaziuns.
Sc’ara ne foss nia insciö, ves essi dit dailò:
I va a ves arjigné ca n post?
Canch’i sarun jü y ves arà arjigné ca n post,
vëgni indô, y i ves condüji da mè,
por ch’i sëise inće os, olache iö sun.
Y olache iö va – chël tru conescëise pö.
Tomesc ti à dit:
Signur, i ne savun nia olache te vas.
Cô désson pa spo conësce le tru?
Gejù ti à dit: Iö sun le tru y la verité y la vita;
degügn ne röia dal Pere ater co tres mè.
Canch’i m’arëis conesciü, conesciarëise inće mi Pere.

I discepui ne scuta nia y ne s'acontentëia nia da ponsé: Ara sará pa bëgn insciö.
Ai damana impó y ti fej varëi le dërt a düc chi che alda chësc vangele
da ne s'archité nia te süa fede, mo da jí a funz y da damané inant.
Deache le tru da jí dal Pere n'é nia dagnora rodunt y valí;
gonot s'inrabëscion y an n'á plü degöna vöia da chirí le tru da jí inant.
"Móstresse le Pere" prëia Tomesc che é un de chi che n'é nia propi amesa
la dlijia da ciasa y che se stënta ince ciamó do Pasca da cianté "Alleluia".
Tomesc y ince Filipus á ciafé da Gejú respostes ch'ai ará pormó capí plü tert.
Mo Gejú â tut sües domandes söl sciode.
Chësc me dá l'ardimënt ince a me da ne resté nia ström,
mo da foré plü sot te mia fede y da damané do, tres indô. (Image)

Vangele do Jan 10,1-10

Gejù ti à dit inant: Amen, i ves diji:
Iö sun l’üsc da i jì pormez ales bisces.
Düć chi che é gnüs dan mè ê leri y lotri;
mo les bisces ne i à nia ascutè sö.
Iö sun l’üsc; chël che passa da mè ite gnarà salvè;
al jarà ite y fora y ciafarà pastöra.
Le lere vëgn a d’arobè, a copè y a desfà;
iö sun gnü, por che ares ais la vita
y che ares l’ais en abondanza.

Gejú dij: Iö sun l'üsc;
chël che passa da me ite gnará salvé.
Porchël se damanon:
Ci él pa daite da üsc?
Y da che vëgnon pa salvá?
Daite da üsc él chi che ti ó bun a Gejú,
chi che se lascia sön ël
y che ti mët averda a sües parores.
Daite da üsc n'él nia chi che s'la fej avarëi,
mo chi che tol a cör les beatitus:
Beac i saurisc!
Daite da üsc, tl cialt dla stala, él les bisces,
chi che ne se tëm nia
da ester saurisc, sciöche les bisces.
Daite da üsc él i salvá, al é chi che se tëgn ales leges
y ales regoles dl monn,
mo che sá ch'al é ciamó val' deplü
co ma les leges y les regoles dl monn,
ai conësc la forza y la potënza dl amur.
Ai n'adora degöna regnanza che guerna la jënt
y ai ne se lascia nia sö decuntra.

Vangele do Jan 20,19-39

Do ch'ai n'â pié döta la nöt nia ti à Gejú dit:
Sciurede fora la rëi dala pert
dërta dla barca, y i abinarëis val’.
Ai à sciuré fora la rëi y n’ê nia plü bugn
de la trà indô ite, tan plëna de pësc êra.
Dailò ti à le discepul, a chël che
Gejù ti orô bun, dit a Pire: Al é le Signur!..
Gejù à dit: Gnide ca y mangede!
Degügn di discepui ne s’infidâ da
le damanè: Chê este pa?
Deach’ai savô ch’al ê le Signur.
Gejù é gnü pormez,
à tut le pan y ti l’à dè
y insciö inće le pësc.
Chësc ê bele le terzo iade,
che Gejù s’à manifestè ai discepui,
do ch’al ê ressorì dai morć.

Gejú incunta i discepui do na nöt lungia de delujiuns. „Ne n'ëise nia?‟ „Nou!‟
I un porvé döta nöt y i n'un pié gnanca n pësc. Chësc conesciunse ince nos:
barches ötes, mans ötes, le ce öt, dlijies ötes, manifestaziuns desdites.
Gejú n'á degun strinët da implí les barches,
mo al ortiëia fora sü discepui ciamó n iade, ai dess ciamó n iade lové sö y pié ia,
abiné adöm les forzes y porvé a n'atra manira. - Sëgn vëgn la barca plëna.
Spo ti ofrëscel n past da festa, en comunité, cun la ligrëza de Pasca.
Pasca ne para nia demez dötes les fadies, ne garantësc nia suzes y fortüna,
mo ara nes assigurëia ch'al n'é un che conësc nostes bries,
che descëda nostes forzes y che premiëia inultima.
Pasca é la doman do la nöt che ne se rovâ nia,
le past da festa do ch'an â patí la fan,
le ressorí da mort pro i vis. (Ch. Br.)

Vangele do Jan 20,19-39

La sëra dl pröm dé dl’edema,
canche i discepui â dala tëma
dan dai iüdes sarè pro les portes,
él gnü Gejù, é jü amesa ëi ite
y ti à dit: Pêsc a os!
Do chëstes parores ti àl mostrè
sües mans y so costà.
Dailó se ralegrâ i discepui
da odëi le Signur.
Gejù ti à ćiamò n iade dit:
Pêsc a os!
Sciöche le Pere m’à menè mè,
insciö ves mëni iö os.
Do ch’al à albü dit chësc,
ti àl fladè ados y ti à dit:
Recioiéde le Spirit Sant!

Tl vangele do San Jan sozed Pasca y Pasca de Ma le medemo dé.
Le dé de süa ressoreziun da sëra él Gejú che scinca ca le Spirit Sant.
Le Spirit che fej la orenté de Dî, le Spirit che cheriëia pesc tla tëma di discepui,
che é ingromá adöm ia do portes sarades pro.
Por le Ressorí n'é mürs y portes stlütes degun impedimënt,
so Spirit é chiló olach'i n'un debojëgn.
Mo ince la tëma ne se lascia nia saré defora,
ara é tl medemo post olach'al dess ester nosta pesc: te nos daite.
Gejú vëgn danter sü discepui y al ti aoda: La pesc sides cun os.
Da Gejú podunse ciafé la pesc.
Dal momënt ch'i confidun te Chël Bel Dî n'á la tëma nia plü la forza da denant.
Confidede tla pesc che vëgn da Chël Bel Dî y la tëma pordará süa potënza!

Vangele do Jan 20,1-18

Gejù ti à dit: Maria! Dailò s’àra ôt pormez a d’ël
y à dit por ebraich:
Rabbùni, che ô dì: Maester.
Gejù ti à dit: No me tignì frëm;
deach’i ne sun nia ciamò jü sö dal Pere.
Mo va da mi fredesc y dìi:
Iö va da mi Pere y da osc Pere,
da mi Dî y da osc Dî.
Maria da Màgdala é jüda a ti
anunzié ai discepui: "I à odü le Signur",
y ch’al ti à dit a d’ëra chësc y chël.

Maria Magdalena â bele daimpröma insö capí Gejú
y süa misciun deplü co i discepui y i apostui.
Tres indô messâ Gejú i amoní y i instradé tl dër vers
y inultima canch'ara jô a chëres l'ái tralascé y s'un é sciampá.
Maria da Magdala stá y romagn pro Gejú.
En Pasca dadoman éra la pröma che vá fora dal sepolcher y la pröma che incunta le Ressorí.
L'incuntada de Maria Magdalena cun Gejú é bëgn un di plü bi momënc
che le Testamënt Nü nes cunta.
La pera sburlada demez, la fossa öta,
dui agnui che ti baia ados y spo damanera l'ortulan do Gejú.
 Dailó l'atoca na usc "Maria" che ti vá a cör.
"Rabbuni" respognera "Mi cer maester", na resposta dal cör.
Na ligrëza fora de mosöra mëss l'avëi implida.
Plüra se müda te ligrëza pascala.
L'incuntada se röia cun la misciun: "Vá y diji a mi fredesc ...!"
Maria ti incünda ai discepui la noela de Pasca,
che le Signur vir y ch'al ti é aparí.
Insciö devëntera l'anunziadëssa dla vita nöia,
la pröma testemona de Pasca, vangelista y apostola di apostui.
Gejú nes chërda ince nos por inom.
Al nes conësc y nes ó bun.
Gejú nes vëgn ince a nos adincuntra te süa parora y te so sacramënt.
Al á na misciun ince por nos y ó ch'i sunse stromënc de süa pesc y de süa beatitú,
testemoni dla fede y anunziadus/ësses de so amur.

Vangele do Matî 11.1-45

Ai à condüt la müscia cun le polorin, à metü sü guanć sön chisc
y spo s’àl sentè lassura. Tröpa jënt destenô sü guanć ia por strada,
d’atri taiâ jö rames dai lëgns y les sternô ia por tru.
La jënt, che jô danfora y che ti gnô do, scraiâ:
Osanna al Fi de Davìde!
Benedì sides ël,
che vëgn tl inom dl Signur.
Osanna tl plü alt dl cil!
Canch’al ê jü ite te Ierùsalem,
s’à döta la cité emozioné
y an damanâ: Chê é pa chësc?
La jënt dijô: Chësc é le profet,
Gejù da Nàzaret tla Galilea.

Tla meja êl saurí da ti iubilé adincuntra al re di iüdes, dailó ne rovân te degönes bries.
Porchël ê i iubilanc ince atira sparis canche la plata s'â ot: Le re pié y i apostui sprigorá
 indalater. Dan dai farisés y dan dal gran consëi ne s'infidâ plü degügn da se lascé sö;
dailó l'essi defata paiada cun la vita.

Iö sá tan ch'i viri a cost dl terzo monn y ch'ara ne vá nia insciö inant,
mo canch'ara se trata da renunzié a mi vantaji y mi bëgnester, dailó me lasci sö.
I sá ch'i ne sun degun sant, mo guai sc'i mëssi dé pro mi piciá,
dailó sunsi te n iade n dër chestian y n'á nia bria da jí a me confessé.
Tl "Miserere" cianti: Láeme nët da mia colpa - mo no me bagné!"

Sté ite por n re? Ion, mo ma sc'al ne me costa nia. Me dé da fá por la iustizia?
Ion, mo ma sc'i ne vëgni nia a paié lassura. N stat sozial cun düc i sorvisc? Ion,
mo ma sce i atri paia. Perié do redenziun y salvëza dal mal?
Ion, mo prëitambel zënza mi sacrifizi.

Stun ma n pü' a ti ciaré a Gejú dan da nos söla crusc,
al s'á lascé costé val' da ester conseguënt te so amur por la jënt cina ala fin.
I stun ma a ti ciaré n pez. - Y nos? Tan sunse pa nos arjigná da dé ca?

Vangele do Jan 11.1-45

Marta ti à dit a Gejù:
Signur, sce te fosses stè chilò, ne foss mi fre nia mort.
Mo inće śëgn sai: Döt, do ći che te prëies Idî, él ël che te darà.
Gejù ti à dit: To fre ressoriarà.
Marta ti à dit: I sa ch’al ressoriarà dala ressoreziun l’ultimo dé.
Gejù ti à respognü: Iö sun la ressoreziun y la vita.
Chël che crëi te mè viarà, inće sc’al mör,
y vignun che vir y crëi te mè, ne moriarà mai. Crëieste tö chësc?
Marta ti à respognü: Scê, Signur,
i crëii che tö es le Messia, le Fi de Dî,
che dess gnì te chësc monn......

Do nosta esperiënza é la mort la fin.
Y dedô n'él plü nia da nen fá.
Mo por Idî n'él degöna fin;
Chësc nes á assiguré Gejú.
Mo chël messunse ince tó por realté:
Gejú ne ti sparagna a Lazarus nia la mort.
Gejú ne ti vá nia ala mort fora de tru.
Al ne impedësc nia le dübe y la malsigurté,
les soferënzes y le dolur tla vita dla jënt.
Insciö ne l'á gnanca Idî, so Pere, stravardé dala pasciun y dala mort söla crusc.
Mo al l'á ressuscité. Gnanca nos ne podun speré da di sciampé ala mort.
Mo ciaran sön Gejú, cherdunse che dolur y mort ne sará nia la fin,
che ala fin jarára fora bun y che la vita la davagnará.

Dî viënt, te ne i as nia sparagné ala vita la mort, mo te i as tut ala mort la forza.
T'as ressuscité Gejú dala mort y de implësces düc chi che crëi te ël cun to Spirit Sant,
che cheriëia vita. Tólesse la tëma y renforza te nos chësta fidënza,
ince sce nosc tru passa fora por soferënza y scurité. Amen.

Vangele do Jan 9.1-41

Jon por tru, â Gejù odü n ël che ê verc da so nadè insö.
Dailò l’à sü discepui damanè: Rabbi, chê à pa fat pićé? Ël instës?
O à sü geniturs fat pićé, ch’al é nasciü verc? Gejù à respognü: No sü geniturs,
no ël, mo l’opra de Dî dess gnì manifestada pro d’ël......
Do che Gejù â albü dit chësc, àl spodé ia por tera;
spo àl fat cun la spöda na pâsta, ti l’à sferiada al verc söi edli
y ti à dit: Va y làete tl lêch de Scìloa; L’ël é jü y s’à lavè.
Y canch’al ê indô gnü, odôl.......
I farisés che ê gnüs alsavëi l'â piada sö cun le verc,
ciodí ch'ai n'orô nia crëie che Gejú l'â varí.
Y ai l’à sciuré fora. Gejù â aldì, ch’ai l’â sciuré fora,
y canch’al l’â incuntè, ti àl dit: Crëieste tl Fi dl Om?
L’ël à respognü: Chê é pa chël, Signur? Dìmal, por ch’i crëies te ël.
Gejù ti à dit: Te le vëighes dan da tè;
chël che baia cun tè, chël él.
Y al à dit: I crëii, Signur!
Y al s’à petè jö dan da d’ël.

A Gejú ne ti interessëia nia la discusciun
che é stada. Al ti ciara a chël ël che é sté verc
sc'al é bun da odëi y da crëie.
Ince chël ël capësc sëgn che Gejú n'é nia ma
un che fej mirachi, mo che "al é n profet".
sciöche al ti á respognü ai farisés.
De un n vers se tratera dl odëi fisicamënter
y concretamënter cun i edli.
Do chësc podunse perié.
Dl ater vers se tratera da odëi cun le cör te na manira plü sota y lominosa,
sciöche Idî vëiga les cosses.Y ince do chël orunse perié.

Vangele do Jan 4,5-42

Gejù ê stanch dal iade y s’â sentè jö pro brënta.
Tratan êl gnü na ëra samaritana a ćiarié fora ega. Gejù ti à dit: Dame da bëre!....
La ëra samaritana ti à dit a Gejù: Cô poste pa tö sciöche iüda perié mè,
na samaritana, do ega? I iüdes ne n’à pö degöna conferta cun i samaritans.
Gejù ti à respognü: Sce te savesses, te ćî ch’al sta la scincunda de Dî,
y chê ch’al é chël che te dij: Dame da bëre!, spo l’ésseste tö perié,
y al t’ess dè ega via. Ara ti à dit: Signur, te n’as degöna massaria y le poz é sot;
da olâ aste pa spo l’ega via?
Este pa tö maiù co nosc pere Iàcob,
che nes à dè chësc poz y che à instës
boiü d’infora, sciöche inće sü fis
y sü pastorëc? Gejù ti à respognü:
Chël che bër de chëst’ega, ciafarà
indô sëi; mo chël che boiarà de chë
ega che iö ti darà, n’arà mai plü sëi;
deplü, l’ega che iö ti darà deventarà te ël
na fontana d’ega che sprinza por la vita eterna.

Gejú ne passa nia ma insciö, baia cun la jënt y döt é tler.
Tan scëmpla n'éra nia! Chiló ól ester val' deplü: le dejir do ci che é etern, do ci che é suranatural.
Al ne basta nia da resté sciöch'i sun y miné da capí Gejú.
I messun se daurí deplëgn, ester sciöche na brënta öta y perié:
Implësceme, Signur.
Dan nos ne stá nia ma chichessî, mo le Messia, tla scempelté de n viandant.
Chësc ne capëscion nia ma insciö saurí. Chësc capëscion ma sc'i viun nosta vita
y portun nosta crusc cun umilté:
Mëneme to Spirit Sant, Signur.

Vangele do Matî 17,1-9

Gejú é gnü trasfiguré dan sü edli; so müs lominâ sciöche sorëdl
y sü guanć é gnüs blanć adorbënć sciöche la nëi .....
Fora de n nio lominus che i à curì cun süa ambria â scraié na usc:
Chësc é mi Fi bunorü, te chël ch’i à ciafè plajëi; ascutédele!
Canche i discepui â aldì chësc,
ài ciafè na gran tëma
y s’à petè col müs ia por tera.
Dailò ti é Gejù jü pormez,
i à pié ite y ti à dit:
Lovede sö y ne ede nia tëma!......
Y al i â comané:
Ne stede a ti cuntè a degügn
ći ch’i ëis odü ćina che le Fi dl Om
ne n’é ressorì dai morć.

Al vëgn dé fora miliarg de euro al ann y miliuns al de por le reclam.
Y l'afar da adurbé la jënt funzionëia bun. Al vëgn impormetü amizizia
y compagnia sc'i boiun na certa bira, aventöra y liberté da fumé chësta sort de zigarec,
ligrëza da jí cun chël auto deplü co cun n ater.
Por acontenté düc tü dejiers plü soc ái val' che te pos cumpré.
Y ai é bugn da te baié sö che te cuntes ince ciamó sües frases ötes inant.
Le funzionamënt de nosc ciorvel s'aüsa y se stüfa pa defata cun döt,
spo ól prësc ester indô val' d'ater che é miú, plü modern, plü perfet.
Ne stede a ves lascé adurbé, dij Gejú."
Ne stede a ti cunté a degügn ći ch’i ëis odü,
ćina che le Fi dl Om ne n’é ressorì dai morć."
Ponsede plü inant, ponsede les cosses a fin.
No se lascede ite sön cosses superfiziales y zënza dorada.
Ponsede al resultat, ponsede inzescü pian ia dala fin.
Y cuntede inant les cosses pormó canch'i les ëis inrescides y capides,
y ne iudichede nia atira. Y insciö ince tla fede.

Vangele do Matî 4,1-11

Spo ti él jü pormez le tentadù y ti à dit:
Sce t’es le Fi de Dî, spo comana ch’al vëgnes pan fora de chëstes peres.
Mo ël à respognü: Tla Scritöra vëgnel dit:
Le chestian ne vir nia mâ de pan, mo de vigni parora dala boćia de Dî.
Spo l’à le malan tut cun ël tla Cité Santa y l’à metü sö insom le tëmpl ...
Indô l’à le malan tut cun ël
y l’à condüt sön na munt dër alta;
al ti à mostrè i rëgns dl monn te süa
gloria y ti à dit: Döt chësc ôi te dè,
sce te te pëtes ia por tera y m’adorëies.
Sön chëra ti à Gejù dit:
Vàtun, sàtana!
Ćiodiche tla Scritöra stal:
Mâ le Signur, to Dî, desste adorè
y ël su desste sorvì.

Öna dles mies gran tentaziuns é chëra de dubité te Chël Bel Dî,
nia tan sc'al é bëgn, mo co ch'al é.
Al me vëgn da dubité te so amur, te so fistide por la jënt.
La gauja de mi dübi é bëgn da capí: I oress ester plü sigü de Chël Bel Dî.
O dit bel tler: I oress che Chël Bel Dî foss sciöche iö oress ch'al foss.
Chësta é mia gran tentaziun: La tentaziun da me mëte a so post.

Chël che ó fá pan fora dles peres dubitëia tl fistide y tl amur de Di por la jënt. Gejú ne se lascia nia trá tla tentaziun y ne dubitëia nia te Chël Bel Dî. Gejú, ince sc'al é Fi de Dî, ó ester porsona umana deplëgn y insciö salvé chi che é tentá da ester sciöche Chël Bel Dî. Defrunt al tentadú argomentëia Gejú cun la Parora de Dî. A chëra poi ince iö me tigní y da chëra ciafé segurëza te mia fede

Vangele: Matî 6,24-34

Ne stede a se cruzié por osta vita 
y ch’i ëise bëgn da mangé
y gnanca por osc corp
y ch’i ëise bëgn da se vistì... 
Ćiaredi pro ai vicì dl cil:
ai ne somëna nia, ai ne racöi nia
y n’abina ite nia tles majuns:
osc Pere tl cil i nudrësc.
Ne valëise os nia trö’ deplü co chi?
Y ćiodî se cruziëise pa por osc vistimënt?
Imparede dai gili, che crësc sön ćiampoprè:
Ai ne laôra nia y ne fira nia y é plü bi vistis co Salomon te döta süa gloria

Deache la jënt se crüzia, se tëgnera pro i scioldi, dij Gejú
y deache la jënt se tëgn pro i scioldi se crüziera ciamó deplü, dij l’esperiënza. 
Pordërt n comportamënt da tec, sc’an conscidra che Gejú ti pîta pö n’alternativa:
Se tigní pro Chël Bel Dî y se delibré dai fistidi.
Ciodí ó pa la jënt, ciodí ói pa iö, val‘ de concret da pié ite?
Ciodí che i scioldi é da odëi, se lascia tó tla man, cumpedé y fá cunc impara.
Y ci poi pa me cumpré y me vaghé impara?
Gejú sá ch’al é na ilujiun.
Al tol ca i vicí y i gili da nes splighé i vantaji dla fidënza te Chël Bel Dî,
y al sá avisa che naota messunse lascé ia, nes destaché y nes lascé tomé.
Nes destaché dai scioldi y dala segurëza che i scioldi nes dá
y nes lascé tomé tla providënza y tla proteziun de Chël Bel Dî.
Chësc ne impari nia da incö a indoman y nia n iade por dagnora,
chësc mëssi imparé na vita alalungia.
Ch’i mëssi n dé lascé ia y me destaché da döt, chël é sigü;
fortuné, sc’i á imparé y sá spo da me lascé tomé tles mans de Dî. (M.T.)

Vangele do Matî 5,38-48

I ëis aldì ch’al é gnü dit: Edl por edl y dënt por dënt.
Iö indere ves diji: No stede a se mëte cuntra chël che ves fej de mal,
mo sce un te bat söla massëdla dërta, tëgni inće ia l’atra.
Y sce un ô te condüje dan signoria, por te tó la ćiamëja, spo lasci inće le mantel.
Y sce un ô te sforzè da jì mile vari impara, spo va dui mile impara.
Dài a chël che te prëia, y no desgorje chël che ô s’imprestè val’ da tè.
I ëis aldì ch’al é gnü dit:
Te desses ti orëi bun a to proscim
y ti avëi le sënn a to nemich.
Iö indere ves diji: Oredi bun a üsc nemisc,
y periede por chi che ves porseghitëia,
por ch’i deventëise fis de osc Pere tl cil;
deach’al lascia lovè sorëdl sura i ri y i bugn,
y al lascia plovëi sura i iüsć y i iniüsć.

Sc'i damanassun Gejú, sc'al é pordërt meso da vire do chisc comandamënc,
dijessel dessigü de scé, sciöch'al n'é ince sté tröc do da d'ël che á vit aladô.
Ara ne se trata nia da tó chëstes racomanaziuns parora por parora.
Plü important co les parores é le spirit che é laite.
Chësc ó dí: No te lascé rovëne dal sënn, da reaziuns incontrolades, dal profit.
Y sce te mësses te paré, spo párete a na moda fina che l'ater resta paf,
ch'al se fej demorvëia, ch'al ti passes la vöia da s'la fá avarëi o da strité.
Ara ne se trata nia: da bate decuntra, o de ciamëjes o de vari da jí impara.
Ara se trata dl spirit, te chël ch'i respogni, da rumpí ia le cërtl dl mal.
Sce Gejú baia insciö, spo baiel confidan te Dî, nosc Pere, che á ion la pesc.
Chi che chir la pesc - ince sc'ai se para y ne se lascia nia dramé adöm -
ciarará da s'astilé aladô ch'al pois nasce pesc dinfora y le mal s'archites.(M.B.)

Vangele do Matî 5,17-37

Te chël tëmp à Gejù dit a sü discepui: Ne stede a ponsè,
ch’i sides gnü a tó jö la lege o i profeć.
I ne sun nia gnü a tó jö, mo a complì.
Amen, chël ves diji: Ćina che le cil y la tera ne passa nia ia,
ne passarà gnanca la mëndra lëtra dla lege,
denant ch’al ne sides döt complì.
Chël che tol jö inće mâ
un di plü pici comandamënć
y che insëgna la jënt aladô,
chël sarà le mënder tl rëgn dl cil.
Mo chël che i osservëia
y insëgna da i osservè,
chël sarà gran tl rëgn dl cil.
Porchël ves diji:
Sce osta iustizia n’é nia cotan maiù co chëra
di studià dles scritöres y di farisês,
ne rovarëise nia tl rëgn dl cil.

Incö esagerëia Gejú propi dassënn. Mo da ascuté sö döt le vangele
da incö s'intënon defata che Gejú ne n'ó nia mëte sö comandamënc nüs.
Sc'al dij te na manira radicala: "Al é damí che te tires fora l'edl,
co te lascé trá al mal", m'inviëiel dantadöt da ponsé do:
Co éra pa cun mia minunga, cun mi pinsiers y cun mies intenziuns?
Al ne basta nia da osservé i comandamënc ala lëtra,
sc'al n'é nia iadedô l'amur a Chël Bel Dî y le dejier da l'incunté tla mëssa dla domënia,
l'amur y la reconescënza por le pere y la uma,
l'amur y le dër fistide por i mituns che ó la compagnia di geniturs
l'amur, le respet y la sinzirité defrunt al om, ala fomena o al partner,
l'amur y la orenté da se reconzilié y da chirí la pesc.
Y chël che ti ó bun ai comandamënc intenüs indortöra ti ó ince bun a Idî.

Vangele do Matî 5,13-16

Os sëis le sè dla tera. Sce le sè perd süa saù, cô pon pa indô le fà sarè?
Al ne vel plü nia; al vëgn sciuré demez y pestè sot dala jënt.
Os sëis la löm dl monn.
Na cité, che é sön na munt,
ne sciafia nia da restè ascognüda.
An n’impëia gnanca na löm
y mët na sëdla surajö,
mo an la mët sön n ćiandelier,
spo ti lomìnera a düć te ćiasa.
Insciö dess osta löm lominé
dan dala jënt, ch’ai vëighes ostes bones
opres y laldes osc Pere tl cil.

Chëstes parores de Gejú é propi tutes dal cör dl vangele do San Matî y
spliga dër en cört ci ch'al ó dí: se lié a Chël Bel Dî y vire aladô.
Le vangele baia dl se dla tera y dla löm dl monn,
nia de cosses dër altes che n'é nia da arjunje, mo che á da fá cun nos.
I sun nos chi, a chi che Gejú ti baia ados, y chi, ch'al mina.
Os sëis ....! Nos püres creatöres dessun ester "se y löm", saú y orientamënt.
Nos püri cosci, ch'i ne savun gonot nia olá ia y ciumpedun tl scür,
nos, ch'i ne savun nia da ti dé saú, significat, vöia y ligrëza al vire dla jënt,
sc'i fossun pö bugn da crëie a ci che Gejú dij ch'i dessun ester y ch'i sun,
y chësc bele sëgn te nosta vita sön chësc monn:
se dla tera y löm dl monn!
L'americana Marianne Williamsons dij insciö:
"I sun chiló por mostré nosta löm.
Le monn n'á nia dainciará sce te te fejes pice.
Se fá pici ne dá degun lominus.
I sun nasciüs por fá odëi la gloria de Dî che é te nos.
Ara n'é nia ma te valgügn de nos, ara é te vignun de nos."
Sc'i fossun madër instësc bugn da le crëie!

Vangele: Matî 5,1-12a

Beâć, i misericordiusc;
deache ai ciafarà misericordia.
Beâć, chi che à n cör nët;
deache ai odarà Idî.
Beâć, chi che fej pêsc;
deach’an ti dijarà fis de Dî.
Beâć, chi che vëgn porseghità
por gauja dla iustizia;
deache de d’ëi é le rëgn dl cil.
Beâć sëise os, sc’i gnëis dejonorà y porseghità
y scraià fora a vigni manira por mia gauja.
Ralegrésse y iubilede:
Osc paiamënt tl cil sarà gran.    

Gejú descrí i beac döt atramënter co che tröc de nos s’imaginëia la contentëza.
Nos essun cotan plü ion ch’ara se jiss bun y ch’i fossun bëgnodüs
co aldí pro chi che vëgn mená sot dales rodes dla sozieté.
Mo Gejú la intorj y la vëiga dal ater vers.
Sëgn dess ester beac propi chi, ch’i n’oressun nia ester o nia ion ester.
Mo atenziun: Gejú ne tlama i beac nia beac ciodich’ai é ci ch’ai é.
Al i vëiga da n ater punt d’odüda, al i vëiga cun i edli de Dî.
Al iudichëia cun l’odlada dl amur y dla iustizia.
Al dij: Deache Chël Bel Dî se mët da süa pert,
porchël él chësta jënt che esperimentará la beatitú.
Ma Idî condüj ala beatitú. Ma te süa vijinanza devënta döt bun. 

Vangele do Matî 4,12-23

Da dailò inant à Gejù metü man da incundé:
Convertìsse! Deache le rëgn dl cil é daimprò.
Tratan che Gejù passâ dlungia le lêch de Galilea,
àl odü dui fredesc, Scimun, nominé Pire, y so fre Andrè,
ai ê dër tl sciuré fora la rëi te lêch, ćiodich’ai ê pesciadus.
Y al ti à dit: Gnide do a mé! I fajarà fora de os pesciadus de jënt.
Atira ài lascè dailò sües rëis y ti é jüs do.
Da jì inant àl odü dui d’atri fredesc, Iaco, le fi de Zebedèus, y so fre Jan;
ai ê cun so pere Zebedèus te barca
y arjignâ ca sües rëis.
Al i à cherdè, y atira ài lascè la barca y so pere y ti é jüs do a Gejù.

Gejú surantol les parores de Jan Batista: "Mudede ci ch'i ëis imënt y osta vita."
I pröms che l'á fat vëgn nominá chiló por inom. Gejú se chir compagns,
porsones arjignades da sté ite por le rëgn de Dî.
Ai ne s'imaginëia nia ciamó tan ri ch'al sará, mo ai é plëgns de speranza.
Mo speranza te ci pa?
Chël che ascuta Gejú y müda sües intenziuns y süa vita le fej cun speranza.
Cun la speranza nia ma te n'atra vita, mo te deplü vita,
te vita en abondanza, che n'é nia da ciafé zënza Gejú.
Insciö sarára stada pro i pröms apostui,
y insciö éra ince pro düc i discepui y les discepoles che ti vá do a Gejú.
Al é chës porsones che l'ascuta y che ti vá do,
che ne s'acontentëia nia ma cun la tera,
che ó odëi le cil davert amesa süa vita.
A chi che se mët al sorvisc dla jënt tl inom de Gejú, se deura n cil lisier sura ëi.

Vangele do San Jan 1,29-34

Jan Batista, odon le Signur che ti gnô pormez,
àl dit: Ćiarede, l'Agnel de Dî, che tol demez le pićé dl monn.
Ël é chël, de chël ch'i à dit:
Do da mè vëgnel n ël che m'é danfora, deach'al ê dan da mè.
Inće iö ne le conesciô nia; mo i sun gnü y i batiëii cun ega, por ti al fà conësce a Ìsrael.

Ci parora sterscia: "To demez i piciá dl monn".
Tanc á pa porvé y prô dötaurela
da tó demez le picé y la colpa dl monn:
scoan la colpa sot mësa ite,
ciaran da abiné le malfatur y le saré ia,
o cun la vendëta: copan l'incolpé y süa jënt.
Funzioné n'á degönes de chëstes metodes.
Le monn é dötaurela plëgn de piciá y de colpes.
Co pó pa Gejú tó demez le picé dl monn?
Ci é pa atramënter pro d'ël?
Süa vita é n program de amur. Amur ince canch'al pê ch'al ne joes a nia.
Amur ince defrunt a chi che t'á le sënn. Ói cinamai bun a tü nemisc.
No azeté le mal, no le paié derevers, mo retele cun le bëgn.
Ne se lascé nia trá da marizies y dal sënn cuntra zacai.
Tó na posiziun tlera y traté l'aversar sciöche porsona y le respeté.
Y le plü important: ester arjigná da morí por l'amur.
Chësta é la desfarënzia.
Da ti sciampé ala travaia dla colpa y dl picé vára ma,
sc'i sun arjigná da sté ite por l'amur cun dötes nostes forzes,
y sc'i ne stun nia a d'aspeté che i atri fejes le pröm vare.

Vangele do Matî 3,13-17

Gejù ê gnü dala Galilea pormez al Iórdann, da Jan, a se lascè batié da d’ël.
Mo Jan se parâ y ti à dit: Iö messess gnì batié da tè, y tö vëgnes da mè?
Gejù ti à respognü: Lascia ch’al sozedes,
deach’al alda ch’i adempliunse insciö
deplëgn la iustizia de Dî.
Dailò à Jan zedü.
Gejù ê apëna batié y gnü fora d’ega,
ch’al s’à daurì le cil,
y al odô le Spirit de Dî sciöche
na colomba gnon jö sön ël.
Y na usc dal cil à dit:
Chësc é mi Fi bunorü,
te chël ch’i à ciafè plajëi.

Le pröm miraco sozed bele dan le bato de Gejú:
Gejú s'arcuncia ite danter la jënt che vá da Jan Batista tl Iordan
a ciafé le bato de penitënza y de converjiun.
Sce Gejú, che ê inozënt, se mët a per y azeta la jënt che ê de colpa,
 spo podunse ince nos s'azeté cun nostes colpes.
Sc'i s'azetun sciöche piciadus sunse en buna compagnia.

Ala domanda, chê che ël s'aratâ da ester,
ti â papa Francësch respognü ai jornalisć:
"I sun n piciadú, a chël che le Signur ti á ciaré."
Al é na resposta demorvëia che pó valëi por düc nos cristians:
Piciadus, a chi che Chël Bel Dî ti ciara.
Al nes ciara, sciöch'al ti á ciaré a Gejú pro so bato:
"Tö es mi fi bunorü."

Vangele do Jan 2,13-15,19-23

Tl pröm êl la Parora,
y la Parora ê pro Idî,
y la Parora ê Idî.
Tl pröm êra pro Idî.
Döt é deventè tres la Parora,
y zënza la Parora ne n’él deventè
nia de ći che é deventè.
Te ëra êl la vita,
y la vita ê la löm dla jënt.
Y la löm lomina tla scurité,
y la scurité ne l’à nia tuta sö.

Al vëgn dit "I ëis baié assá ia y ca, sëgn lascede ma baié i fac!"
sciöche por dí, che les parores ne n'á pa insciö degöna faziun.
Deperpo á pa les parores na faziun dër reala.
Sc'i ti diji a zacai
"Al me sá bel che t'es!" o sc'i ti diji: "Vátun dal moch, i ne t'ó nia plü odëi!",
á chëstes parores conseguënzes:
ares pó ester de benedisciun o de maledisciun.
Amur y sënn pëia ia da nostes parores.
Sc'i sun groi te nosc baié, spo n'é descordia, strit y vera nia dalunc.
 "Tö es bunorü/da, tö es de valur."
Sc'i orun tigní de bunes festes da Nadé,
messunse ti mëte averda a nostes parores;
impede gní agressifs, dí parores de pesc y de respet.
Ares menará y portará früc, de bugn früc.

Vangele do Matî 2,13-15,19-23

Canche i studià dles stëres s’un ê indö jüs,
ti él comparì a Ujöp tl som
n agno dl Signur y à dit:
Lê sö, tol le möt y süa uma
y sciampa tl Egit; romagn dailò
ćina ch’i ne comani val’ d’ater;
deache Eròdes chiriarà le möt por le copè.
Sön chëra é Ujöp lovè sö de nöt y s’un é sciampè cun le möt
y süa uma tl Egit.

I egizians ne n'á nia ortié derevers
la Santa Familia, deach'ara ess podü ester
de prigo por la segurëza publica
o deach'al se tratâ de foresć.
Ai á lascé passé ite te so teritore chë familia zënza savëi che ch'ai ê,
y insciö ti ái salvé la vita a Gejú.
Insciö ái porté pro che la storia de Chël Bel Dî cun nos jënt
ess na buna fin.

I odun che chësta storia mët man cun na sciampada y migraziun.
Ince nos ne savun nia chê ch'i un tut sö ti ultimi agn te nosc teritore.
I sun tentá da odëi plütosc les cosses che nes fej pora.
Chê de nos conësc pa les porsones che s'ascogn ti migranc?
Chê conësc pa le destin, la storia, les gaujes che á condüt i migranc da nos?
Chê sá pa ci agnui che ti é aparis y i á aconsié da gní da nos.
Forsc podessun ince nos tó en conscidraziun la poscibilité
ch'al é Chël Bel Dî instës che ó nes gní adincuntra y nes incunté
tla pel de n migrant che é passé fora por le desert y é gnü sura le mer ca.

Vangele do Jan 1,1-18

Tl pröm êl la Parora, y la Parora ê pro Idî,
y la Parora ê Idî. Tl pröm êra pro Idî.
Döt é deventè tres la Parora,
y zënza la Parora ne n’él deventè nia
de ći che é deventè. Te ëra êl la vita,
y la vita ê la löm dla jënt.

Chël me dejidrëii tres danü, che la Parora
vëgnes cern, ch'ara vëgnes via y vëgnes a sté
danter nos. Chësc me dejidrëii pro la mëssa, da Nadé y vigni domënia.
Chësc me descidrëii tla oraziun. Chësc me dejidrëii tla vita
de familia, tla vijinanza, tl post de laur, tla comunité, tl monn.
La Parora gnüda cern é na scincunda de Dî; i sciafiun ma da ti respogne
porvan da deventé instësc porsones sciöche ël: don inant süa löm,
se daurin ala jënt incër nos ia y deventan comunité di fis de Dî
mostran sön so amur cun l'amur che nos viun. (M.T.)

Vangele do Matî 1,18-24

Ujöp, so om, che ê iüst y che n’orô
nia la descredité, s’â tut dant de se
despartì adascusc da d’ëra.
Ćiamò tratan ch’al ponsâ sura,
ti él comparì n agno dl Signur y à dit:
Ujöp, fi de Davìde, no te temëi
da tó pro tè Maria por fomena.

Agno de Dî, ví
a m'ilominé te
mies domandes
do le ciodí,
dáme coraje
da jí por le tru de mia vita
sciöche Idî l'á orü por me.

Vangele do Matî 11,2-11

Te chël tëmp â Jan aldì te porjun dles opres
de Crist. Sön chëra àl ortié sü discepui da
d’ël y ti à dit de le damanè: Este tö chël
che dess gnì, o messunse aspetè n ater?
Gejù ti à respognü:
Jide y cuntedi a Jan ći ch’i aldis y odëis:
I verc vëiga indô, i paralisà va, i levrusc
vëgn nëć, i surć alda; i morć ressorësc,
y ai püri ti vëgnel incundé le vagnele.
Beât chël che ne se scandalisëia nia de mè.

Tröc de gragn credënc y de gran credëntes á albü te süa vita momënc olach'ai
dubitâ y se sintî malsigüsc, sciöche p.ej.: Mosé, Pire, Maria y ince Jan Batista.
Chësc n'é nia de mal. Forsc n'é chi, che ne dubitëia nia, mai jüs dër a funz.
Da Jan Batista, le gran pordicadú tl desert, che mët man da dubité te porjun,
podunse imparé co ch'i dessun la tó canch'i tomun tles ciafes dl dübe y dla malsegurëza.

Por pröm: Jan Batista ne vá nia da jënt a s'la baudié coche Chël Bel Dî pó lascé
sozede val' de te, nou, al vá da Gejú instës cun süa domanda: "Este tö chël...?"
Y deach'al é saré ia y ne sciafia nia da jí instës, ortiëiel sü discepui a damané.
Y al ne ciafa nia na resposta tlera: Scé o no, mo na resposta che ti dá da ponsé.
Por secundo: I discepui vëgn da Jan a ti cunté ci che Gejú ti á dit y ci ch'ai á odü
y sintí. Ci che la Sacra Scritöra á incundé danfora devënta vëi te Gejú.
Y sc'i ponsun do a döt ci che Idî nes á bele fat de bëgn te nosta vita,
spo messunse dé pro: Chësc él sté Chël Bel Dî che á metü a jí insciö,
chiló él sté la man de Dî che á operé. - Y nosta fede se renforzará.
Y por terzo: Jan Batista mëss te porjun tó danü süa dezijiun por Gejú.
La forza y l'assiguraziun ciafel da Gejú instës:
"Beat chël che ne se scandalisëia nia de me."

Vangele do Matî 2,15-15.19-23

Te chël tëmp é l’agno Gàbriel
gnü menè da Idî te na cité tla Galilea dal inom Nàzaret da na viria;
ara ê impormetüda a n ël dla ćiasa de Davìde che â inom Ujöp,
y l’inom dla viria ê Maria.L’agno é jü ite da d’ëra y à dit:
Ave, tö plëna de grazia, le Signur é cun tè.
Ara s’à spordü da gnì baiada ados insciö
y ara ponsâ do, ći che chësc salüt dô significhé.
Ailò ti à l’agno dit: No te temëi, Maria;
deache t’as ciafè grazia pro Idî.
Te ciafaras y metaras al monn n möt:
a d’ël desste ti mëte inom Gejù.
Al sarà gran y gnarà nominé Fi dl Altiscim.
Dî, le Signur, ti darà le tronn de so pere Davìde.

Maria nes á vit dant trëi cosses fondamentales por na vita cristiana y implida:
ascuté, fá y indiché.

Impröma messunse imparé da Maria da ascuté,
ci che Chël Bel Dî á imënt cun vignun de nos:
ci compit ch'al ó me surandé, tan ch'al pretënn y ci ch'al s'aspeta da me.

Por secundo se tratera da ti jí dô ala cherdada de Dî
y da fá ci ch'i vëighi che é mi compit:
I sun düc cherdá da ester mans y pîsc, edli y orëdles, bocia y cör de Gejú.
Tla ciantia dl Magnificat odunse che Maria á n cör ince por i püri.
Chësc ghira da me coraje da dé testemonianza y da jí cuntra la comodité.

Por terzo nes insëgna Maria da orienté la jënt sön la noela de Gejú.
Nia tan cun les parores, mo plü co ater, tres mi comportamënt y mies opres,
dess la jënt rové pro Gejú y damané do ël.

Vangele do Matî 2,15-15.19-23

Spo apariarà le sëgn dl Fi dl Om sö al cil; spo baudiarà y fajarà pöde
düć i popui dla tera y ai odarà le Fi dl Om gnon sön i nii dl cil
cun gran potënza y gloria.....
Imparede dal confrunt cun le lëgn da fighi!
Pornanche sües rames vëgn sucoses y mët man da menè,
savëise che l’isté é daimprò. Avisa insciö desses capì,
canch’i odëis che döt cant chësc sozed, che la fin é danman.
Stede muntri!
Deache i ne savëis nia,
ći dé che osc Signur vëgn.
Sce le patrun de ćiasa savess
da ći ora de nöt ch’al vëgn le lere,
stéssel munter y ne lasciass nia sozede
ch’al vëgnes rot ite te süa ćiasa.
Porchël stede inće os arjignà!

Al scomëncia indô le "tëmp chît" che é tan stressé co degun ater tëmp dl ann.
Decoré, cumpré scincundes, cënes, marciá, ponsé al menü dla festa,
döt é orienté söl gran dé de Nadé, che dess ester bel, da festa y da se sté saurí.
Mo chël gran dé podess gní döt atramënter,
dailó podessel ester che la decoraziun ne foss nia plü importanta,
y gnanca les scincundes ch'i un arjigné ca,
mo ci ch'i un fat por i püri y i desmentiá ia.
Dailó ne jarunse gnanca plü a dlijia, mo i gnarun tuc ite tl rëgn de Dî.
É chësta na buna noela de ligrëza? Ara podess l'ester.
Deache ara nes destol dal stres dan Nadé, ciodiche döt chësc n'é nia important.
Chël Bel Dî vëgn pa döt atramënter:
laota él gnü sciöche n möt te na stala,
indoman gnarál sciöche n lere de nöt. l
paia la mëia da sté muntri y da s'arjigné,
deach'al vëgn sigü.