Vangele do Jan 18,33b-37

Pilatus á damanè Gejù: Este tö le re di iüdes?
Gejù à respognü: Dîjeste chësc de tüa bona, 
o él stè zacai d’atri che t’al à dit?
Pilatus à respognü: Sunsi iö forsc n iüda?
To popul y i gragn proi t’à surandè a mé. Ćî aste pa fat?
Y Gejù à respognü: Mi rëgn n’é nia de chësc monn. 
Sce mi rëgn foss de chësc monn, 
fóssel mia jënt che combatess,
ch’i ne ti gniss nia surandè ai iüdes. 
Mo mi rëgn n’é nia da chilò.
³⁷Pilatus ti à dit:
Chël ô dì, che t’es impò n re?
Gejù à respognü:
Tö le dijes, iö sun n re. 
Porchël sunsi nasciü y gnü tl monn, 
ch’i dais testemonianza por la verité. 
Vignun che é dla verité ascuta mia usc!

Ciarede, chësc chestian, chësc é Gejú. 
Te chësta figöra desconsolada, maltratada, desperada é ël da reconësce, 
sc’an ti ciara, jöpert tla meseria, nia söpert ai monumënc y ales statues. 
Chësc ó la Festa de Crist Re nes dí: 
N re particolar, nia n combatënt, nia n potënt, nia n terorist, 
y gnanca n re sciöche tles liëndes sön n tronn, cun corona y sceter.
Mo un che s’á fat pice, che é gnü sön n müsc y s’á lascé mëte pro i ladruns. 
Un che á pordü döt por davagné döt y düc. 
Pro n te re n’unse nia bria da se sté inré.

Vangele do Merch 13,24-32

En chi dis, do la gran tribulaziun, s’ascuraral sorëdl y la löna ne lominarà 
nia plü; les stëres tomarà dal cil, y les forzes dl cil gnarà scassades decà.
Spo odaran le Fi dl Om gnon sön les nìores cun gran potënza y gloria.
Y al ortiarà fora i agnui y condejarà adöm chi ch’al à prelité da dötes cater
 les direziuns dl vënt, dal’estremité dla tera ćina al’estremité dl cil.
Imparede val’ dal confrunt cun le lëgn da fighi! Pornanche sües rames
 vëgn sostanzioses y fej fëia, savëise che l’isté é daimprò.
Avisa insciö desses os conësce, 
canch’i odëis sozedon döt chësc, 
che la fin é dan porta. Amen, i ves diji: 
Chësta generaziun ne passarà nia 
ćina che döt chësc ne sozed.
Cil y tera passarà, 
mo mies parores ne passarà nia.

Ci é pa ciamó de dorada? Ci che parô che stess impé 
y che foss sigü manacia da tomé y da deventé malsigü.

Les parores dl vangele de chësta domënia pê da ne nes dé degöna consolaziun. 
“Cil y tera passará!” Ci é pa spo ciamó de dorada?

Chësta é na domanda che ne se lascia gnanca en pesc tla vita privata.
La cornisc te chëra ch’i á imposté mia vita pó te n iade se rumpí indalater. 
Ince iö instës pó perde mies forzes y mia sanité. Ci é pa spo ciamó de dorada?

Gejú nes impormët che, ince sce döt passa, sües parores ne passa nia. 
É chëstes parores na fondamënta sigüda che tëgn, o él ma parores y nia d’ater?
Chësta domanda ghira mia resposta personala fondada sön mia convinziun
Scé, por me é les parores de Gejú na fundamënta stabila sön chëra ch’i pó vire:
consolaziun tla tristëza, coraje tla pora, forza tla deblëza, patria tl forest,
orientamënt tla confujiun. 

Vangele do Merch 12,38-44

Canche Gejù ê n iade sentè defrunt ala cassa dal’oferta,
ćiarâl pro coche la jënt sciurâ scioldi tla cassa.
Al n’ê tröc de rić che gnô y che dê tröp.
Spo él inće gnü na püra vëdua
y à sciuré ite döes de pices monëdes.
Al à cherdè pormez sü discepui y à dit:
Amen, i ves diji: Chësta püra vëdua 
à sciuré tla cassa dal’oferta 
deplü co düć i atri.
⁴Deache düć à ma sciuré ite 
val’ ch’ai â dessurora,
mo chësta ëra, che à apëna da vire,
ara à dè döt ći ch’ara â,
döt so avëi por vire.

“Chësta vëdua á metü tla cassa dal’oferta döt ci ch’ara â. 
I atri á ma dé ci ch’ai â dessurora”.

I ne messun nia dé ca düc nüsc scioldi.
Mo cun ci ch’i dun messunse dé ca döt nosc amur. 
Sce tö m’adores, sunsi chiló deplëgn por te, nia ma i 5 menüc ch’i á dlaurela.
Sc’i ó fa mi laur indortöra, spo sunsi lapró daldöt, y nia cun i pinsiers altró.
Sc’i süghi cun zacai sunsi pro le jüch zënza avëi bele imënt le proscimo termo.
Sc’i m’la ríi, spo m’la ríi, sc’i á la ria, spo ái la ria. 

La vita se ghira döta la porsona, döt l’impëgn. 
I s’injomun ia la vita sc’i se salvun le mez de nosta forza, de nosta vöia, 
de nosc amur, por ch’i unse ince indoman ciamó val’ dessurora.
I s’injomun ia l’amur, sc’i ne sun nia instësc deplëgn
y cun döt nosc cör lapró.

Vangele do Merch 12,28b-34

Gejù à respognü: Le pröm comandamënt é: Alda, Ìsrael,
Le Signur, nosc Dî, é le Signur su.
Porchël desste ti orëi bun al Signur, to Dî,
cun döt le cör y cun döta l’anima,
cun düć tü pinsiers y cun döta tüa forza. 
Sciöche secundo röia laprò:
Te desses ti orëi bun a to proscim sciöche a té instës.
Degun ater comandamënt é maiù co chisc dui.
Sön chësta ti à le studié dla lege dit: 
Dër bun, Signur! Dërt aste dit:
Ël su é le Signur, y al nen n’é degun ater co ël, 
y ti orëi bun cun döt le cör,
döta l’inteliënza y döta la forza,
y ti orëi bun al proscim sciöche a sé instësc
vel cotan deplü co düć i olocausć y les atres ofertes.
Gejù odô ch’al â respognü cun ciorvel,
y ti à dit: Te n’es nia dalunc dal rëgn de Dî.

Le Rëgn de Dî n’é nia de chësc monn, mo te chësc monn.
Al é dailó olache porsones vá sura le monn y sües regoles fora, 
por dí, olache jënt brancia do les stëres:
tl’adoraziun de Dî - nia por l’adoraziun instëssa -,
y tl amur por i atri - nia por se instësc -.
Chël che vá sura se instës fora röia tl Rëgn de Dî.
Dailó n’él nia tan regoles y prescriziuns che vel, mo porchël deplü atenziun: 
La jënt incër nos á le medemo valur, ara n’é nia piec o miú, madër atramënter.
Y olache al vëgn lascé gní ite Chël Bel Dî tla vita
y al ti vëgn dé ala jënt so valur, dailó n’é le Rëgn de Dî nia dalunc. 

Vangele do Merch 10,46-52

Mo al scraiâ ćiamò plü dassënn: Fi de Davìde, mënete pićé de mè!
Gejù é stè chit y à dit: Cherdédele ca!
Ai à cherdè le verc y ti à dit: Ais coraje, lê sö, al te chërda.
Dailò àl sciuré demez so mantel, é saltè sö y ti é jü pormez a Gejù.
Gejù l’à damanè:         
Ćî dessi pa fa por tè? 
Le verc à respognü: 
Rabuni, ch’i pois indô odëi. 
Dailò ti à Gejù dit: Va!
Tüa fede t’à salvè. 
Te chël momënt àl indô odü, 
y al ti é jü do a Gejù sön so tru.

Chësc vangele pó dessigü nes dé n aiüt da odëi indô.
Por pröm ojel l’atenziun sön les limitaziuns y les dificultés di verc.
Por secundo, nia ma sön i verc, mo sön cotan d’ater ch’i stentun da odëi. 
Al verc Bartimeus ti vëgnel daurí i edli te döes manires.
Impröma vëgnel varí da süa soferënza corporala.
Y spo ti vëgnel ince varí i edli dla fede.
Trames les varijuns vëgn abinades adöm tl ultimo vers dl vangele:
«Te chël momënt àl indô odü,
y al ti é jü do a Gejù sön so tru».
Le vangele me damana: Co stára pa cun to odëi dla fede?
Vëighii ciamó tler tla fede o vëighi ma plü turgher?
Al é domandes che podess ti daurí i edli a mia vercité 
y me lascé cherdé cun Bartimeus: 
“Fi de Davide, mënete picé de me,
de mia vercité por te y por mi proscim.

Vangele do Merch 10,35-45

Gejù ti à respognü a Iaco y Jan:
Os boiarëis le caresc che iö bëri,
y i ciafarëis le bato cun chël che iö vëgni batié.
Mo le post a mia man dërta y a mia man ciampa
ne n’ài nia iö da dè ia:
al ti vëgn conzedü a chi che é destinà.
......chël, che ô ester gran pro os,
dess ester osc sorvidù,
y chël, che ô ester le pröm,
dess ester le stlâf de düć. 
Deache inće le Fi dl Om 
n’é nia gnü a se lascè sorvì,
mo a sorvì
y a dè ca süa vita sciöche prisc 
por nen cumprè ciarà tröc.

Ci arunse pa nos dainciará dala vita, dala fede y dal amur?
Chësta domanda conesciunse, ara n’é nia stleta, mo dër umana. 
An conscidra gonot la vita sciöche da fá n cunt. 
Y tröc mina che, fajon i cunc, ne ciarel fora nia inultima.
Ai á investí cotan, sciöch’ai dij, y al é salté fora püch.  
Y spo röii ala conclujiun: Al n’á nia paié la mëia da crëie y da orëi bun. 

A chësc resultat n’ó Iaco y Jan nia rové, y por jí sigüsc prëii Gejú:
Signur, làscesse sentè te to rëgn un a man dërta y l’ater a man ćiampa dlungia tè.
Ai ó savëi damperfora sc’al paia la mëia da se sforzé por l’amur.

Y ci nen dij pa Gejú?
Al n’ó savëi nia dles supliches y di dejiers di dui apostui. 
Al ti respogn: Chiló ne partësci iö fora degügn posć por le cil;
viede sciöche sorvidus di atri y döt l’ater lascedi fá a Chël Bel Dî, le Signur. 
Chël fistidiëia por os sö al cil y söla tera. 

Vangele do Merch 10,17-30

N ël ti é saltè adincuntra a Gejù s’à injenedlè jö y l’à damanè:
Bun maester, ćî mëssi pa fà por davagné la vita eterna?
Gejù ti à respognü: Tö conësces pö i comandamënć:
Te ne desses nia copè .....
Al ti à respognü: Maester, düć chisc ài osservè da jonn insö.
Dailò ti à Gejù ćiarè ados, y deach’al ti orô bun, ti àl dit:
Öna na cossa te manćia ćiamò:
Va y vënn ći che t’as,
dài i scioldi ai püri
y t’aras n tesur tl cil;
spo vì y vìme do!
Mo chël à ciafè la ria 
canch’al â aldì chësc
y é jü cun tristëza demez;
deach’al â n gran avëi.

Te chël jonn rich ne se destodará plü dessigü nia ia le dejier do la vita eterna. 
Ince sc’al n’é nia bun da se destaché te n iade da so avëi,
ne lasciarál Gejú nia fora de sü edli, al ti jará impó do, mo ston intant dainciará.
Forsc darál ia de süa richëza can chësc can l’ater.
Y do da n pez jarál indô da Gejú y le damanará:
Ci dessi pa ciamó fá por mia vita eterna?
Al jará a le chirí deach’al á dötaurela imënt la odlada che Gejú ti â dé.
Gejú ne le coiona nia, al ne ti tira dant nia, al n’é nia dessené impara
- nou, al l’abracëia,
deach’al sá y pó s’imaginé tan ri ch’al é da se despartí dal avëi. 
Y deache le dejier de chël jonn é sinzier, sarál n de plü sterch co so avëi.
Forsc jarál n de da Gejú cun nia, che le tëgn plü indô, y dijará: 
Chiló sunsi. Y Gejú ne le lasciará nia plü fora de sü brac. (do M.Becker)

SEGRA DL ROSARE
Vangele do Merch 10,2-16

Gejú ti á dit a süp discepui :
Tl scomenciamënt dla creaziun i à Idî cherié sciöche ël y ëra.
Porchël arbandonarà l’ël pere y uma, y i dui sarà öna na ćern.
Insciö n’ési nia plü dui, mo un.
Porchël ne dess le chestian nia despartì ći che Idî à lié.
A ćiasa l’à i discepui ćiamò n iade damanè de chësc.
Al ti à respognü: Chël che desgorj süa fomena y nen marida n’atra, 
rump le matrimone cun süa fomena.
Inće na ëra rump le matrimone, sc’ara desgorj so om y nen marida n ater.
Dailò ti àn condüt pormez mituns, 
ch’al ti metess sö les mans.
I discepui indere parâ demez la jënt.
Canche Gejù â odü chësc, s’àl lascè sö
y ti à dit: Lascede gnì da mè i mituns;
no ti al impedide! Deache de chi, 
che é sciöche chisc, é le rëgn de Dî.

Gejú dá pro che la lege de Mosé â conzedü la despartiziun dl matrimone,
mo al recorda ince cara che ê daimpröma insö l’intenziun dl Creatur.
Te n matrimone é Chël Bel Dî ala pert.
Ai é öna na cern y é liá un al ater. 
Chësc lian dess tigní sura le pröm inamoramënt y sura l’atraziun erotica fora. 
Mo por raporc desdrüc che ne se lascia nia plü cuncé adöm 
ne dá Gejú chiló tl vangele degöna indicaziun. 
I orun se recordé che Chël Bel Dî é le terzo tl lian dl matrimone.
Chësc orunse tó söl sciode, ince sc’i ne sun nia despartis. 
Por chi che é te dificultés periunse che Idî ti deures n tru. 

Vangele do Merch 9, 38–43.45.47–48

Un di dodesc, ti â dit a Gejù: Maester, i ùn odü, sciöch’al n’ê un che 
parâ fora demonns te to inom; y i ùn porvè da ti al impedì, deach’al n’alda nia pro nos.
Gejù ti à respognü: No ti al impedide! Degügn, che fej mirachi te mi inom, 
ne sciafia tan saurì da baié mal de mè. Deache chi, che n’é nia cuntra nos, é por nos.
Chël che ves dà inće mâ n gote d’ega da bëre deach’i aldis pro Crist
– amen, i ves diji: al ne gnarà nia da so paiamënt.
Chël che tira al mal un de chisc pići che crëi te mè, por chël fóssel 
damì, sc’al gniss sciuré tl mer 
cun na mora da morin incër le col.
Sce na tüa man t’impiza al mal, 
spo màzela ia;
al é damì por tè rové storpié tla vita,
co rové cun döes mans tl linfern ....

Gejú n’é nia tan radical co sü discepui, che ores partí la jënt te categories.
Gejú n’ó stlüje fora degügn y porchël amplëscel so cërtl cotan deplü.
Al á les manies leries canch’ara se trata da valuté 
chê che pó se dé da fá por le bëgn tl inom de Gejú.
Papa Giovanni XXIII é pié ia y á adressé süa enziclica “Pacem in terris” 
a döta la jënt de buna orenté, conscidran sciöche partners düc 
chi che se dá da fá por le bëgn dla tera y dla vita. 
Porchël n’orunse gnanca nos stlüje fora chi che vir do le prezet dl amur.

Inultima se stlüj chësc vangele cun na bela porziun d’esageraziun y d’umor. 
Gejú n’ó dessigü nia ch’al sides jënt che roda incërch ma cun öna na iama 
o ma cun un n edl.
Plü co ater m’inviëia Gejú da ciaré tla vita ci che é veramënter important,
forsc plü important co ester bi sagns y avëi döt.

Vangele do Merch 9, 30-37

Ai ê rovà a Cafàrnaum.
Canch’al ê spo te ćiasa, i àl damanè: Porsura ćî ëise pa baié sön tru?
Ai scutâ, deach’ai â baié deboriada sön tru 
porsura cal che ê le plü gran de d’ëi.
Dailò s’à Gejù sentè, à cherdè i dodesc y ti à dit:
Chël che ô ester le pröm dess ester l’ultimo de düć y le sorvidù de düć.
Y al à metü n möt amesa ëi, spo l’àl tut te sü brac 
y ti à dit a d’ëi:
Chël che tol sö n te’ möt 
por mia gauja, tol sö mè;
chël indere che tol sö mè,
ne tol nia sö mè, 
mo chël che m’à menè.

Tla domanda che i discepui se fej danter ëi nes esi dër daimpró da nos. 
Val’ messessel bëgn ciaré fora, sc’i ti jun bele do a chësc ël 
y un lascé ia do nos ciasa, barches y le mistier cun so davagn?
La resposta de Gejú é tlera y bëgn ince da parenté:
Nia ne n’ëise dainciará ater co ci ch’i eis fat.
Podëi sorví, y chësc é ince bele le paimënt. 
Státun al ultimo post y stá a d’aspeté. 
O: Resta le möt, che t’es dagnora sté, che t’es y che te saras. 
Deache i mituns é Gejú instës. 
Ince ël crëi sciöche n möt cun i brac öc y daverc, che vëgn implis da Idî.

D’un n vers le respet por le pice y le püre che n’á nia y á debojëgn de döt.
Dl ater vers la gran fidënza te Chël Bel Dî che la mina buna. 
Insciö dess ince vire i discepui de Gejú:
sorví cun dorada y ligrëza 
y se surandé deplëgn tles mans de Chël Bel Dî. 
Che Idî nes dais chësta grazia.

Vangele do Merch 8, 27-35

Spo àl metü man da i istruì che le Fi dl Om mëssarà patì tröp
y gnarà refodè dai plü vedli, dai gragn proi y dai studià dla lege;
al gnarà copè, mo do da trëi dis ressoriaral.
Y al baiâ davert daldöt de chësc.
Dailò l’à Pire tut da na pert y à metü man da le bruntorè.
Gejù s’à ôt y ti à ćiarè ados a sü discepui
y à amonì Pire cun les parores: Vàtun demez da mè, sàtann! ....
Al à cherdè adalerch la meja de jënt y i discepui y à dit:
Chël che ô me gnì do, chël s’un desdijes de sè 
instës, toles süa crusc sön ël y me vëgnes do.
Deache chël, che ô salvè süa vita, la pordarà;
mo chël, che pordarà süa vita por mia gauja
y por gauja dl vagnele, la salvarà.

Sciode che l’invit de Gejú da s’un desdí de se instësc 
nes vëgn gonot presenté sciöche n invit a n sacrifize o a na renunzia. 
Mo sc’i le capiun dërt, él deperpo por nos propi sciöche ega tl desert. 
Impede rodé ncër nosc “iö” ia y ciaré ch’ara se vais bun, 
se stunse cotan damí, sc’i sun bugn da capí,
ch’i sun na pert de Dî y ch’i n’un nia bria da ciaré tan de nos instësc.
Impede sté a araté nosc grup sura i atri, 
tignunse n pü’ demanco sön nos
y porvun da se lascé ite sön i atri y da s’arichí un cun l’ater.
Impede sté a ti mëte averda a chi che se presentëia ma se instësc,
se tolunse dlaurela da ciaré sön Gejú che mostra sön val’ deplü.
Al ê tan gran, che ala fin ál dé ca süa vita, por davagné la dërta vita.
Al n’é nia deventé Messia y Salvatur deach’al s’á presenté se instës, 
mo deach’al á metü le Pere dl Cil y süa orenté amesa süa vita.
Ti jí do y ester cosciënc ch’i sun na pert de val’ cotan plü de gran,
pó nes delibré da cotan de preocupaziuns y nes dé na gran contentëza. 

Vangele do Merch 7, 31-37

Dailò ân condüt n surtström da Gejù perian, ch’al ti metess sö la man.
Al l’à tut da na pert, demez dala meja, ti à metü i dëić tles orëdles 
y à aziché la lënga dl ël cun spöda; spo àl ćiarè sö al cil, à susté 
y ti à dit al surtström: Effata!, chël ô dì: Dèurete!
Atira s’à sües orëdles daurì, 
süa lënga s’à deslié 
y al ê bun da baié indortöra.
Gejù ti à proibì da le cuntè inant.
Mo plü ch’al ti al proibî,
 plü ch’ai le cuntâ inant. 
Fora de mote dala morvëia dijôi:
Al à fat döt bun;
al fej che i surć aldes y i ströms baies.

Al n’é nia saurí da ascuté sö zacai y da ti mëte averda.
Ciamó plü ri él da s’identifiché cun zacai, da le capí, da sintí y se daurí impara.
D’un n vers stentunse düc da aldí, o ch’i sun propi surc daldöt.

Dal’atra pert n’él tröc che n’á degügn che ti ascuta pro
y che n’ürta degügn che i tol söl sciode y proa da capí ci che ti stá a cör.
Porchël n’él de chi che ne chir gnanca plü la conferta cun d’atri  
y é insciö deventá ströms.
Sc’al ne vëgn nia plü baié y ascuté sö, él la comunité che se desfej.

Al n’é de chi che á fat de stletes esperiënzes tla vita 
y é ince gnüs ströms defrunt a Chël Bel Dî.

 “Effata – Deurete!” nes dij Gejú!
Deurete a Chël Bel Dî! 
Deurete y sideste chiló deplëgn por chi che te incuntes!
Deurete y confida!
Y sc’i se dauriun él tröp che devënta bun.

Vangele do Merch 7, 1-8.14-15. 21-23

Ascutédeme düć y capide ći ch’i ves diji:
Os trascurëis le comandamënt de Dî y ves tignis ales tradiziuns dla jënt.
Nia ći che röia da defora ite tl chestian ne sciafia da le fà impur,
mo ći che vëgn fora dl chestian, chël le fej impur.
Deache da daìte fora, dal cör dla jënt fora,
vëgnel les ries intenziuns: 
la prostituziun, l’arobè, le copè,
l’adultêr, l’ingordia, la marizia, 
la perfidia, la deslianza, l’invidia,
 la calunia, la superbia y la teciarìa.
Dötes chëstes ries cosses vëgn 
da daìte fora y fej le chestian impur.

Jon plü sot tl vangele da incö
aldiunse Gejú che nes dij ci che é de bun y de stlet te nos.
Le chestian é bun da fá tambëgn de bëgn co ince de mal. 
Al stá a mé ci cualités ch’i zidli y chi lasci crësce te me.
Che le Pere me straverdes dales ries tentaziuns prëii pö ince tl Paternoster.
Ince sc’i me prô da me tigní dalunc dai piciá che Gejú cunta sö
mëssi dé pró che te mé él tres indô de stlec pinsiers y sentimënc che cöj sö.
I pënsi y sinti gonot cosses de chëres ch’i me dodi, 
cosses, a chëres ch’i n’oress nia ponsé y ch’i n’oress nia sintí. 
I ó porvé da ti jí decuntra 
deache chisc pinsiers y chisc sentimënc m’intossiëia
ince sc’ai ne sbroca spo nia fora te de stletes aziuns. 
Porchël ói perié che Chël Bel Dî descëdes te mé de bugn pinsiers
y ch’al me dais ince la forza da m’astilé aladô. 

Vangele do Jan 6, 60-69

Al n’ê tröc di discepui de Gejù che ti ascutâ pro, che dijô:
Chëstes é parores döres. Chê é pa bugn da les capì?
Gejù conesciô che sü discepui groforâ porsura,
y i à damanè: Se scandalisëise por chësc?
Les parores ch’i ves à dit é spirit y vita.....
Degügn ne sciafia da gnì da mè, sc’al ne ti é nia dè dal Pere....
Sön chëra s’à tröc discepui retrat
y ne jô nia plü incërch cun ël.
Dailò à Gejù damanè i dodesc:
Orëise inće os s’un jì?
Scimun Pire ti à respognü:
Signur, da chê désson pa jì?
Tö as parores de vita eterna.
Y nos cherdun y conesciun:
Tö es le Sant de Dî.

Tla schira di discepui incër Gejú él na gran crisa. 
I un aldí ti vangeli dles domënies passades che Gejú á dit:
“Iö sun le pan che é gnü jö dal cil.”
y “Sc’i ne mangëis nia la cern dl Fi dl Om 
y ne boiëis nia so sanch, ne n’ëise nia la vita te os.” 
Él Gejú che ghira n pü’ demassa dala fede di discepui?
Te chësta crisa é rovada la comunité por chëra che San Jan scrí so vangele, 
y bëgn vigni comunité da incö che se damana sinziermënter:
“Nes invel pordërt Gejú plü co döt l’ater?”
Canche Gejú vëiga che tröc n’é nia bugn da dlotí sües parores 
ne lascel do nia y ne ti la fej nia plü saurida, mo damana: Orëise ince os s’un jí?
Co se sintiunse pa nos, sce de bugn amisc nes lascia? N’unse fat val’ nia de dërt?
Co nes sál pa sce porsones dlungia nos s’un stá bel plan demez dala dlijia?
Raporc d’amur mëss soporté la provocaziun, zënza resta l’amur pice y debl.
L’amur n’é nia n jüch da tó ala lisiera.

Vangele do Jan 6, 51-58

Gejú ti á dit ala meja: Amen, amen, i ves diji: 
Sc’i ne mangëis nia la cern dl Fi dl Om 
y ne boiëis nia so sanch, ne n’ëise nia la vita te os. 
Chël che mangia mia cern y bër mi sanch á la vita eterna, 
y iö le ressuscitarà l’ultimo de. 
Deache mia cern é veramënter 
na spëisa, y mi sanch é veramënter 
na boanda. Chël che mangia mia 
cern y bër mi sanch, chël romagn 
te me y iö romagni te ël. Sciöche 
le Pere che á la vita m’á mené me 
y sciöche iö viri tres le Pere, insciö 
sarál vignun che mangiará me, 
che viará tres me. 

Gejú ne ti pordicâ laota nia a jënt arfamada 
y porchël ne se tratera te chësc vangele nia de gní pasciüs.
Le dejier dla jënt da laota y ince nosc dejier s’aoda val’ deplü, val’ che vá plü sot.
Ciafé la contentëza por dagnora, ciafé deplëgn ci che nes acontentëia,
le completamënt y la perfeziun de ci che é ciamó da defet, 
n dagní a chël ch’an pó se conforté, vita eterna.

Chi che ó chësc mess se fá pormez a Gejú, mëss tó a cör süa buna noela,
ti olghé a süa parora, tó pert a süa mësa.

Al ó ester mia orenté personala da dí de scé y da me lié a d’ël.
Chësc n’é nia saurí; al n’é nia da se fá demorvëia chi i discepui groforâ.
Deache jí a öna cun Gejú, chël n’é nia na spazirada fora por l’isté,
an jará cuntra le vënt y les brojes dl altonn y le frëit y les noveres dl invern,
y i sintiarun plütosc la fan co la vita.
Impó nes dál süa impormetüda por sigüda:
Chël che mangia chësc pan, á la vita eterna.

Vangele do Jan 6, 41-51

Te chël tëmp groforâ i iüdes cuntra Gejù, deach’al â dit: 
Iö sun le pan che é gnü jö dal cil.
Y ai dijô:
Ne n’é nia chësc Gejù, le Fi de Ujöp, 

de chël ch’i conesciun le pere y la uma? Cô pol pa śëgn dì:Iö sun gnü jö
dal ćil? Gejù ti à dit: Ne stede a groforè! Degügn ne sciafia da gnì da mè, 
sc’al n’é nia le Pere, chël che m’à ortié, che m’al condüj da mè; 
y iö le ressuscitarà l’ultimo dé. 

Dl Corp de Crist dij Sant Agostin:
Sce t’os capí le Corp de Crist, spo ascuta ci che l’Apostul ti dij tla pröma lëtra ai
Corinc: “Os sëis le Corp de Crist, y vignun de os é n so mëmber.” Sc’i sëis le Corp
de Crist y vignun de os é n so mëmber, spo é chësc osta manira de ester y osc 
compit. Chësc é osc mister ch’i contemplëis sön la mësa dl alté. 
Ci ch’i recioiëis tla comuniun, é val’ che ves invel.
A ci ch’i sëis y a ci ch’i sëis cherdá da fá respognëise “Amen”,
y cun osta resposta dijëise de scé.
T’aldes pö ci ch’an te dij, y te respognes “Amen”. 
Sideste porchël veramënter le Corp de Crist, por che to “Amen” sides vëi. 

SANTA MARIA DAL CIÜF 

Incö ciantunse le Magnificat (Lüca 1,39-50) 

Al é la resposta de Maria por döt ci ch’ara á ciafé da Chël Bel Dî.
Al é la lauda de düc i credënc de Israel y de dötes les generaziuns che
vëgn do y che ciantará impara chësta ciantia de dilan:
umiliaziun y inalzamënt, fede umila y sentimënt de ligrëza che vá porsura.
La ciantia festejëia la grandëza de Dî, 
süa misericordia y süa fedelté por tres. 

Vangele do Jan 6,4-35

Ai â damanè Gejù: Ćî sëgn fêjeste pa, ch’i odunse y te cherdunse?
Nüsc peri à mangé la manna tl desert, sciöch’al sta scrit tla Scritöra:
Pan dal cil ti àl dè por spëisa.
Gejù ti à dit: Amen, amen, iö ves diji:
Nia Mosè ne ves à dè le pan dal cil, mo mi Pere ves dà le dër pan dal cil.
Deache le pan che Idî dà,
vëgn jö dal cil y ti dà al monn la vita. 
³⁴Sön chëra l’ài perié:
Dasse dagnora chësc pan!
³⁵Gejù ti à respognü;
Iö sun le pan dla vita;
chël che vëgn da mè n’arà mai plü fan,
y chël che crëi te mè n’arà mai plü sëi.

Le vangelist Jan ne cunta nia di mirachi de Gejú, che la jënt se fejes demorvëia,
mo por ch’al lomines ite te chësc monn le lominus de Chël Bel Dî 
(dla multiplicaziun di pans, de Gejú che vá sura ega ia y cotanc d’atri).
La jënt dess gní atocada y branciada, y capí che la noela de Gejú
á da nen fá cun le Pere tl cil y cun so amur por nos. 
Te döt él löm lominosa, löm divina. 
Impó damana la jënt y é malsigüda, 
y damana ciamó n iade y ne capësc nia dërt –
cina che Gejú ne la salva nia da sü dübi:
“Iö sun le pan dla vita” y spo pé döt tler por n per de dis. 
Mo spo mët man le monn indô da gní pesoch. Y an ó indô de dër pan. 
Avëi döt ci che le monn á da pité cina ch’i me damani: Adori pa döt chësc?
Nou, i ne l’adori nia. De tröpes cosses, ch’i minâ da adoré, ne n’ái nia debojëgn. 
Ci ch’i adori é n tru che me condüj a paraisc. 
N te tru él, al n’é pa gnanca tan strënt y intort: 
Al é fat de de bunes parores, de oraziuns y de dediziun a d’atri. 
Chël che vá por chësc tru ciafa resposta, dantadöt dal paraisc. (do M. Becker)

Vangele do Jan 6,1-15

Gejù à spo tut i pans, à dit l’oraziun de dilan
y ti ai à partì fora ala jënt; insciö àl inće fat cun i pësc.
Canche la fola ê pasciüda, ti àl dit a sü discepui:
Coiede adöm i toć de pan avanzà,
por che nia ne vais a dezip.
Ai i à coiü adöm y n’à implì dodesc cësć cun i toć 
che ê avanzà di cin’ pans d’orde, 
do ch’ai à albü mangé.
Canche la jënt â odü le sëgn 
ch’al â fat, dijôi:
Chësc é veramënter 
le profet che dess gnì tl monn.
Dailò s’à Gejù intenü ch’ai orô 
l’abiné te süa potesté por le fà re.
Porchël s’àl indô trat derevers 
söla munt, ël su.

Da incö inant – por cin’ domënies alalungia – vëgnel lit dant le sesto capitul 
dl vangele do San Jan (la multiplicaziun di pans, Gejú che vá sura ega ia,
le gran discurs a Cafarnaum y inultima la crisa danter i discepui de Gejú).

Tl vangele da incö se tratera dl pan sciöche bëgn nezesciar por vire, 
por che düc ais da mangé y pois gní pasciüs. 
Dessigü, Gejú ó che döta la jënt – ince tl monn da incö – 
ais pan assá y pois gní pasciüda tl corp y tl’anima. 

Mo Gejú se para y n’ó nia ester “chël che fej pan” y gní tigní alalt porchël.
Insciö se tirel indô y vá a chirí la surité 
por s’orienté danü sön so Pere. 

Pan é bun y nezesciar,
mo le pan n’é nia la realté sora che pascentëia. 
Ma Chël Bel Dî pascentëia!

Vangele do Merch 6,30-34

I apostui, che Gejù â ortié fora, s’â indô abiné pro d’ël
y ai ti à cuntè döt ći ch’ai â fat y insigné.
Dailò ti àl dit: Gnide te n post sorënt, olach’i sun susc, y palsede n pü’.
Ai n’â gnanca plü tëmp da mangé, tan tröpa jënt êl che gnô y che jô.
Insciö ési jüs cun la barca te n post sorënt, por ester susc.
Mo an i â odü jon demez y tröc â capì te ći vers,
y da dötes les citês saltâi a pé te chël post
y rovâ dailò ćiamò dan da d’ëi.
Canch’al ê gnü fora de barca 
y odô le gröm de jënt,
â Gejù compasciun impara;
deach’ai ê sciöche bisces 
che n’à degun famëi.
Y al i à istruì de vigni vers.

Al é tröpa jënt incërch zënza famëi, che é malcontënta cun se instëssa, 
che ne sá nia te ci brancé o che ne sá nia olá ia, deach’ara n’á degun travert.
Deach’ara ne sá nia da se daidé instëssa, adorassera na mosöra y na direziun.
Olá podesson pa ciafé na mosöra y na direziun?

Al n’é tröc che ne s’un capësc nia plü fora dal purí tröp che ti vëgn pité.
Al n’é nia saurí da ti jí pormez a porsones dejorientades y da baié impara,
mo datrai unse impó l’ocajiun, magari ince da baié cun n jonn o l’ater. 

Magari podessun ti dí ci che Gejú nes aconsiëia: Conzedésse n pü’ de pesc! 
No lascésse ingiané dal gröm de ofertes che vëgn pitades.
I ne sciafiëis pa impó ne nia da brancé do döt. 

“Demanco” foss la parora magica: 
Palsé y ponsé do: Ci arati pa important y a ci pói pa renunzié. 
La cuantité fej malsigüsc – Tria y calma fej sigüsc.
Y spo do ch’i á ciafé pesc pói ince vaghé na oraziun a Chël Bel Dî:
Insëgneme da m’acontenté cun ci ch’i á debojëgn y da ciafé tüa contentëza.

Vangele do Merch 6,7-13

Te chël tëmp à Gejù cherdè i dodesc
y i à menè fora dui a dui. Al ti à dè la potesté 
de parè fora i spirić impurs,
 y ti à racomanè de ne se tó, 
ater co na maza, 
nia cun ëi sön tru, degun pan, 
degöna tascia de proviant,
degügn scioldi tla centöna, 
degöna secunda ćiamëja
y ti pîsc mâ sandai......
I dodesc s’à metü sön tru
y cherdâ la jënt ala converjiun.
Ai parâ fora tröc demons
y unjô n gröm de amarà cun öre y i varî.

Ëise bëgn pochené ia döt ci ch’i adorëis, guant da se mudé, 
dui per de cialzá y la cherta de credit? 
Cun na te pocaja n’é i discepui dessigü nia piá ia. 
Deach’ai n’â feter nia pro d’ëi, messâi risćé y speré che zacai i toless sö
por podëi ti jí do ala misciun y al’inciaria ch’ai â ciafé da Gejú.

Deach’ai ê bi scëmpli y ne n’â nia, ne stentâi nia da deventé ti paisc “un di sü”.
La jënt odô y sintî che chisc ê val’ d’extra: 
ai incundâ cun na forza divina y ti jô pormez ai püri y ai amará.

Chësc vangele nes dá da capí cara che é la inciaria fondamentala dla Dlijia 
y ince di cristians d’aldedaincö.

Ince te nosc tëmp él debojëgn ch’i piunse ia a davagné jënt,
scëmpli y umii, nia cun n gröm de pocaja y le tacuin bel pasciü, 
deache por rové fora insom él damí ch’an vais bi lisiers,
ciodiche le tru te chi versc é da peres y sfadius.

Vangele do Merch 6,1b-6

N gröm de jënt, che ascutâ sö Gejú, se fajô demorvëia y dijô:
Da olâ àl pa döt chësc? Ći sapiënza é pa chësta, che ti é gnüda dada?
Y ći mirachi é pa chisc, che sozed tres ël? Ne n’é nia chësc le zumpradù,
le fi de Maria, y le fre de Iaco, de Ioses, de Iüda y de Scimun?
Ne vir nia sües sorus chilò danter nos? 
Y ai se scandalisâ por ël. Dailò 
ti à Gejù dit: Ignó ne n’à n profet 
tan püćia stima co te süa patria,
pro sü parënć y te süa familia.
Y al ne sciafiâ da fà dailò degun 
miraco; mâ a n valgügn püri ti àl 
metü sö les mans y i à varì. Y al se 
fajô demorvëia de süa incredulité.

Gejú vëgn refodé te süa patria! Chësc fat é por me n’amonimënt: 
Ne sté a avëi preiudizi te to ce, no defrunt ala jënt, no a Chël Bel Dî!
Deache i abitanc da Nazaret odô te Gejú ma le fi de Ujöp y Maria, 
le zumpradú, ne conesciôi nia che che ël ê en realté.  

Tan gonot me vára pa ince a me insciö cun les porsones ch’i incunti?
Cun le püch ch’i vëighi y ch’i sá de d’ëres me fejí mia minunga,
zënza conësce sües cualités y facoltés. 
I ne pó nia m’acontenté cun la pröma impresciun,
al pó ester ch’i me fejes ilujiuns y ch’i me fales. 

Insciö vára ince cun mi raport cun Chël Bel Dî.
Aladô de mia imaja de Chël Bel Dî ch’i á ciafé da pice insö
m’aspeti certes cosses da d’ël, de positives o ince de negatives. 
Y spo, sce Chël Bel Dî me vëgn adincuntra te döta n’atra manira,
pól ester ch’i ne le conësces nia o ch’i n’ois gnanca dër le conësce.

Porchël ais imënt: Chël Bel Dî é dagnora infinitamënter plü gran
co tüa imaja che t’as de ël. Porchël aste döta la rajun da ti avëi crëta.

Vangele do Merch 5,21-43

Danter ite êl na ëra, a chëra ch’al ti jô sanch bele da dodesc agn incà.
Ara ê gnüda mediada da n gröm de medi y â dër da patì por chësc;
döt so avëi âra dè ia, mo al n’â jovè nia, ara ê ćiamò gnüda piec.
Pornanch’ara â aldì de Gejùs’àra fat inant tla meja iadô pormez 
y à aziché so guant.
Deach’ara se dijô: Inće sc’i azichi mâ so guant, gnarài varida.
Atira àra lascè da sangonè, y ara sintî ch’ara ê varida ......

Jaíer â implorè Gejù do aiüt deache süa fia ê da morí.
Al à pié la möta por la man y ti à dit:
Talìta cum!, che ô dì:
Möta, i te diji, lê sö!
Atira é la möta lovada sö y jô incërch.

Gejú se lascia pié ite y scomöie dala jënt, 
dales stories de süa vita de ligrëzes y fistidi, 
da sües speranzes y da sües bries che n’é stades por nia.
Tl vangele da incö él na ëra, che perd sanch, 
che azica le guant de Gejú y n ël che prëia Gejú,
ch’al ti mëtes sö les mans a süa fia che é da morí.
Ara se trata de pié ite Gejú y de gní piá ite da d’ël. 
Rové en contat cun Gejú é ma meso sc’an ti vá dlungia. 
Dailó scinchel varijun y vita, y ciamó deplü, al scinca pesc y forza de vita.

I oress chirí la vijinanza de Gejú, ciamó deplü, so contat,
le pié ite y gní piada ite da d’ël. 
i crëii, che dailó me varissel da mi crüzi, da mies bries stades por nia
y da mia rassegnaziun y ch’al me dess pesc y forza nöia de vita. (Christina Rod MC)

Vangele do Lüca 1,57-66.80

Do otedé êsi gnüs a lascè zircunzijé le möt
y orô ti mëte l’inom de so pere Zacarìa.
Mo süa uma s’à metü decuntra 
y à dit: Nou, Jan déssel avëi inom. 
Ai ti à respognü:
Al n’é degügn te tüa parentela
 che à inom insciö.
Spo ài damanè so pere cun sëgns,
sciöche le möt dô avëi inom. 
Al à damané do na tofla
y à scrit lassura a morvëia de düć:
So inom é Jan. 

Tla storia dl nadé de Jan Batista él tröpa teologia laite, 
la storia de Jan ti somëia en pert ala storia dl nadé de Gejú y di profec.
Al n’é nia ma contignüs teologics che á da nen fá cun nosta salvëza,
mo ince esperiënzes che tröc geniturs fej canch’al nasc n pope.
Le viadú dess ciafé n bel inom che passenëia lapró, 
sciöch’al é ma n agno dal cil che sá da l’aconsié. 
Spo nen vëgnel de chi che mina da la capí damí y che mët a dubité.
Mo Elisabeta y Zacaria é sigüsc: 
Jan, che ó dí “Idî é graziënt”, é le dër inom dl möt
che ti fej ligrëza a sü geniturs 
y che incundará cun ardimënt la orenté ince dan dai potënc dl popul. 
Che Jan é nasciü, chësta é na grazia che sü geniturs ó incundé cun l’inom.
La festa dl Nadé de San Jan Batista podess porchël ester le dër de 
da se recordé dla fortüna, che i mituns y les mitans che nasc á,
y che nos instësc un, da ester n fi o na fia extra de Chël Bel Dî.

Vangele do Merch 4,26 - 34

Te chël tëmp
ti à Gejù dit ala meja:
Cun le rëgn de Dî éra insciö,
sciöche cun n ël che somëna 
la somënza te so ćiamp;
spo dôrmel y lê indô,
al vëgn nöt y al vëgn dé,
la somënza mëna y crësc,
y l’ël ne sa nia cô.
La tera porta 
da d’ëra instëssa so früt,
impröma le fostü, spo le spi,
spo düć i granì tl spi.

Paraboles é imajes che contëgn n significat
y che se lascia descuri defata o ince pormó cun le tëmp. 
Y chësc é aldedaincö n problem, deache la jënt ó savëi döt atira.
Al é bëgn da capí, ch’an l’ó savëi atira, mo al ne dëida nia dër inant. 
Por capí plü sot messunse se tó dlaurela. 

Ince les paraboles y i ejëmpli, che Gejú cunta, adora tëmp.
Y cotan deplü ciamó, él le rëgn de Dî che adora tëmp.
Ci che tëmp ó dí, chël sá le paur: 
„L’erba ne crësc nia plü debota, sc’an tira laite.“

Le rëgn de Dî ne vëgn nia maiú sc’an ó le sforzé decá.
Le rëgn de Dî adora so tëmp, ince sc’i me proi dassënn. 
Mo me porvé, chël mëssi. 

Ince sc’i ne sun nia plü bun da fá val’, pói dagnora ciamó fá na cossa‘: 
mantigní mia fidënza te Dî. 
Sce mies bries é por val’, chël sá ma Chël Bel Di, y chël dess me basté.

Vangele do Jan 19,31 - 37

Canch’ai ê rovà da Gejù y â odü ch’al ê bele mort,
ne ti ài nia rot les iames,
mo un di soldas ti à fićé la lanza tl costà 
y atira él rogorü fora sanch y ega. 
Y chël che à odü chësc, 
à dè testemonianza, 
y süa testemonianza é vëi. 
Al sa ch’al cunta ći che é vëi, 
ch’i cherdëise inće os. 
Deache chësc é sozedü, por che la 
parora dla Scritöra s’adempliss: 
An ne dess ti rumpì degun ôs. 
Y te n ater post dij la Scritöra:
Ai ćiararà sön chël che ai à trafićé.

Tla plaia dl costá de Gejú vëiga la Dlijia bele da impröma insö süa fontana. 
Ara nes inviëia da ti ciaré ince ales plaies de nüsc tëmps, ales porsecuziuns 
di cristians, ales plaies dles catastrofes y dles veres
 y ales ferides fisiches y psichiches che la jënt se fej un al ater. 

Les plaies pó ester doioses, mo ares pó ince porté pro a na maiú sensibilité 
y maturité. La Dlijia ará dagnora da nen fá cun ferides. Mo sc’i sun bugn da 
se daurí y da deventé sensibli, pó les ferides nes condüje a na maiú atenziun 
y dediziun defrunt ai feris ch’i incuntun.

Gejú, les iames rotes di ladruns nes chërda imënt tan de speranzes rotes ia. 
Delujiuns nes pó archité y paralisé. Mo l’odlada sön tüa plaia nes dëida 
da odëi les ferides ch’i nes fajun un al ater. Ara nes dëida ince da ne ignoré 
nia la soferënza ch’i incuntun tla realté, mo da la trasformé te ocajiuns 
de sensibilité, de dediziun y de amur. Deura ince mi cör a chësta atenziun y 
a ci ch’i pó fá te mia vita!

Vangele do Merch 16,22 - 26

Tratan past àl tut le pan
y à dit dilan, l’à rumpì,
ti al à sport y à dit:
Tolede, chësc é mi corp.
Spo àl tut le caresc,
à dit dilan, ti al à sport
y düć à boiü d’infora.
Y al ti à dit:
Chësc é mi sanch,
le sanch dl’alianza, 
che vëgn spanü por tröc.

Na ploania â invié mituns y mitans 
da inforní le tru dla prozesciun dles Antlés.
Cun crëda da corú ái fat de gragn dessëgns sön l’asfalt. 
Les mitans â depënt de gragn cörs cun ciüfs
y i mituns, por n’ester nia da manco, â scrit cun de gran lëtres:
„Oila, Gejú!“ y n toch plü inant: „Oila, os düc!“

Al n’ê sté n valgügn che s’â lascé sö: 
„Pón pa ma insciö saludé cun „Oila“ Gejú tl Santiscim Sacramënt?“ 
Insciö baia pa i mituns un cun l’ater tla vita da vigni de. 
Y Gejú vëgn pö ite te nosta vita da vigni de, passa fora por strades y plazes,
dan nostes ciases ia, vëiga pic y ciantuns y la jënt che ciara pro,
che ne sá co s’la tó, che s’oj da na pert ia o che s’la rí forsc por val‘ matada.

Cun la prozesciun dles Antlés junse ince nos fora dl ambiënt stlüt dla dlijia,
y passun fora i mürs de cortina, mostran a che ch’i orun ti jí do. 

„Oila, os düc“ me salüda ia por strada les gran lëtres di mituns.  
Y al me sá bel, deache tla compagnia de Gejú ne sunsi nia su;
y che ti vá do te sües pedies n’él incö cotanc. 

Vangele do Matî 28,16 - 20

Te chël tëmp é i önesc discepui jüs tla Galilea
sön la munt che Gejù ti â dè dant.
Y canch’ai â odü Gejù, s’ài inslenè dan da d’ël. Mo valgügn dubitâ.
Dailò ti é Gejù jü pormez y ti à dit:
A mé m’él dè döta la potesté tl cil y söla tera.
Porchël jide da düć i popui y fajede fora de döta la jënt mi discepui;
batiedi tl inom dl Pere y dl Fi y dl Spirit Sant,
y insignedi da osservè döt ći che iö ves à racomanè.
Ćiarede: Iö sun pro os düć i dis ćina ala fin dl monn.

Le vangele da incö é cört, 
mo al é döt laite ci che la jënt adora.
Impröma baiel dl’adoraziun 
y cinamai dl dübe di discepui. 
Impó vëgni mená fora te döt le monn 
a ti fá conësce a düc la noela de Gejú 
y a deslarié fora la fede te ël. 

Co dessi pa ester bugn da fá chësc?
Le vangele nes dá cun nos sön tru 
la formula dla „Trinité“: Pere, Fi y Spirit Sant.

Gejú ortiëia sü compagns y sües compagnes a batié la jënt.
I sun batiá, chël ó dí, i sun tociá ite te dötes les dimenjiuns de Chël Bel Dî:
tl Pere, che cheriëia y mantëgn döt en vita,
tl Fi, che é gnü cern y sanch sciöche nos, che nes varësc, delibrëia y salva,
tl Spirit, forza y fle de Dî, che é Signur y dá la vita.

Al n’é gnanca da crëie y da capí ci che chësta formula dl bato nes impormët.
Forsc s’la odô i discepui y les discepules de Gejú da aldí chësta racomanaziun.
Mo les parores de Gejú ala fin ti dá döta la forza dl coraje y dla consolaziun.
„Ćiarede: Iö sun pro os düć i dis ćina ala fin dl monn!“

Vangele do San Jan 16,15 - 20

La sëra dl pröm dé dl’edema, 
canche i discepui â, dala tëma dan dai iüdes, sarè pro les portes, 
él gnü Gejù, é jü amesa ëi ite 
y ti à dit: Pêsc a os! 
Do chëstes parores ti àl mostrè sües mans y so costà. 
Dailó se ralegrâ i discepui da odëi le Signur. 
Gejù ti à ćiamò n iade dit: Pêsc a os! 
Sciöche le Pere m’à menè mè, insciö ves mëni iö os. 
Do ch’al à albü dit chësc, ti àl fladè ados 
y ti à dit: Recioiede le Spirit Sant! 
A chi che os ti lascëis do i pićià, 
ti ési lascià do; 
y a chi che os ne ti i lascëis nia do, 
ne ti ési nia lascià do.

Gejú ne ti ortiëia a sü discepui nia le 
Spirit Sant por podëi sté en pesc y 
s’acontenté cun val’ reuniun te na bela 
atmosfera pro val’ da bocolé y da bëre.

Gejú ne baia nia ma de pordené, mo ince de ne conzede nia la pordenanza. 
Al ne stá nia a me da tó la dezijiun, sce la pordenanza é da conzede o no.

Mo ara stá a me da ne miné nia che döt vëgnes pordené automaticamënter.
Ara stá a mé da ponsé do sura mi comportamënt tl lominus dl amur de Dî.
I vëighi ite mi fai, dá pro y prô da dé ota. 

I ne mëssi nia y i ne sciafii gnanca da ester perfet, 
mo i pó demeztrú deventé n pü’ damí – cun l’aiüt dl Spirit Sant. 
Porchël é vigni de ch’i le prëii na picia festa de Pasca de Ma. 

Vangele do Merch 16,15 - 20

Te chël tëmp ti é Gejù comparì ai önesc y ti à dit:
Jide fora te döt le monn, y incundedi le vagnele a dötes les creatöres!
Chël che crëi y se lascia batié vëgn salvè,
Mo chël che ne crëi nia vëgn condanè.
Y tres chi, che é rovà a crëie, sozedaral chisc sëgns:
Te mi inom pararài fora demonns; ai baiarà lingac nüs,
ai piarà ite bisches y sc’ai bër tosser mortal, ne ti fajaral nia mal,
y i amarà, a chi ch’ai ti mët sö les mans, gnarà varis.
Do che Gejù, le Signur, ti à albü dit chësc,
él gnü tut sö tl cil y s’à sentè a man dërta de Dî.
Ëi deperpo é pià ia y pordicâ indlunch. Le Signur i sostignî
y confermâ l’incundaziun tres sëgns ch’al lasciâ sozede. 

Os ëi dla Galilea, ci stëise pa chiló a ciaré sö a cil? 
I agnui n’ó nia che i discepui stais dailó sciöche ciüc, 
y mëna do ch’ai pëies ia. 
Pié ia tl monn, olach’ai vir y olache ince Gejú á vit. 
Jide fora te döt le monn y incundedi le vangele 
a dötes les creatöres. 
Por che düc vëighes le monn sciöch’al é en realté: 
prezius mo che ne döra nia dagnora, 
che la jënt capësces ch’ara é cherdada a val’ deplü, 
ala vita te Chël Bel Dî che implësc so dejier. 
Jide fora te döt le monn y incundede le vangele a dötes les cretöres. 
Chësc é le compit di discepui y chësc é ince nosc compit da cristians. 
Gejú ó vire inant te nos. 
Nostes boces y nostes mans dess porté inant süa noela.
Sc’i sun unis cun Gejú Crist, y sc’i se porvun sëgn y chiló da vire inant süa vita,
 podarunse vire inant süa vita ince tl cil tla gloria dl Pere.
Da vire da cristians te chësc monn paiel la möia.  

Vangele do San Jan 15,9 - 17

Romagnede te mi amur!
Sc’i osservëis mi comandamënć, romagnëise te mi amur,
sciöche iö à osservè i comandamënć de mi Pere y romagni te so amur.
Chësc ves ài dit, por che mia ligrëza sides te os
y por che osta ligrëza devëntes plëna.
Chësc é mi comandamënt: Orésse bun un al ater sciöche iö s’à orü bun.
Al n’é nia n maiù amur co sce un dà ca süa vita por sü amisc.
Os sëis mi amisc, sc’i fajëis ći ch’i ves dà sö.
I ne ves diji nia plü fanć, deache le fant ne sa nia ći che le patrun fej.
I ves à dit amisc, ćiodich’i ves à comuniché döt, ći ch’i à aldì dal Pere.
Nia os ne m’ëis chirì fora, mo iö ves à chirì fora 
y ves à destiné ch’i jëise y portëise früt
y che osc früt romagnes.

Ester cristians ó dí capí cina a funz, 
che Chël Bel Dî nes ó bun,
zënza nosc mirit, nia deach’i sun dër prosc, 
y daldöt nia deach’i sun damí co d’atri. 
Sc’i minun da se davagné decá l‘amur de Dî 
cun opres o cun l’ester iüsć,
intorjunse le raport de Chël Bel Dî cun nos. 
L’amur de Dî n’é nia da davagné, al é ma da azeté.
I n’un bria da ne fá nia d’ater co jí ite te chësc amur y resté laite.
Vigni de dadoman, denanch’i jun ite tl de, 
orunse se mëte dan da Idî, che nes ó bun:
„Anfat che che t’es, i t’á orü, deache t’es por me na creatöra demorvëia.
Romagn incö te mi amur. 
Vái do a to destin y porta früt. 
Y sëgn pëia ia y romagn tl amur.“ 

Vangele do San Jan 15,1 - 8

Iö sun le dër lëgn da üa, y mi pere é le vignadù.
Vigni rama che ne porta nia früt te mè, tàiel ia
y vigni rama che porta früt, purifichëiel por ch’ara portes deplü.
Os sëis bele purificà cun la parora ch’i ves à dit.
Romagnede te mè, spo romagni iö te os.
Sciöche la rama da üa ne sciafia nia
da portè früt da d’ëra instëssa,
 mo mâ sc’ara romagn pro le lëgn,
insciö ne sciafiëise gnanca os da portè früt,
sc’i ne romagnëise nia te mè....
Sce os romagnëis te mè 
y sce mies parores romagn te os,
spo periede do döt ći ch’i orëis: i le ciafarëis.

Por capí plü sot  l’imaja dl lëgn da üa y dles rames, él dërt da savëi:
Te Israel gnô le lëgn da üa odü sciöche le lëgn dl Messia 
y tla Grecia sciöche le simbol dl’abondanza dla vita.
Sce Gejú dij da ester le dër lëgn da üa,
spo nes impormëtel da nes scinché ci ch’i s’aspetun dal lëgn da üa. 
Ince sce Gejú nes racomana da porté früt,
vëgn impó l’abondanza scincada da d‘ël. 

Tl’eucaristia tignunse vi le lian cun Gejú 
che é le dër lëgn da üa.  
Sc’i ne tolun nia pert al’eucaristia, 
ne sciafia Gejú nia da operé te nos,
ne sciafiunse nos nia da porté früc. 
Pordërt é bele la zelebraziun dl’eucaristia instëssa, 
l’uniun cun Gejú, le pröm früt.
Y degöna uniun ne sciafia da resté zënza früc.

Vangele do San Jan 10,11 - 18

Iö sun le bun famëi;
iö conësci i mi,

y i mi conësc mè,

sciöche le Pere conësc mè

y iö conësci le Pere;

y iö dà ca mia vita por les bisces.

I à ćiamò d’atres bisces,

che n’é nia fora de chësta stala;

inće chëres mëssi condüje

y ares ascutarà mia usc;

spo saral mâ un n pastorëc y un n famëi.

Por ester n bun famëi, mësson conësce les bisces

por capí ci ch’ares adora.

An mëss ince conësce la natöra incëria, por savëi olach’al é prighi,

olach’al é debuna pastöra y ega.

N bun famëi mëss mëte averda y avëi na vëna por tigní döt sot edl.

Al mëss avëi n bun raport cun la natöra y cun les bisces ch’al á da vardé.

Tla storia dla creaziun stál, che le chestian dess regné sura la creaziun. 

Mo chësta ne n’é nia la dërta traduziun.

Le dër significat é chël de regné sciöche n famëi,

che á tles mans so pastorëc y so compit.

A nos nes él gnü surandé la tera cun döt ci che vir lassura. 

Y nos dessun ester famëis, 

y ti mëte averda ai sëgns y ai bojëgns de nosc ambiënt.

Ciaré da avëi n bun raport cun la jënt y cun la natöra. 

I ne messun nia dé ia nosta vita sciöche Gejú, 

mo almanco lascé morí te nos nosta idea 

da messëi nes sotmëte döt y da regné zënza respet 

sura la vita dla jënt y dla natöra: jí da bugn famëis fora por chësc monn.  

Vangele do San Luca 24,35 - 48

Dailò ti á Gejú dit: Ćiodî sëise pa döt spordüs?
Ćiodî dubitëise pa te osc cör?
Ćiaredi a mies mans y a mi pîsc:
I sun iö instës. Piédeme ite, y odede:
Degun spirit n’à ćern y ôsc, 
sciöch’i odëis pro mè. Pro chëstes 
parores ti àl mostrè sües mans y sü pîsc.
Ai se fajô demorvëia, mo dala ligrëza 
n’êsi nia ćiamò bugn da crëie.
Dailò àl dit: Ëise val’ da mangé chilò?
Ai ti à dè n toch de pësc apratè;
al l’à tut y l’à mangé dan sü edli.

Da odëi Gejú, sciöche al mangia pësc pro mësa, 
nes vëgnel imënt les paraboles de Gejú che cunta 
gonot dl rëgn dl cil cun ejëmpli olach’al vëgn 
tigní past y mangé deboriada. 
N past da noza, le past tl cil, chisc é ma imajes y simboi, mo che vá dër sot. 
Chiló röia porsones adöm y s’incunta. Propi te chisc momënc, 
olach’an röia adöm, sozedel ressoreziun y vita eterna. 
Sciöch’al toma adöm tl amur danter döes porsones le momënt y l’eternité, 
olache post y tëmp n’é cunta nia plü,
insciö podunse forsc s’imaginé ci ch’al sozed en Pasca: 
Chiló n’él un, che é gnü imbruncé dal sënn söla crusc y copé, 
mo che é resté tla fedelté de Dî y che vir. 
Al vir en uniun cun Chël Bel Dî y tles incuntades 
cun sü discepui. Al vir tl’incuntada cun vignun che ti vá adincuntra tla fede, 
tla speranza y tl’amur. Al vir ti momënc che iö viri, 
al vir te vigni momënt canche na porsona mör y confida tl amur 
deplü co te döt l‘ater. 
Insciö é plü daimpró dal cil chël che é bun da se destaché da döt y da 
se senté adöm pro n pësc apraté cun porsones che á debojëgn de conferta. (M.L.SJ)

Vangele do San Jan 20,19 - 31

Otedé do ê i discepui indô abinà adöm, y Tomesc ê laprò. 
Dailò é gnü Gejù – les portes ê stlütes pro –
é jü amesa ëi ite y à dit: Pêsc a os! 
Spo ti àl dit a Tomesc: 
Tëgn ca to dëit – chilò é mies mans! 
Tëgn ca tüa man y mëtela te mi costà, 
y ne stè a ester descredënt, mo credënt! 
Tomesc ti à respognü: Mi Signur y mi Dî! 
Gejù ti à dit: 
Deache te m’as odü, crëieste. 
Beâć é chi che ne vëiga nia y crëi impò. 

Tëgn ca to dëit y mët tüa man te mi costá!
Sce Tomesc la vega da le fá - le vangele ne le dij nia –
spo é chësc feter n abrac, tan co le scomenciamënt
de n movimënt che le condüj a sintí la vita dl Ressorí.
Ci che Gejú ó, chël é tler: Al ó che Tomesc pëies ite.
Mëte la man tl costá davert ó dí: sintí dër sot ci che mort y vita significhëia,
y nia ma aziché dër fin por respet. 
Te Tomesc él val’ che se rodosa: 
Le compagn mort devënta le Signur y Dî viënt,
le dubitadú che ne crëi nia devënta n testemone sigü.
Le Ressorí fej val’ fora de nos, 
sc’i la vagun da brancé tla vita, da l’abracé,
da se möie cun slöm tres ël y cun ël.
Prësc sciöche te n bal, sü vari é sigüsc, sc’i ciumpedun nes tëgnel.
Tomesc l’á sintí. (Christina Brunner)

Vangele do San Jan 20,1 - 18

Le pröm dé dl’edema, 
é Maria da Màgdala jüda da doman adora, 
canch’al ê ćiamò scür, fora dala fossa
y à odü che la pera ê tuta demez dal sepolcher. 
Ara é saltada debota da Scimun Pire y dal discepul, 
a chël che Gejù ti orô bun, y ti à dit: 
An à tut le Signur fora de sepolcher, 
y i ne savun nia, olach’an l’à metü...

Le morí y la mort - ince sc’i ne ti sciampun nia - 
é por nos val’ ch’i se stentun da azeté y da capí. 
Ince la mort de Gejú, che ti ê jüda a cör a tröc, 
ne s’â bëgn degügn imaginé, cun lapró ciamó
la fossa öta, la delujiun di discepui, y l’incuntada
cun le ressorí....

Co dess pa n mort, ch’an â odü morin na mort 
tan crödia söla crusc dan da n per de dis,
te n iade ester vi?
Iö ne sá gnanca da splighé la ressoreziun de Gejú,
 y ma datrai, te momënc preziusc de lominus, sunsi buna da capí n pü’ de val’.
Al me sá che Chël Bel Dî é maiú, atramënter y plü bel co döt ci ch’i sun bugn
da s’imaginé cun nosc ciorvel.
Chël Bel Dî vá sura nüsc confins fora y nes deura vita nöia olach’al pê la fin.
Cun la pasciun y mort de so Fi s’á Chël Bel Dî lascé ferí cina sot te so cör 
por se lié intimamënter cun döta la jënt,
y sëgn cun la ressoreziun de so Fi nes tolel ite te süa vita nöia.
Chësc é propi val’ da amiré che me dá na gran contentëza.
Porchël prëii en chisc santus
che Chël Bel Dî me lasces sintí y capí val’ de süa ressoreziun. (Christine Rod)

Vangele: Merch 14,1 - 15,47

Al ê dui dis dan Pasca y la festa di Pans Insuc.
I gragn proi y i studià dla lege chirî na manira
de abiné cun marizia Gejù,
por le copè.
Ai dijô indere:
Madër nia tratan la festa,
ch’al ne lèes nia sö n tumult
danter le popul .....

En chisc dis spësc y ince pesoc
che nes recorda la pasciun, la mort
y la ressoreziun dl Signur
ne te ti sciampunse nia a cosses y domandes essenziales
che cô a funz de nosta vita. Al é dërt ch’i les lasciunse gní a löm.
La vita, la pasciun y la mort de Gejú nes dëides da chirí na resposta:
- por ci viunse pa
- ci nes fej pa contënc, ci nes liëia pa, ci nes despartësc pa indalater
- ci nes consolëia pa, ci nes dá pa segurëza
- ciodî él pa tan de soferënzes iniüstes y catastrofes
- ciodî stentunse pa tan da se capí y se fajun la vita ria un al ater
- delujiuns, proponimënc y proiec che ne gareta nia, raporc che vá en toc
- messëi odëi ch’al vëgn desdit, imbaní y ne mantigní nia
- colpa nia dada pro y pordenanza refodada
- surité y arbandonn zënza n rai de lominus
- speranza cuntra vigni speranza
- porsones che se dedichëia deplëgn a ideai
- to comié, morí y se destaché, la mort
- la domanda do ci che resta de nos, canche la vita vá a fin
- la fede tla ressoreziun y tla vita nöia, ince sc’al n’é che baia decuntra
- la convinziun che Chël Bel Dî é cun nos.

Vangele: Jan 3,20-33

Mo Gejù ti à respognü:
L’ora é gnüda, che le Fi dl Om vëgn glorifiché.
Amen, amen, i ves diji:
Sce le granel de formënt ne toma nia te tera
y mör, romàgnel su;
mo sc’al mör pôrtel tröp früt.
Chël che é tachè a süa vita, la perd;
mo chël che arata püch süa vita te chësc monn,
la mantignarà por la vita eterna.
Sce un ô me sorvì, déssel me gnì do;
y olache iö sun, dailò saral inće mi sorvidù.

Nosta vita é la cossa plü preziosa ch’i un.
Ara é por nos importanta, i ti orun bun y se tacun a d’ëra.
Gejú deperpo nes dij ch’i dessun l’araté na cossa da püch.
Chësc stentunse da capí.

Mo al pó avëi rajun:
Sc’i sun arjigné da ne m’araté me instës nia tan important,
da me daurí y me dediché y da me dé ca por val’ de gran,
por val’ che é maiú co mies preocupaziuns strëntes y egoistes,
se deura poscibilités ch’i ne conësci  nia y ne m’imaginëii gnanca.

Pormó canch’i lasci ia y tëgni le cör y les mans davertes,
sciafiel da gní metü ite val’ de nü.
Ince sc’i tolun ca la vita da vigni de:
Tan de cosses che nes stá te tru ne sunsi pa nia bun da lascé ia
y da lascé morí jö te me, por podëi arjunje val’ deplü?
Y tan deplü, sc’i me deuri cun confidënza ala generosité de Chël Bel Dî
y me dá ca deplëgn, pó Idî me dé vita,
deplü co ch’i m’ess imaginé, “vita eterna”, sciöche la Bibla dij.
Da jí plü sot te chësc vangele nes daida la funziun penitenziala.

Vangele: Jan 3,14-21

Te chël tëmp
à Gejù dit a Nicodêm:
Sciöche Mosè à inalzè la bisca tl desert
insciö mëss le Fi dl Om gnì inalzè,
por che vignun che crëi te ël ais la vita eterna.
Dî ti à orü tan bun al monn, ch’al à dè ca so Fi su,
por che vignun che crëi te ël
ne vais nia ademal, mo ais la vita eterna.
Idî n’à nia menè so Fi tl monn,
por che ël iudichëies le monn,
mo por che le monn vëgnes salvè tres ël.

Tan atira ne lascia Idî nia tomé füch dal cil
por castié la jënt che vir tl picé.
Chësc n’é la jënt nia dër buna da capí. 
La jënt ghira iustizia:
Chël Bel Dî mëss iudiché la jënt aladô de sües opres.
Y al mëss ince castié chël che fej dl mal.
Y sc’al ne le fej nia bele te chësta vita,
spo spera la jënt ch’al vëgnes fat iustizia almanco do la mort,
dailó n’él pa spo plü degügn che ti sciampa.

Al sides rengrazié Idî, che süa iustizia é n’atra.
Dî ti à orü tan bun al monn, ch’al à dè ca so Fi su,
por che vignun che crëi te ël ne vais nia ademal, mo ais la vita eterna.

 Al patësc cun vignun y sint cun vignun, al n’ó perde degügn. 
La cossa sora ch’i messun fá, ti crëie, y azeté chësc amur ch’al á por nos.
Chël Bel Dî ne nes iudichëia nia sciöche nos l’odessun iüst.
Chël Bel Dî nes iudichëia do süa mosöra, y süa mosöra é l’amur,
n amur tan gran che nes obliëia y ch’i ne podun nia lascé zënza resposta.

Vangele: Jan 2,13-25

La festa de Pasca di iüdes ê daimprò, y Gejù é jü sö Ierùsalem.
Tl tëmpl àl urté i sciacri de armënć, bisces y colombes
y i ingiamiadus de scioldi, che ê sentà dailò.
Do ch’al â fat na scoriada de cordes
i àl parè düć fora dl tëmpl
adöm cun les bisces y i armënć;
i scioldi di ingiamiadus àl juté fora,
y sües mëses àl rosedè sotissura.
Ai sciacri dales colombes ti àl dit:
Jide demez cun chësc patüc,
ne stede a fà fora dla ćiasa de mi Pere n salf da marcé.
Sü discepui se recordâ dla parora dla Scritöra:
La pasciun por mia ćiasa me consumëia.

Gejú vëgn tres indô capí damat, nes cunta le vangelist San Jan.
Tres indô él i sentimënc, i pinsiers y i baiá dla jënt che vá dlungia Gejú ia.
Püch denanco rové a Ierusalem se desmostra Gejú
pro la noza de Cana sciöche chël che ti dá ligrëza ala jënt, mudan ega te vin.
Tl tëmpl a Ierusalem se dessënel cun i sciacri y i ingiamiadus y i para fora.

I stun tacá ales cosses che toma tl edl, y iudicun so comportamënt
zënza sté a se damané do la gauja, la motivaziun y l’intenziun.

Pro la noza de Cana ne n’ân bëgn apëna capí la novité dla noela dla ligrëza
che Gejú orô ti fá sintí ai ghesć cun la mudaziun dl’ega te vin.
Y gnanca i sciacri n’ará dër capí ciodiche Gejú i parâ fora dl tëmpl?

Tan nes stál pa a cör da capí ci che Gejú minâ cun le vin pro la noza de Cana,  sëgn dla ligrëza y dl entusiasm che dô brancé la jënt por süa noela?
Tan nes stál pa a cör da capí coche Gejú s’imaginâ l’adoraziun de Dî tl tëmpl.

Tan porvunse pa nos da capí y da tó sö l’invit da s’abiné incër la mësa de Gejú,
da se fá pormez, da tigní past impara y da formé comunité?

Vangele: Merch 9,2-10

Y Gejú é gnü trasfiguré dan da sü edli;
sü guanć é gnüs blanć raiënć.
Dailò é aparì dan da sü edli
Elìa y cun ël Mosè, y ai baiâ cun Gejù.
Spo él gnü n nio che à lascè tomè süa
ambria sön ëi,y fora dl nio cherdâ na usc:
Chësc é mi Fi bunorü; ascutédele!

„Na parora valënta vel deplü co la miú scincunda“
- insciö stál tla regola de San Benedët; y inant:
„Sce te sciafies da dé, dá; sce te ne sciafies nia, desmostrete valënt.“
Él ince te mia vita parores valëntes ch’i ne me desmëntii nia plü,
chi porti te mi cör sciöche n tesur, forsc che mia uma m’á dit, o mi pere,
o chë porsona che stá fedela dlungia me, n compagn, na compagna?
Chëstes é porsones che é deventades por me de benedisciun.
Tl vangele da incö aldiunse cotan deplü co ma na parora valënta.
„Chesc é mi Fi bun orü, ël desses ascuté.“
Chël Bel Dî nes dá süa scincunda plü preziosa, so Fi su.
A Gejú messâ chësta parora dl Pere, ch’al â aldí söla munt, ti ester jüda dër sot.
Gejú mëss indô jí jö dla munt por le tru che le condüj ala pasciun y ala mort.
Y chësc tru ne nes vëgn gnanca sparagné a nos.
Mo Gejú s’á ch’al á n post tl cör de Dî y insciö él bun da dí:
„Al sozedes tüa orenté.“
Defrunt al mister dl scür, dl mal y dla soferënza
ne savunse y ne ciafunse gonot nia na resposta.
Mo scuté ne pó nia ester nosc comportamënt da cristians.
I sun pö cherdá da Gejú da ester löm y se dl monn,
y chësc dess nes incorajé ince incö, da fá dl bëgn y da nes incunté un l’ater
sciöche porsones valëntes y de pesc.
La trasfiguraziun söla munt, le tru de Gejú a Ierusalem, süa pasciun,
mort y ressoreziun, é n tru adincuntra al lominus dla gloria de Dî.

Vangele: Merch 1,12-15

Te chël tëmp
à le Spirit condüt Gejù tl desert.
Dailò é Gejù restè caranta dis alalungia
y é gnü tentè dal malan.
Al viô pro i tiers salvari,
y i agnui le sorvî.
Do ch’an â sciuré Jan te porjun,
é Gejù indô jü tla Galilea;
al incundâ le vagnele de Dî
y dijô:
Le tëmp é complì,
le rëgn de Dî é daimprò.
Convertìsse,
y cherdedi al vangele!

Ciodí mëssera pié ia tan spera y süta? Ciodí mët pa man la vita publica de Gejú propi tl desert, tla sëcia, danter les tentaziuns y i tiers salvars?

Y ciodí gnunse pa ortíá bele la pröma domënia cun chësc vangele tla Carsëma? I 40 dis vëgn ince dant pro i vangelisć Matî y Lüca, mo pro Merch vëgn la storia cuntada ciamó plü süta y spera. Mo chësc ne müda nia;

forsc ti dessel gní dé pëis a ci che é veramënter important.

Sant Ignaze da Loyola scomëncia süa istruziun por i eserzizi spirituai cun l’indicaziun che le travert de nosta vita é chël da s’orienté tres indô danü sön Chël Bel Dî, te döt, sides tl bel co tl burt, te vigni situaziun dla vita,

y ch’ara se trata tres indô danü da mëte indërt nosta vita.

Te chësc vers ó ince le vangele de chësta pröma domënia de Carsëma nes invié da nes orienté tres indô danü sön Chël Bel Dî.

Y deache chësc ne vel nia ma por chësc tëmp de penitënza mo en general por döta nosta vita tla fede, vëgnel dit cört y tler:

Le rëgn de Dî é daimprò. Convertísse, y cherdedi al vangele!

Vangele: Merch 1,40-45

Te chël tëmp él gnü n levrus da Gejù y periâ do aiüt;
al s’à inslenè jö dan da d’ël y à dit:
Sce tö ôs, este bun da fà ch’i vëgnes nët.
Gejù â compasciun impara; al à tignì fora la man,
l’à aziché y à dit: I ô che te varësces!

Te chël momënt s’un é la levra sparida, y l’ël ê nët.
Gejù l’à ortié demez y ti à racomanè:
Mët averda! No stè a ti al cuntè a zacai,
mo va y móstrete al prou y porta dant
en testemonianza por ëi le sacrifize de purificaziun.
L’ël s’un é jü y cuntâ te vigni gaujiun ći che ê sozedü;
al cuntâ intoronn döta la storia,
tan che Gejù ne podô plü se lascè odëi te degöna cité;
al se tignî mâ plü sö defora dles citês te posć sorënć.
Impò gnô la jënt da d’ël da dlunch adalerch.

Ci ó pa le vangelist Merch ascogne ia?
Al n’ó nia che Gejú vëgnes ma odü sciöche un che fej mirachi y
che varësc da maraties dl corp.

Gejú é val’ deplü, y chël ne capëscion
nia sc’an vëiga ma sü mirachi y les varijuns.
Ché che Gejú é capëscion pormó
dan dala fossa öta: che ël é le Fi de Dî

 y ch’al á la potesté sura le scür tl monn
y cinamai sura la mort
Le salvatur vá a morí söla crusc, 
y le cruzifijé devënta regnant divin. 
Pormó döta la storia dá n significat,
n significat che chël levrus á bele podü sinti tl tëmp che Gejú viô: 
Chël che crëi é salvé y varí!

Vangele: Merch 1,29-39

Da sëra, do che sorëdl ê florì,
àn condüt düć i amarà y i indemonià da Gejù.
Döta la cité s’â abiné adöm dan porta de ćiasa
y al nen varî tröc che â de vigni sort de maraties
y al parâ fora tröć demonns.
Y al ti proibî ai demonns de baié; ćiodì ch’ai savô chê che ël ê.
Da doman, ćiamò a scür, él lovè y é jü te n post sorënt a perié.
Scimun y chi che l’â acompagné ti é debota jüs do,
y canch’ai l’â ciafè, ti ài dit: Düć te chir!
Al ti à respognü: I jun altró ti paîsc daimprò a pordiché inće dailò;
ćiodiche por chësc sunsi pö gnü.
Al rodâ por döta la Galilea, pordicâ
tles sinagoghes y parâ fora i demonns.

Demon? La parora vëgn dal grech y ó dí:
trá indalater, despartí, sfëne.
Conscidran chësta faziun, él aldedaincö
n gröm de demons che se dá da fá:
danter jënt y natöra, ric y püri, jogn y vedli,
religiuns y popui y ince danter la jënt y Idî.
Co pó pa chisc demons avëi na te forza?
Öna dles respostes podess ester chësta:
Les gran divijiuns á süa raisc tles pices divijiuns te vigni chestian.
Porsones che ne vá nia a öna cun se instësses
á la tendënza da deslarié fora sü problems ince tl monn incëria.
I sinti ince iö ch’i sun vigni tant scarzé indalater;
y chësc é n sentimënt  che me fej sté ert, nia ma me, mo ince mi ambiënt.
Le vangele da incö me dá n consëi:
Jí ite tla surité, deventé chît, ponsé do y perié.
Y insciö indô davagné unité y comuniun y se sté damí.

Vangele: Merch 1,21-28

A Cafàrnaum ê Gejù jü le dé de sàbat tla sinagoga
y â metü man da insigné.
Y la jënt se fajô demorvëia de so insegnamënt;
deach’al ti insignâ sciöche un che à autorité,
y no sciöche i studià dla lege.
Te süa sinagoga êl sentè n ël che ê impossessè da n spirit impur.
Chël à metü man da scraié: Ćî unse pa nos da fà cun tè,
Gejù da Nàzaret?
Este gnü a nes parè tla roina? I sa chê che tö es: le Sant de Dî.
Dailò l’à Gejù comanè: Scuta y làscele!
Le spirit impur, stracian chël ël ia y ca, l’à lascè cun n dër scraiamënt.
Dailò s’à düć spordü, y ai se damanâ un l’ater: Ćî é pa chësc?
N insegnamënt nü, incundé cun autorité!

Gejú ê jü tla sinagoga, te n salf olache döta la comunité s’abinâ le dé da santú;
al ne gnô pö nia desfarenzié danter la comunité religiosa y la comunité zivila,
prësc sciöche plü dadî te nüsc paisc canche düc jô ciamó a dlijia.

Y dailó insignâ Gejú cun autorité, nia tl ambiënt stlüt y strënt dla religiun,
mo te n ambiënt davert olache düc l’odô y l’aldî.
La sozieté moderna n’ó nia plü che la religiun se moscëdes ite tla vita publica,
deach’ara se tëm dan da n insegnamënt cun autorité.
Al podess arenté tl l’ordinamënt publich, sozial y economich, y le desturbé.

Y iö pa? Limitëii iö les parores de Gejú a mia vita religiosa privata
o les lasci ite y fá faziun ince te mia vita da vigni dé?
I crëii che mia vita religiosa ne vais nia da despartí da döta l’atra vita.

Sc’i toli les parores de Gejú söl sciode, ne pó süa autorité nia avëi confins 
y süa incundaziun mudará mia vita.

Vangele: Merch 1,14-20

Do ch’an â sciuré Jan Batista te porjun, é Gejù indô jü tla Galilea
incundan le vagnele de Dî y dijô: Le tëmp é complì, le rëgn de Dî
é daimprò. Dede ota y cherdede al vagnele!
Canche Gejù passâ söla spona dl lêch de Galilea,
àl odü Scimun y Andrè, le fre de Scimun, che sciurâ fora les rëis tl lêch...
Y al ti à dit: Gnide do a mé! I fajarà fora de os pesciadus de jënt.
Atira ài lascè dailò sües rëis y ti é jüs do.
Canch’al ê jü n toch inant, àl odü Iaco, le fi de Zebedèus, y so fre Jan;
ai ê te barca y arjignâ ca sües rëis. Atira i àl cherdè,
y ai à lascè so pere Zebedèus cun sü oras tla barca y ti é jüs do a Gejù.

Le vangele – insciö cherdunse - é parora de Dî, dita ince a nos incö.
„I fajará fora de os pesciadus de jënt!“ nes dij Gejú.
Mo denant ch’i aldiun chësta parora sciöche n compit ch’al ó nes dé sö,
orunse l’aldí sciöche na impormetüda y na scincunda;
al é val’ ch‘i podun ester y podun fá.

Laite odunse na gran fidënza y na gran crëta che Gejú á te nos.
Al é n compit ch’al nes dá, deach’al nes arata talentá y adatá y bugn da le fá.
I un pö ciafé tl bato so Spirit che nes dá les cualités y la forza da le vaghé.

Chësc compit ne tolunse nia sön nos, deache nos s’aratun al’altëza,
mo deach’i sun animá y entusiasmá de Gejú y de süa noela:

De ël orunse cunté y dles bunes esperiënzes ch’i un fat, cherdon te ël.
De ël orunse cunté ince fora de dlijia tla familia y cun i compagns. 
De ël orunse cunté, che nes mostra n tru ch’i sciafiun da jí,
che condüj ala reconziliaziun, ala pesc y ala contentëza
y che nes lascia ciafé vita en abondanza pro Chël Bel Dî.

Vangele: Jan 1,35-42

Canche Gejù ê passè dan ia, à Jan ôt süa odlada sön ël y à dit:
Ćiarede l’Agnel de Dî!
I dui discepui à aldì ći ch’al â dit, y ti é jüs do à Gejù.
Mo Gejù s’à ôt, y canch’al â odü ch’ai ti jô do, i àl damanè:
Ćî orëise pa? Ai ti à dit: Rabbi – che ô dì: maester –, olâ abitëieste pa?
Al à respognü: Gnide y odede!
Dailò ési jüs impara y à odü olach’al abitâ,
y é romagnüs chël dé pro d’ël; al ê incër les cater domisdé.
⁴⁰Andrè, le fre de Scimun Pire, ê un di dui,
che â aldì la parora de Jan y che ti ê jüs do a Gejù.
⁴¹Chësc à incuntè impröma so fre Scimun y ti à dit:
I ùn ciafè le Messia.

Nadé é dër passé y Gejú é te n iade bele gran.
Tan ion ch’i savessun coch’al é chersciü sö, coch’ara jô pro te süa familia.
Âl mo imparé zumpradú pro so pere?
Cara ê mo süa vita da gnidé ia do chi evënc ch’i conesciun,
dl bato, dla lita di discepui, dl’abitaziun?
Propi dl’abitaziun nes cunta le vangele da incö.
Gejú ti mostra a sü pröms discepui olach’al stá.
Y ai stá cinamai pro d’ël en chël dé.
Gejú á n’abitaziun sön chësta tera.
Y forsc nen conëscel bele valgügn de chi
ch’al é por chirí fora y invié da ti gní do?
Öna é la realté ascognüda do ia – l’atra é la realté dan ca che nes afascinëia.
Le zumpradú devënta le messia. Le sconesciü devënta le consacré.
De chësc sunse testemoni, ciamó deplü, i orun ince le professé y cunté inant.
Sc’i viun cun Gejú ne n’é le vare nia gran
da passé dala vita liada ala tera ia tla vita de Dî liada al cil.
Al basta da vire do la orenté de Gejú
y la tera devënta plü lisiera, tan lisiera ch’al n’é nia ri da se destaché
y da dé le vare ia tl cil y vire bele dailó.

Vangele: Merch 1,7-11

Al ê lovè sö Jan tl desert y incundâ:
Do me nen vëgnel un che é plü gaiert co iö;
iö ne sun nia dëgn da me cufé por ti desćiolé i cialzà.
Iö ves á batié cun ega,
mo ël ves batiará cun Spirit Sant.
En chi dis é gnü Gejù da Nazaret dla Galilea
y s’á lascé batié da Jan tl Iordan.
Y da gní fora d’ega odôl le cil che se daurî
y le Spirit gnon jö sön ël sciöche na colomba.
Y na usc dal cil dijô:
Tö es mi Fi bunorü,en te ái ciafé plajëi.

Jan batiâ por le pordonn di piciá y por la converjiun.
Ince Gejú s’arcuncia ite danter la jënt y se lascia batié.
Chësc é cotan val’ deplü, co ma na formalité.
Gejú se mët deplëgn da nosta pert y vëgn cun nos.
Tl Iordan vál jö tla profondité umana
y canch’al vëgn indô fora d’ega se deura le cil
y le Spirit Sant nes mostra che che Gejú é.
Te nosc bato sunse ince nos lová sö dal’ega
cun Gejú y un ciafé vita nöia dal Spirit de Dî.
San Jan l’â pö incundé:
«Chël che vëgn ves batiará cun Spirit Sant.»

Le cil s’á daurí: 
Al é la comunicaziun danter cil y tera che s’á daurí,  
do che la jënt ê tres indô jüda demez da Chël Bel Dî.
Chël Bel Dî s’incunta cun la jënt,
y cun Gejú Crist, che é le tru, la verité y la vita, 
podunse ti jí adincuntra. 
La colomba dal cil é la nunziadëssa dl amur, dla bunté y dla pesc de Dî,
mo ara é ince le simbol che Chël Bel Dî é apascioné y inamoré te so Fi,
y cun Gejú, ince te nos.

Vangele: Lüca 2,22-40

Ujöp y Maria â condüt le möt a Ierùsalem, por le dediché al Signur.....
A Ierùsalem viô laôta n ël che â inom Scimun.
Al ê iüst y devot y aspetâ la salvëza de Ìsrael, y le Spirit ê sön ël.
Dal Spirit Sant ti êl gnü revelè, che ël ne odô nia la mort,
denant ch’al n’ess nia odü le Messia dl Signur....
Scimun â tut le möt te sü brac
y à laldè Idî cun les parores:
Śëgn lascia, oh Signur,
jì to fant en pêsc, sciöche t’as dit.
Deache mi edli à odü la salvëza,
che t’as arjigné dan da düć i popui,
na löm, che ispirëia i pagans,
y gloria por to popul Ìsrael.
Tl tëmpl stô demeztrù na vëdua de 84 agn dal inom Ana
che sorvî Idî dé y nöt jinan y perian.
 Te chësc momënt s’àra fat pormez, laldâ Idî,
y baiâ dl möt a düć chi che aspetâ la salvëza de Ierùsalem.

Al n’ê dessigü cotanc d’atri tl tëmpl, co ma Simeon y Ana.
Ciodî conësc pa chisc dui che che Gejú é veramënter.
Al é döes porsones che á orienté süa vita deplëgn sön Chël Bel Dî.
Le tëmpl ê por ëi nia ma n post da storje pro, mo le zënter de süa vita.
Ai á n dejier dër sot do salvëza y na vita implida.
Le dejier da su pó ince jí tl vers falé.
Mo le dejier de Simeon y Ana,
che é orienté sön Chël Bel Dî y ancoré tla comunité Dlijia,
ti dá a trami dui l’ardimënt da cunté dl möt ch’ai á conesciü.
Porchël n’é Simeon y Ana nia ma dui vedli dl tëmp da laota,
mo dui ideai por nosta fede
y por na vita che tol la forza y le significat dala fede.

Vangele: Jan 1,1-18

....Y la Parora é gnüda ćern y à abité danter nos,
y nos ùn odü süa gloria, la gloria dl Fi su dl Pere,
plëgn de grazia y de verité.

Cun süa incarnaziun él Idî che tol la jënt coch’ara é.
Cun so Fi incarné nes mëtel dan da nüsc edli
n ejëmpl de vita y n travert:
Ti ciaran ala vita de Gejú podunse, cun so aiüt, rové ala perfeziun.

Adori val‘ deplü da vire, co savëi che iö vëgni da Chël Bel Di,
che ël m’acompagnëia y ch’i sun sön tru da jí da d’ël?

Vangele: Lüca 1,26-38

Ailò ti à l’agno dit: ...  Te ciafaras y metaras al monn n möt:
a d’ël desste ti mëte inom Gejù.....Le Spirit Sant gnarà sön tè
y la forza dl Altiscim destenarà süa ambria sura tè....
Inće Elisabeta, tüa parënta, à ćiamò conzepì n fi te süa eté; ....
Pro Idî ne n’él nia de imposcibl.
Ailò à dit Maria: I sun la fancela dl Signur;
al sozedes cun mè sciöche t’as dit.

„Pro Idî ne n’él nia de imposcibl“
é la noela anunziada dal agno en chësta cuarta domënia d’Advënt.
Chësc cherdunse y i le dijun pö ince tl Credo:
„I crëii te Dî Pere onipotënt.“
Y i aldiun la resposta bela scëmpla de Maria:
“Al sozedes cun me sciöche t’as dit“
Co essi pa iö respognü?
Sc’i cherdess veramënter y confidass deplëgn
che Chël Bel Dî la mina buna cun me y lapró che por ël ne n’el nia de imposcibl,
ti ciarassi al dagní cun demanco fistidi, demanco tëma y trö deplü fidënza.
Ti ái pordërt tan de crëta a Chël Bel Dî, ch’i podess dí cun Maria:
“Al sozedes cun me sciöche t’as dit“

Vangele: Jan 11,6-8.19-28

Canche Jan Batista ê gnü damané dai iüdes
Ćî nen dìjeste pa de tè instës?, àl dit:
Iö sun la usc de chël che scraia tl desert:
Avaliedi le tru al Signur!, sciöche le profet Isaìa à dit.
Danter chi ch’ê gnüs ortià a damanè, êl inće farisês.
Ai à damanè Jan: Ćiodî batiëieste pa spo...?
Al ti à respognü: Iö batiëii cun ega.
Mo amesa os ite n’él un, ch’i ne conescëis nia,
ël é chël che vëgn do da mè,
y iö ne sun nia dëgn da ti desćiolè i ćialzà.

„Amesa os ite n’él un, ch’i ne conescëis nia“
nes dij Jan Batista tl vangele da incö.
Sunse pa nos damí co la jënt al tëmp de Gejú?
Tanc de nos l’ess pa conesciü? Tröc l’aratâ n somiadl y n idealist,
d’atri indô l’aratâ n criticun che minâ de ester trö miú co i atri.

Ess pa Gejú incö inanter nos n’ater destin co ch’al n’â albü laota?
Magari ne le metessun nia söla crusc,
mo dessené impara se dessenassun dessigü,
deach’al ne se lasciass nia en pesc.

Tambëgn incö co laota ghirel, ch’i se comedunse te nosc comportamënt,
te nüsc pinsiers, te nostes minunghes y bëgn ince te nosta fede.

Gejú da Nazaret, le Fi de Dî gnü danter nos,
l’á bëgn ria da ti an jí ala jënt y da gní azeté.

Al ne foss nia tan ri da tó sö Gejú, sc’i respognessun al invit de San Paul:
„Ne stede a destodé le Spirit!“ Ede l’ardimënt da jí te os cina a funz,
y da ves lascé tres indô scassé sö da Gejú.
Ne stede incolá a ci ch’i sëis ausá.
Ejaminede döt, le vedl y le nü, y tignisse a ci che é bun. 

Vangele: Merch 1,1-8

Sciöch’al sta scrit pro le profet Isaìa:
I te mëni mi anunziadù danfora;
al dess te daurì le tru.
Na usc scraia tl desert:
Arjignedi al Signur le tru!
Avaliedi les strades!
Insciö ê lovè sö Jan Batista tl desert
y pordicâ la converjiun
y le bato por le pordonn di pićià.
Al incundâ: Do mè nen vëgnel un che é plü gaiert co iö;
iö ne sun nia dëgn de me cufé por ti desćiolè i ćialzà.
Iö ves à batié cun ega, mo ël ves batiarà cun Spirit Sant.

Sce Jan Batista stess inzai dlungia la Gran Ega a pordiché y inviass la jënt
da se lascé batié por la pordenanza de sü piciá, nen fossel dessigü incö cotanc
demanco co laota che ti jiss pormez.
Tanc n’él pa al dedaincö che á ciamó sentimënc de colpa?
I ne savess nia. ch’i ess fat de gragn piciá y ch’i messess perié pordenanza.
Ciodí dessi pa me sintí de colpa?

Mo sc’i me damani plü sot:
Ti vái adincuntra ala jënt, o aspeti che ëi vëgnes da me? Tan de tëmp
ti scinchi pa a chi che m’adorass? Tanc n’incunti pa cun antipatia,
cun desfidënza y cun calcolaziun? Y tanc n’ái pa magari ofenü?
Tanc n’él pa, a chi ch’i ne ti la pordoni nia? Tan gonot ái pa baié de mal?

Sunsi pordërt reconescënt de mia vita?
Sunsi ma jü da Chël Bel Dî a le perié do val‘ o ince a ti dí dilan?
M’ái datrai tut dlaurela da baié cun ël?

Y plü inant ch’i damani, ne n’ái propi degügn sentimënc de colpa
o essi debojëgn da ciafé na buna parora de pordenanza, de comprenjiun
y de incorajamënt da jí inant y da fá damí?

Vangele: Merch 13,24-37

Gejù ti à dit a sü discepui:
Ara é sciöche cun n ël che à lascè süa ćiasa, por se mëte söl iade:
Al ti à surandè döta la responsabilité a sü fanć, a vignun so laûr;
le portier àl comanè de stè munter. Porchël stede muntri!
I ne savëis nia,
canche le patrun de ćiasa vëgn indô,
sce da sëra o da mesanöt,
sce dal ćiant dl ial o da doman.
Al ne dess nia, canch’al vëgn te n iade,
ves urté tla sonn.
Ći ch’i diji a os, chël diji a düć: Stede muntri!

Ester muntri á da nen fá cun ASCUTÉ:
Mëte averda, ester atënc, descedá fora daldöt. Aldí i boc de Dî che tlocora.
Se lascé sburlé da sü impulsc. Aldí fora süa usc danter tantes d’atres.
Te döt ci ch’al sozed podunse pa bëgn aldí fora la usc de Dî,
mo al ó ester ch’i junse, tl chît, ite te nos.

Ester muntri á da nen fá cun ODËI:
Odëi olach’i vëgni adoré. Ciafé fora i sëgns de Dî. Sintí so avënt,
süa vijinanza y süa presënza. Chirí Idî tles porsones y tles situaziuns.
Lascé che Chël Bel Dî nes abracëies cun süa realté.

Ester muntri á da nen fá cun ASPETÉ:
Avëi paziënza, sté a d’aspeté, se dejidré. Capí, cal che é pordërt nosc dejider.
Ti dé lerch al dejider do Chël Bel Dî.

Ester muntri á da nen fá cun ESTER ARJIGNÁ.
Vire alado che le Signur me ürtes arjigné vigni de y ch’al pois gní da vigni ora.
Fá cunt ch’al vëgn. S’arjiigné. Savëi ci che é important canch’al vëgn.

Chësc é le tëmp, chësta é l’ora!