Vangele do Lüca 23,35-43

..... Sura so će êl na tofla cun l’iscriziun: Chësc é le re di iüdes.
Un di ladruns, tachè dlungia d’ël söla crusc, le coienâ:
Ne n’este nia tö le Messia? Dailò dëidete instës y inće nos!
Mo l’ater l’à cospetè y à dit: Gnanca tö n’as timur de Dî,
ester che t’es dl medemo destin?
A nos nes cùncel le dërt:
i ciafun le paiamënt por nüsc fać;
mo chësc n’à fat nia de tort.
Spo àl dit: Gejù, pënsa a mé
canche te röies te to rëgn.
Gejù ti à respognü:
Amen, i te diji: Ćiamò incö
saraste cun mè te paraîsc.

Tl vangele da incö incuntunse n re che é jödapé, plü injö ne vára nia.
Al é gnü condané por avëi blastemé Idî, al vëgn dejonoré, coiené y tortoré.
Y spo mëssel ciamó aldí da un di ladruns dlungia: Salvete te instës y ince nos!
Sciöche da dí: Tö es ma sciöche un de nos y nia deplü.
Mo l'ater ladrun â capí de ci ch'ara se tratâ dailó en realté:
dl superamënt dl mal tl monn cun l'amur.
Por ti mantigní la fedelté al amur, vir le Fi de Dî nosta vita umana cina inultima.
L'amur ne dess nia morí; Gejú le desmostra tla resposta al ladrun che dij:
Gejú, pënsa a me, canche te röies te to rëgn.
Le re de chësc monn é deplü co ma le re de chësta tera, al á ciamó n ater rëgn,
y insciö ti respogn Gejú al ladrun: Ciamó incö saraste cun me te paraisc.
Le re incoronëia n ladrun, cun amur y por l'amur.
Chël ladrun dlungia Gejú â capí val', che ma chi é bugn da capí,
chi che se sciüra plëgns de confidënza ti brac de Dî, perian:
Prëibel, oh Dî, no tó demez to amur da me.

Vangele do Lüca 21,5-19 (trat cotan adöm)

Tratan ch’al n’ê de chi che baiâ dl tëmpl, tan bel ch'al ê, à Gejù dit:
Al gnarà n tëmp, ch'al ne restarà de döt cant chësc degöna pera sura l’atra.
Ai â damanè: Maester, can sozedarál pa, y da ci sëgns le conescaran pa?
Al à respognü: Metede averda, ch’an ne ves ingianes nia!
Deache tröc lovarà sö te mi inom y dijarà: Iö sun chël!, y: Le tëmp é chilò!
Ne stede a ti saltè do!
Y sc’i aldis baian de veres y de tumulc, ne stede a se lascè sprigoré!
Al gnarà de gragn tremoroc y te tröc posć möries y ciaresties;
al sozedarà cosses da fà pôra,
y sö al cil odaran de gragn sëgns.
Mo denanche döt cant chësc sozed,
ves porseghitaran
por gauja de mi inom
Spo podarëise dè testemonianza.
Sc’i restëis frëms,
davagnarëise la vita.

Ne messunse nia se temëi, sc'al ne restará gnanca na pera sura l'atra?
Mudaziun dl clima, intossiamënt dla tera y dl'ega, bombes atomiches ....
Y lapró globalisaziun, secularisaziun y spariziun dla fede y dla Dlijia!
Nia n bel vangele, mo por me él impó n vangele de consolaziun y de confort.
"Chirí la presënza de Dî te dötes les cosses" dij sant Ignaze da Loyola.
Te dötes les cosses y esperiënzes, te döt le bel y ince tles dificultés
é Chël Bel Dî presënt. Te döt pó y ó Idî se mostré a me.
"Sc'i restëis frëms, spo davagnarëise la vita."
Cun chësta fede te Chël Bel Dî che é te dötes les cosses ói resté frëm/a:
Fedel/a, cun dorada y fidënt/a che Idî ó me scinché te döta la vita. (Chr. R.)

Vangele do Lüca 20,27-38

Te chël tëmp êl gnü da Gejù valgügn Saduzês,
che neghëia la ressoreziun, y ai l’à damanè: ....
Dala ressoreziun, de chê sarà pa fomena chë ëra che á albü set omi?
Dailò ti à Gejù dit: Mâ te chësc monn él ëi y ëres che se marida.
Chi che Idî indere arata dëgns de tó pert al ater monn y ala ressoreziun
di morć, ne se maridarà spo nia plü.
Ai ne sciafia gnanca plü da morì,
deache ai é sciöche agnui y tres la ressoreziun
ési deventà fis de Dî.
Mo che i morć ressorësc, à bele Mosè
indiché tla cuntìa dla trognora,
canch’al nominëia le Signur
Dî de Àbraham, Dî de Ìsach y Dî de Iàcob.
Al n’é pö nia n Dî di morć, mo di vis;
deache por ël ési düć vis.

Cun cunc y numeri prô i saduzês da desmostré che Gejú ne n'á nia rajiun,
feter sciöche le mister de Dî se lasciass splighé cun cunc y numeri.
Sc'an pó dí val' de sigü de Chël Bel Dî, spo nia d'ater co ch'al é n Dî di vis.
ël é n Dî dla vita, che vir y che vifichëia.
Porchël ne podunse nia se fá instësc patruns dla vita y ti fá la vita ria a d'atri.
Porchël él proibí da copé jënt te so inom, da condané a mort
o da lascé morí i migranc che ó passé ca por le mer.
Y insciö ne dessun gnanca ti tó ai mituns gragn y pici la vivacité.
I un le compit da sconé la vita y da la promöie y da la sostigní.
Al é ince da coltivé la coriosité por döt ci che mantëgn y valorisëia la vita.
Porchël él da odëi de bun edl les idees y les scomenciadies
y da daidé i grups y les istituziuns che se dá da fá
da daidé y da mantigní la vita de vignun y de döta l'umanité.

Vangele do Lüca 19,1-10

Gejù ê gnü a Ierico y ê passè fora por la cité.
Dailò viôl n ël che â inom Zacheus;
al ê le surastant di publicans y ê dër rich.
Al ess orü odëi ion, chê che chësc Gejù ê,
mo la fola dla jënt ti stopâ la odüda; deach’al ê pice.
Porchël él saltè danfora y é jü sön n lëgn da fighi,
por odëi Gejù, che dô passè dailò.
Canche Gejù ê rové dailò,
àl ćiarè sö y ti à dit:
Zacheus, vì debota jö, deache
incö mëssi storje pro te tüa ćiasa.
Sön chëra él gnü debota jö
y à tut sö Gejù cun ligrëza pro d’ël.

Gejú ess pa bëgn odü Zacheus ince sc'al ne foss nia jü sön n lëgn;
â pö Gejú na gran sensibilité por chi che chirî y â debojëgn de aiüt.
Mo al ê impó sté important che Zacheus ê jü sön n lëgn, nia tan por Gejú
mo bëgn por Zacheus instës.
La gauja ciodiche Zacheus ê jü sön n lëgn vëgn descrita dër en cört:
"Al orô odëi Gejú." Al messâ ester bindebó corius, ch'al ê cinamai jü sön n lëgn.
Mo al n'ê dessigü nia ma sté la coriosité che â sburlé Zacheus tan inant.
Daíte â Zacheus le sentimënt che la profesciun y la richëza ne l'acontentâ nia.
Al se stentâ da avëi conferta cun i atri che ti ess metü sö val' y se sintî öt daite.
Y porchël êl davert por Gejú, davert a na incuntada cun ël.
Forsc m'intëni ince iö ch'i sun öt daíte y ch'i á debojëgn da me daurí a Chël Bel Dî.
Porchël ne mëssi nia jí sön n lëgn;
al tleca da tigní sö les mans y perié:
Bel Dî oj tüa odlada sön me y varësceme.

Vangele do Lüca 18,9-14

Gejù ti á cuntè a n valgügn che minâ de ester iüsć y che desprijâ i atri,
chësc ejëmpl: Dui ëi ê jüs tl tëmpl a perié; un ê n farisê, l’ater n publican.
Le farisê é jü dant y à dit daplan chësta oraziun:
Idî, i te rengraziëii, che iö ne sun nia sciöche l’atra jënt,
i leri, i sbordenadus, i adulters o inće sciöche chël publican dailò.
I jini dui iadi al’edema y ti dà al tëmpl le dieje de döt mi vadagn.
Le publican deperpo stô jödapé
y ne s’un fidâ gnanca da alzè sü edli a cil,
al se batô söl piet y periâ:
Idî, mënete pićé de mè pićiadù!
I ves diji:
Chësc é jü iustifiché a ćiasa, l’ater no.
Deache chël, che s’inalza instës, vëgn arbassè,
mo chël, che s’arbassa instës, gnarà inalzè.

Le publican sint ch'al ne ti stá nia bëgn sura da jí dan da Chël Bel Dî
a ti mostré y a fá valëi sües bunes cualités.

I fajun bëgn scialdi demanco en confrunt a ci ch'i fossun bugn da fá de bëgn.
Le publican sá che ci ch'al é y ci ch'al á de bun ne tleca nia dan da Idî.
I ne sun nia bugn da se iustifiché y da se presenté perfec dan da Idî.

Al é ël che nes iustifichëia y che pënsa a nosta perfeziun.
Dan da d'ël n'él nia nostes prestaziuns y ci ch'i un arjunt che cunta,
mo bëgn nosc perié do misericordia.

Porchël dijunse ince cun le publican: Mënete picé de me piciadú!
Y Chël Bel Dî ti respogn, sciöch'al ti respogn a düc chi che vá da d'ël:
cun i brac aspaná. (MB)

Vangele do Lüca 18,1-8

Gejù dit â ai discepui, tres na parabola,
che ai dess perié demeztru,
zënza lascè do:
Na ëra gnô tres indô dal iudicadú
che n'â degöna compasciun y dijô:
Fame avarëi le dërt cuntra mi nemì!
Dî alalungia nen n’â le iudicadù orü savëi nia.
Mo spo s’àl dit a sé instës:
Inće sc’i ne tëmi nia Idî y i n’à compasciun cun degügn,
ôi impò ti fa avarëi le dërt a chësta vëdua,
ćiodí ch'ara ne me lascia degöna tria.
Zënza vëgnera ćiamò a me dà tla müsa.
Y le Signur à ajuntè:
Aldide, co che le iudicadù iniüst dij.
Ne dess nia Idî a sü prelità,
che ti scraia incuntra dé y nöt,
ti fà avarëi le dërt, impede i fà aspetè?
I ves diji: Al ti fajarà avarëi le dërt atira.
Mo le Fi dl Om, ciafaral mo
canch’al vëgn ćiamò fede söla tera?

Mi perié vá a öt, sc'i pënsi che Chël Bel Dî ne m'alda y ne m'ejaudësc nia.
Confidé te Dî n'ó nia dí, ch'i n'á nia bria da ti porté dant ci che me stá a cör,
deach'al sá pö döt cant de me. Chël sál dessigü.
Mo porchël aldi impó da deventé chît, da me tó dlaurela y da jí ite te me
y odëi cai che é mi dejiers, mies pores y mi fistidi;
y cun döt cant chësc vái da d'ël y prô da ti al dí cun mies parores.
I ponsun ma a n möt, sc'al ne ti dijess mai nia a süa uma o so pere ...
Dl ater vers ne podunse nia miné: Sce mi perié ne vëgn nia ejaudí,
spo ái cherdü massa püch. I pó crëie y confidé che Idî m'alda y m'ejaudësc.
Coch'al le fej, chël stá te sües mans.
Ël á pö tan de poscibilités ch'i ne sun gnanca bun da m'imaginé.
Al sá ci ch'é bun y ó pö ma le miú por me.
Te chësc pói crëie y te chësc mëssi datrai ince crëie. (MT)

Vangele do Lüca 17,11-19

Söl tru da jì a Ierùsalem é Gejù passè danter la Samarìa y la Galilea.
Canch’al orô jì te n paîsc, ti él gnü diesc levrusc adincuntra.
Ai é stà chić dalunc y scraiâ: Gejù, maester, mënete pićé de nos!
Canch’al i â odü, ti àl dit: Jide, mostrésse ai proi!
Tratan ch’ai jô dai proi, ési deventà nëć.
Mo un de chi à dè ota, do ch’al à odü ch’al ê varì;
y al laldâ Idî cun usc sterscia.
Al s’à petè jö ia por tera dan i pîsc de Gejù
y l’à rengrazié. Chësc ël ê da Samarìa.
Dailò à Gejù dit:
Ai é pö gnüs nëć düć diesc.
Olâ é pa i atri nü?
N’él stè degügn
che à dè ota por onorè Idî,
ater co chësc forest?
Y al ti à dit: Lê sö y va!
Tüa fede t’à salvè.

Le tru dla reconescënza, che vá derevers a dí dilan,
é n tru ch'i se desmentiun ion ia.
Tofles de us y de rengraziamënc sö por i parëis di santuars
desmostra ch'al n'é de chi che s'á recordé da gní ciamó n iade a dí dilan.
Y insciö é gonot le tru derevers deventé le tru da jí inant.
Mia esistënza á plü valur sc'i m'intëni che mia vita, mia sanité né nia val' de logich.
Al n'é nia sté n caje che m'á cherdé adalerch y che m'á dé la vita.
Le tru de mi dilan vá a chirí la fontana da olach'i vëgni.
I viun düc de scincundes ch'i un ciafé zënza s'les mirité.
I podun les tó zënza s'un fá val' adinfora,
mo ares pó ince nes mëte a ponsé do
y ester na gaujiun da jí a chirí le datur che m'les á dades.

Vangele do Lüca 17,5-10

Te chël tëmp à i apostui perié le Signur:
Renforza nosta fede!
Le Signur à respognü:
Sce osta fede foss inće mâ
tan grana co n granel de sënf,
podesses dì a chësc lëgn da bromores:
Àlzete cun tües raîsc fora de tera,
y implantëiete tl mer!,
y al ves olgass.

Ne fossel nia pordërt chël le significat de mia vita cristiana,
ch'i foss bun da ti surandé düc mi fistidi al Signur?
ch'i foss bun da afrunté dötes les dificultés dla vita cun la forza dla fede?
ch'i foss bun da superé mi egoism cun le slöm dla fede
ch'i foss bun da orienté mia vita deplëgn sön Chël Bel Dî y dí:
"Al sozedes tüa orenté, i me lasci sön te" ?

Avëi na te fede da posté n lëgn y le fá crësce cinamai tl'ega sarada dl mer?
Ciamó deplü fossel meso
y ciamó cotan deplü él sté meso olache jënt á veramënter albü fede.
Ci n'á pa nia mudé döt la jënt che á cherdü tla liberté y tl amur de Dî!
Tan de speranza, por ejëmpl, che san Francësch d'Assisi é sté bun
da ti dé ai püri y a tanc ch'al ti á mudé deplëgn la vita.

Signur, madër n granel de sënf de fede, prëibel, scínchemal!
Sc'i á la fede, se lascia döt soporté, döt arjunje olach'ara me condüj.
Y sc'al ne foss nia ma mia fede,
mo ince la fede de nosta comunité de credënc,
na fede deboriada che vá a öna cun chëra di atri,
se mudass defata le müs dla tera.

Vigni de, sce nia vigni ora, ói jí dan da Chël Bel Dî y perié cun i apostui:
"Renforza nosta fede!"  (PA)

Vangele do Lüca 16,19-31

Al ê n iade n ël rich, che se vistî de purpur y lin fin y viô da dé a dé,
s’la godon y s’la don bona. Mo dan la porta dl ricun êl ponü n püre ël,
che â inom Làzarus, dal corp plëgn de plaies. Al s’ess ion parè la fan
cun ći che tomâ jö de mësa dl ricun. I ćians gnô a ti liché sües plaies.
Do che le püre ê mort, él gnü portè dai agnui tl gremo de Àbraham.
Inće le rich é mort y é gnü sopolì.
Tl somonn olach’al gnô tormentè
da n gran dolur, àl ćiarè sö y
odô dalunć Àbraham,
 y Làzarus te so gremo........
Dailò àl scraié:
Pere Àbraham,
ortiëiele tla ćiasa de mi pere!
Deach’i à ćiamò cin’ fredesc.
Al dess i amonì,
ch’ai ne röies nia inće ëi
te chësc post de tortöra.

Forsc ne n'ê chël ël rich gnanca sté na porsona mariziosa te süa vita,
sc'al foss sté n dër egoist ne s'essel dedô nia cruzié por la salvëza di fredesc.
Plütosc ne s'un fajôl nia adinfora dla vita di atri y ne stô nia a ponsé do.

Insciö s'arára porté pro ch'al n'odô gnanca chël püre Lazarus.
Chël ël rich pó ince abité dlungia me, al pó ince ester da orëi bun.
Al pó cinamai ester ch'al vires cun me sot a un n tët, magari propi te me.

Bastel ch'i me tralasci sön le stat, les istituziuns soziales, la dlijia,
minan che chi ciares di püri? Ne tleca nia les cutes y les ofertes ch'i dá.
Lazarus me dá da ponsé - vigni de él inzai ch'al patësc - pól m'un ester anfat?

Vangele do Lüca 16,1-13

Y le Signur à laldè la furbizia dl aministradù dejonëst
y à dit:
I fis de chësc monn
é cun chi de süa sort plü furbs
co i mituns dla löm.
I ves diji:
Fajésse amisc
cun l’aiüt dla richëza iniüsta,
por ch’i gnëise tuć sö
tles abitaziuns eternes
canch’ara jarà cun os a fin.

N aministradú ê gnü incolpé, ch'al ess aministré mal l'avëi de so patrun.
Deach'al savô che so patrun l'ess desmetü da so post,
ál debota cherdé adalerch i debiturs dl patrun y ti á lascé do na pert
de ci ch'ai ti é de debit al patrun, por s'la fá buna pro d'ëi
y por ch'al savess olá ia do avëi pordü so post da aminstradú.
Gejú ne lalda l'aministradú iniüst nia por ci ch'al á fat
mo por süa furbizia,
y nes aconsiëia da ester ince nos tan furbs
tl programé y fistidié por nosta vita tl'eternité.
I dessun adoré nosta richëza (gonot iniüsta) por jí tles abitaziuns eternes
y no por s'assiguré bëgnste y s'arjigné ite por tres te chësc monn.
Gejú nes tlama nos credënc "mituns dla löm",
mo la furbizia messunse imparé dai atri,
por savëi da fá de bunes opres cun nosc avëi,
ch'i gnunse tuc sö da Chël Bel Dî te sües abitaziuns.

Vangele do Lüca 15,1-32

Sce un de os à cënt bisces y nen perd öna, ne làscel nia spo indô
les nonantenü tla stëpa y ti va do ala pordüda, ćina ch’al ne la ciafa?.....

O sce na ëra à diesc drahmes y nen perd öna, ne impëiera nia spo na löm,
scô döta la ćiasa y chir zënza lascè do, ćina ch’ara ne ciafa la monëda?....

Le fi che â desmandré ia döta l'arpejun é pié ia y é indô jü da so pere.
Le pere l’â bele odü gnon dalunć adalerch, y s’al menâ pićé.
Dlun saltan ti él jü adincuntra,
ti é saltè incër le col y l’à bajè.
Al ti à dit ai fanć: Jide debota
a tó la plü bela iesta y vistìdila,
metedi n anel tla man y vistidi i ćialzà.
Tolede ia le videl miorè;
i orun mangé y fà gran festa.

Les imajes de chëstes trëi paraboles conesciunse, y impó paiel la mëia da jí plü sot
y nes damané ci ch'al vëgn dit de Chël Bel Dî, de degügn d'atri vëgnel baié chiló ater co de d'ël.
Idî é sciöche n famëi che lascia dötes les atres y vá a chirí la biscia che s'á inrabí.
Idí é sciöche na ëra che chir te vigni piz la monëda pordüda.
Idî é sciöche n pere che aspeta n dé sön l'ater ch'al vëgnes indô adalerch le fi
che s'un é jü demez da ciasa.
Na paziënza infinida él Chël Bel Dî che á cun la jënt.
Na ligrëza infinida él Chël Bel Dî che á sce zacai se lascia ciafé,
sce zacai vëgn indô a ciasa da d'ël.
Döt ci che é sté n'é nia important. Important él che le fi é indô chiló.
A vignun de nos nes aspeta le Pere, n de sön l'ater,
cun na misericordia che abracëia.

Vangele do Lüca 14,25-33

Canche n gröm de jënt acompagnâ Gejù, s’àl ôt pormez y ti à dit:
Sc’al n’é un che vëgn da mè y ne desprijëia nia pere y uma,
fomena y mituns, fredesc y sorus, y ćinamai süa vita,
ne sciàfiel nia da ester mi discepul.
Chël che ne porta nia süa crusc y ne me vëgn nia do,
ne sciafia nia da ester mi discepul.
Sce un de os ô fà sö na tor, ne se sëntel
nia jö impröma y fej do i cunć? ....
O sce n re va a fà vera cuntra n ater,
ne pënsel nia sura denant? ....
Porchël ne po degun de os ester mi discepul,
sc’al ne renunziëia nia a döt so avëi.

Al n'ê tröc che acompagnâ Gejú,
bunamënter zënza ponsé do
ci ch'al orô dí: „Ti jí do a Gejú.“
Sc'i orun ti jí do messunse ince savëi ch'al nes costará val'.
Savëi ch'i mëssi tó ite na posiziun tlera y mëte priorités te mia vita:
defrunt al cërtl de porsones cun chëres ch'i viri, defrunt a mi avëi
y ince defrunt ales crusc ch'i incunti tla vita.
Se mëte tles pedies de Gejú n'é nia naota na lista de ci che é da fá y lascé.
Al é val' che á dantadöt da nen fá cun me instës/sa: Odëi ite che ch'i sun:
Cherié/ada da Chël Bel Dî, cherdé/ada da d'ël por inom
y te mi daite ester davert/a a d'ël.

Vangele do Lüca 14,1.7-14

Te chël tëmp á Gejú dit al farisé che l'â invié a past:
Sce t'es invié a n past da noza, va, canche te vëgnes, a tó ite l'ultimo post;
spo gnarà chël, che t'à invié, y te dijarà: Mi amì, vì ma plü inant!
Chësc sarà por tè n'onur dan da düć i atri ghesć.
Deache chël che s'inalza gnarà umilié, y chël che s'umiliëia gnarà inalzè.
Inant ti à Gejú dit a chël che l'à invié:
Sce t'ofrësces da misdé o da sëra n past, spo ne stè a invié tü amisc
o tü fredesc, tü parënć o tü vijins rić;
zënza t'inviëii inće ëi, y cun chël te vëgnel döt indô retü.
Nou, canche t'ofrësces n past,
spo inviëia ite püri, storpià, zoć y verc.
Tö saras beat, deache ai ne po nia t'al rete;
al te gnarà retü dala ressoreziun di iüsć.

Al sozed dainré ch'i gnun inviá a n past y ch'i podun jí a se senté ti pröms posć.
Plütosc sozedera tla vita da vigni de, ch'i porvun da ti sciampé dant ai atri,
o ch'i chiriun la compagnia cun porsones alaingrana, respetades o riches,
co ch'i se dun jö cun porsones ala buna che ne vel nia gran tröp tla sozieté.
Al ó ester bindebó de forza daite da jí por le tru de Gejú:
"Chël che s'inalza gnarà umilié, y chël che s'umiliëia gnarà inalzè."
Gejú nes inviëia da ti porté, da nos infora, stima y atenziun a chi
ch'i sun tentá da trascuré y da lascé da na pert,
deach'ai n'é nia interessanc o ch'ai é muri y stofusc o massa ala buna por nos.
Magari pól ester che la conferta cun chisc nes condüjes nia al pröm post,
mo i rovarun dessigü a na maiú contentëza te nosta anima.

Vangele do Lüca 13,22-30

Al ti à dit: Porvésse cun dötes les forzes da passè por la porta strënta;
deache tröc, ves diji, porvarà da rové ite,mo ai ne sarà nia bugn.
Sce le patrun de ćiasa lê sö y sera pro la porta, restëise defora,
i tlocorarëis pro porta y i cherdarëis:  Signur, dèuresse!
Mo ël ves respognarà: I ne sa nia da olach’i sëis. I dijarëis spò:
I ùn pö mangé y boiü cun tè, y tö as pö insigné sön nostes plazes.
Mo ël ves respognarà: I ves diji, i ne sa nia da olach’i sëis.
Demez da mè, i ëis düć fat de tort.
Dailò beriarëise y rotarëise i dënz,
canch’i odëis che Àbraham, Ìsach y Iàcob
y düć i profeć é tl rëgn de Dî,
mo che os instësc sëis stlüć fora.
Y an gnarà dal oriënt y dal ozidënt
y dal nord y dal süd
y se sentarà pro mësa tl rëgn de Dî.
Spo nen saral di ultimi che sarà i pröms
y di pröms che sarà i ultimi.

I ne pó nia ester sigü ch'i me salvi; i pó speré y perié, mo i n'á degöna garanzia.
La grazia de Dî n'é nia na grazia bunmarcé.
"I un pö mangé y boiü cun te, y tö as pö insigné sön nostes plazes."
Chësc é massa püch: Ái pa ince chirí conferta cun i sburlá da na pert?
Ái pa ma aldí insignan Gejú o ái pa ince fat ci ch'al insignâ?
Ái pa ince fat de tort? Chëstes é domandes a chëres ch'i mëssi respogne.
Gejú é sön tru da jí a Ierusalem, sön le tru adincuntra ala pasciun.
Sunsi arjigné da ti jí do? Ti stái dlungia ai soferënc?
Y chiló sinti bel plan che la porta dl paraisc devënta strënta por me.
Ince sc'i sun batié y vá ala comuniun ne n'ái nia na porta bela leria dan da me.
Tan leria che mia porta é, ne pói nia iö stabilí.
Gejú vá söl tru dla crusc. Süa pasciun y mort impormët grazia y salvëza.
Te chësta grazia pói speré - nia deplü y nia demanco. (M.T.)

Vangele do Lüca 12,49-55

Te chël tëmp á Gejú dit a sü discepui:
I sun gnü a sciuré füch söla tera, y tan contënt ch’i foss sc’al vardess bele!
I mëssi gnì batié cun n bato, y tan ch’i me crüzi, ćina ch’i ne l’à nia ciafè.
Minëise os, ch’i sunsi gnü a portè pêsc söla tera?
Nou, ves diji, nia pêsc, mo divijiun. .....
Plü inant àl dit ala meja:
Pornanch’i odëis jon sö nii cuntra ponënt dijëise:
Al se mët a plovëi. Y insciö sozédera.
Y canch’al vëgn le vënt dal süd,
dijëise: Al vëgn ćialt. Y al sozed.
Les aparënzes dla tera y dl cil
savëise assà da splighé.
Ćiodî ne savëise pa spo nia da
interpretè i sëgns de chësc tëmp?
Ćiodî ne iudichëise pa nia
da os infora ći che é dërt?

Ince sc’i se spordun da lí chësc vangele, mo al pó ince nes consolé.
Discusciuns, divijiuns, partis y movimënc che se strita y ne vá nia a öna, 
döt chësc pó sozede, sc’i se dun jö cun Gejú.
Sües ghiranzes é radicales y ó ch’i tolunse dezijiuns.
La sfëssa pó se deslarié fora y despartí families y grups.
Porchël ne messunse gnanca se temëi sc’al salta fora descordanzes tla Dlijia.
Ara se trata de cosses importantes che ne se pó nia ester anfat.
Sc’i orun ti jí do a Gejú, spo pól ester ch’i junse dainciará por trus desvalis,
ch’i messunse se destaché da porsones o cosses a chëres ch’i ên liá cina sëgn.
Gejú ghira da nos dezijiuns bindebó radicales
te nüsc raporc cun Chël Bel Dî y cun la jënt, che pó nes costé tröp.
Sön so tru de fedelté y d’amur á Gejú cinamai dé ca süa vita söla crusc;
ciodí ne dessun pa nos sön nosc tru dla fede nia rové te dificultés.

Vangele do Lüca 12,32-48

Te chël tëmp á Gejú dit a sü discepui:
Arjignésse n tesur che ne vëgn nia mënder tl cil,
olache degun lere ne le ciafa y degöna terma ne le mangia sö.
Deache, olach’al é osc tesur, dailò é inće osc cör.
Ne stede a ves despié osta cintöna, y lascede verde ostes löms.
Sëise sciöche chi che aspeta so patrun, che vëgn a ćiasa dala noza,
y che ti deura pornanch’al tlócora.
Beâć i fanć,
ch’al ürta muntri canch’al vëgn.....
Stede inće os arjignà!
Deache le Fi dl Om vëgn da na ora
ch’i ne s’aspetëis nia....
A chël ch’al ti é gnü dè tröp,
da chël vëgnel ghiré tröp derevers,
y a chël ch’an ti à afidé tröp,
da chël ghiraran cotan deplü.

Al nes é gnü dé tröp, y la maiú scincunda ch’i un ciafé é la vita. Ara ne se trata nia da valuté sce mia vita me plej o manco. Ara nes é gnüda surandada, y i orun fá val’ impara. I messun ciaré che i talënc che nes é gnüs surandá portes val’. Chël Bel Dî ne s’aspeta da nos nia val’ de straordinar o ch’i deventunse n Francësch d’Assisi o na Tarejia da Calcutta. I orun s’acontenté cun ci ch’i un ciafé y fá adinfora ci ch’i sun bugn. I ciarun da vire l’amur tla cornisc de nostes poscibilités. Y chësta cornisc ne lasciunse nia deventé massa strënta, porchël se damanunse tres indô sc’i sfrutun bëgn nostes forzes y facultés. Spo n’unse nia bria da se temëi dan dal dé che Idî valutará nosta vita - te süa iustizia y te süa misericordia.

Vangele do Lüca 12,13-21

Spo ti àl cuntè chësc ejëmpl: I ćiampoprà de n ël rich â portè dër tröp.
Y al ponsâ sura: Ćî dessi pa fa? I ne sa nia co ch’i dess abiné ite döta 
la racoiüda. Inultima àl dit: I ô la tó insciö: I tirarà jö mies majuns y 
nen fajarà de maius; dailò abinarài ite döta mia blâ y mies provijiuns.
Spo podarài me dì: śëgn aste tan tröp da na pert ch’al arjunj por tröc agn.
Palsa fora, mangia y bër, y gôdete la vita!
Dailò ti à Idî dit: Tö mat!
Ćiamò en chësta nöt 
ghiraran derevers da tè la vita.
De chê saral pa spo döt ći che t’as abiné?
Insciö ti vara a vignun 
che abina mâ tesurs por sè instës,
mo che n’é nia rich dan da Idî.

I oressun implí fora nosta vita te na manira che nes fej contënc. 
Vire ti fistidi por nosc dagní y nosta sigurté, 
y ciaré da se mëte al sigü cuntra desfortünes, maraties, medefüch y d’atri mai 
nes dá ala fin degöna segurëza.
Gejú ne dij nia: Godessla denanche morí! 
y al nes consolëia gnanca cun le tëmp ch’i un ciamó da vire. 

Mo al ó nes dé la ligrëza da vire la vita incö,
ojon nosta odlada sön ci che nes é scinché de bel y de bun bele sëgn: 
Chël che vir tla presënza de Dî, ne se crüzia nia cun tëma por le dé da indoman, 
ne chir nia ma la contentëza te ci ch’al é bun da abiné adöm por se instës. 

Deache Chël Bel Dî ti impormët la vita ia tl ater monn,
pol cun rajiun vire cun serenité le momënt da sëgn. 
Al ne stá nia a d’aspeté cun les mans te gofa, mo se lascia condüje dal invit: 
Chiride naota le rëgn de Dî y döt l’ater ves gnará dé lapró.

Vangele do Lüca 11,1-13

Gejú ti â dit a sü discepui: Canch’i periëis, dailò dijede:
Pere, al sides santifiché to inom. Al vëgnes to rëgn.
Dasse vignidé le pan ch’i adorun.Y làscesse do nüsc pićià;
deache inće nos ti lasciun do a vignun che nes é de debit.
Y no nes menè tla tentaziun. ...
Porchël ves diji:Periede,
spo ves gnaral dè;chiride, 
spo ciafarëise,
tlocorede, spo ves gnaral daurì. ...
Sce bele os, ch’i sëis ri, 
ti dëis a üsc mituns ći che é bun,
tan deplü saral le Pere tl cil 
che ti darà le Spirit Sant 
a chi che le prëia.

I savun che Gejú viô te n raport dër datoch cun le Pere tl cil,
y al ó ch’i viunse ince nos te n raport tan toch cun Chël Bel Dî:
Periede, spo ves gnarál dé ...; tlocorede, spo ves gnarál daurí. 
Al é na bela gran impormetüda, mo gonot nes vëgnel imënt le contrar. 
Idî scuta, al ne ejaudësc nia, al ne fej nia. Nes ál mo bëgn aldí?
Nostes oraziuns pê che vais a öt. 
De te situaziuns n’é nia saurides da tigní fora. 
Al n’é de chi che lascia da perié y che la dá sö. 
Mo por la fede él essenzial da chirí danü le contat cun Chël Bel Di. 
Ince sc’i passun tres indô fora por deserc olach’al nes vëgn imënt 
che Chël Bel Dî ne se lascia nia adintëne, messunse se recordé
che le fede é pordërt n tru, n iade, porchël ne podunse nia s’archité. 
Ci pó pa nes daidé da jí inant y nes dé forza, sce le tru devënta ri? 
Gejú dijess dessigü: la oraziun, y perié sciöche ël nes á insigné.

Vangele do Lüca 10,38-42

Te chël tëmp é Gejù rové te n paîsc,
y na ëra, che â inom Marta, l’â tut sö döt valënta te süa ćiasa.
Ara â na só che â inom Maria.
Maria s’â sentè pormez ai pîsc dl Signur y ti ascutâ pro a sües parores.
Marta indere ê döt ocupada da le socodì.
Ara ti ê jüda pormez y â dit: Signur, ne t’un féjeste nia d’infora
che mia só me lascia 
döt le laûr a mé sora?
Dìi pö ch’ara me dëides!
Le Signur à respognü:
Marta, Marta, tö te fejes 
n gröm de fistidi y de bries.
Mâ öna na cossa va debojëgn.
Maria à lité la miù pert, 
chësta ne dess nia ti gnì tuta.

Al é n tëmp da ascuté la parora de Dî! 
Da olá dessun pa zënza tó l’ispiraziun por nosta vita y por nosta fede?

Y al é n tëmp da operé! Deache zënza n cristianejim pratiché 
ne foss nosta Dlijia nia na Dlijia incundadëssa, 
sorvidëssa y dantadöt nia credibla. 

Maria y Marta nes mostra, vignöna te süa manira, 
che la fede ne dess nia ester ma laur o ma contemplaziun y 
ch’an pó ince rové te conflic da orëi ti scrí dant ai atri so tru coche nos la minun.

I un vignun nosc compit da ciaré can y co ch’i se tolun le tëmp 
da ascuté y da incunté Idî tla conferta cun ël y 
can y co ch’i se metun a sorvisc incuntan y sorvin Idî ince tl proscim.

Vangele do Lüca 10,25-37

N ël ê jü da Ierùsalem jö Ièriho y é gnü pié dai ladruns. 
Ai l’à arobè fora y l’à dramè jö ia por tera; 
spo s’un ési jüs y l’à lascè dailò mez mort.
Por caje él gnü n prou jö por le medemo tru; al l’à odü y é jü inant.
Inće n levit é rové söl post; al l’à odü y é jü inant.
Spo él gnü n ël dala Samarìa, 
che ê söl iade.
Canch’al l’à odü, àl 
àl albü compasciun impara,
ti é jü pormez,
à juté öre y vin sön sües plaies 
y les à liades sö.
Spo l’àl alzè sön so tier da ćiaria
l’à condüt te na ostaria 
y à fistidié por ël.

Da aldí le vangele da incö me vëgnel imënt da me damané:
Ci m’é pa important tla vita? Te ci relaziuns viri pa? 
Che m’é pa important? 

Tla vita en general é l’amur dl proscim dessigü un di ideai plü importanc.
Che é pa mi proscim, mi vijin, la porsona che m’é plü daimpró?
Forsc fossel dërt ch’i me damanass atramënter?

Por chê sunsi pa iö la porsona plü daimpró?
Te chësc caje ne sunsi nia iö ch’i me chiri fora mi proscim 
mo al é l’ater che sint chê che ti é plü daimpró, chê che podes le daidé. 
Proscim pó ester le pröm che ti capitëia sön so tru. 
Proscim pó ester chël, de chël ch’al á te chësc momënt debojëgn. 
Proscim pó ester vignun che é sëgn important por l‘ater. (P.A)

Vangele do Lüca 10,1-12.17-20

Jide! I ves ortiëii fora sciöche bisces danter i lus.Ne tolésse do degun tacuin, 
degöna sportula y degügn ćialzà!Ne saludede degügn sön tru.
Sc’i rovëis te na ćiasa, spo dijede por pröm: Pêsc a chësta ćiasa!
Y sc’al abitëia dailò n chestian dla pêsc, spo s’architarà la pêsc, 
ch’i ti aodëis, sön ël; sce nia, gnaràra derevers sön os.
Romagnede te chësta ćiasa,mangede y boiede ći ch’an ves pîta;
deache chël che laora, 
à n dërt sön so paiamënt.
Ne jide nia da na ćiasa al’atra!
Sc’i rovëis te na cité y an ves tol sö,
spo mangede ći ch’an ves tënn sö.
Varide i amarà che é dailò
y dijedi ala jënt:
Le rëgn de Dî é daimprò.

Gejú nes ortiëia zënza nes garantí le suzes. Dede os por pröms.
Portede la pesc! Ince sc’i ne savëis nia, sc’i incuntëis porsones de pesc, 
astilésse aladô sciöche chël o chëra ch’i incuntëis s’la miritass.
Avedi bele danfora crëta a vignun, zënza savëi sc’i gnëis bëgn tuc sö.
Minédela buna. Le rëgn de Dî é daimpró por vignun y vignöna,
al n’é nia condizioné a val’. Chësta é l’impormetüda de Gejú.
La jënt pó refodé le rëgn de Dî y la noela dla pesc. 
Mo al é impó chiló. Costruide lassura y confidede!
Incundede la pesc, viedela y portedela, zënza avëi garanzies. 
Y sce la pesc, l’amur y le bëgn ch’i portëis ne toma nia sön de buna tera, 
scassede jö le stöp da üsc pîsc y ne lascésse nia demotivé. 
Te süa sapiënza, ala fin, sarál Chël Bel Dî che iudicará y completará.
Dala proscima incuntada porvede indô y piede ia danü.

Vangele do Lüca 15,3-7

Gejù ti â cuntè ai farisês y ai studià dla lege na parabola y à dit:
Sce un de os à cënt bisces y nen perd öna,
ne làscel nia les nonantenü tla stëpa
y ti va do ala pordüda ćina ch’al la ciafa?
Y canch’al l’à ciafada,
la tôlel plëgn de ligrëza sön sües sciables,
y canch’al röia a ćiasa,
chërdel adöm sü amisc y sü vijins y ti dij:
Ralegrésse cun mè;
i à indô ciafè mia biscia che ê pordüda.
I ves diji: Insciö regnaral inće tl cil
deplü ligrëza por un n pićiadù su 
che dà ota, co por nonantenü iüsć, 
che n’à nia debojëgn de dè ota.

I s’imaginun na porsona che nes á ofenü dassënn o fat n gran tort, 
y cun chëra ch’i un stlüt jö. 
Sc’i sun sinziers: aratunse che chësta porsona sides buna da sora 
da gní fora dl parü te chël ch’ara s’á impegné ite? 
Chësta é la domanda che le vangele da incö nes inviëia da fá.
Sc’i sun sinziers: ti dunse apëna la poscibilité da se trá fora dl paltan. 
Chësc ó dí: i n’orun plü avëi nia da fá impara, ara é por nos tan co morta. 
Y sce Gejú ti vá impó pormez, 
ne se damanunse nia: Ciodí pa ciamó ti salté do? Por ci rajun pa?
Y bele stunse cun i farisés y i studiá dla lege a infizé le nes por Gejú 
che nes depënj cinamai dant na festa tl cil por na te porsona, 
de chëra che nos nen n’orun plü savëi nia. 
....... tan inant vá l’amur dl Cör de Gejú!

Vangele do Lüca 11b-17

Gejú ti â respognü ai dodesc: Dedi os val’ da mangé!
Ai à dit: I n’ùn nia, ater co cin’ pans y dui pësc; 
i messésson naôta jì nos instësc a ti cumprè da mangé a döta chësta jënt.
Al ê incër cin’ mile ëi. Al ti à respognü a sü discepui:
Dijedi, ch’ai dess se sentè adöm te gröms da cincanta.
I discepui à fat ći ch’al ti à dit, 
y à ćiarè che düć se sentass.
Gejù deperpo à tut i cin’ pans 
y i dui pësc, à ćiarè sö a cil,
i à benedì y i à rumpì;
spo ti ai àl dè ai discepui, 
ch’ai i partiss fora ala jënt.
Y düć à mangé y é gnüs pasciüs.
Do ch’an â albü coiü adöm 
i toć de pan avanzà, n’êl dodesc cësć.

L’esperiënza che la jënt â fat pro la moltiplicaziun di pans ó nes condüje
al’ultima cëna de Gejú y a ci ch’al sozed tl’Eucaristia: Trasformaziun!
Trasformada, bunamënter, ê incë chë jënt jüda a ciasa, 
de chëra che le vangele da incö cunta. 
Deach’ai â odü n miraco, nia deache Gejú ess albü striné adalerch pan,
mo deach’al ê sozedü le miraco che sozed sc’al vëgn partí.
Chë jënt â fat n’esperiënza de comunité y en comunité. 
Pan che trasformëia!
En la festa Dles Antlés festejunse l’Eucaristia.
Gejú nes dá se instës, trasformé, por spëisa. 
Insciö gnunse ince nos instësc trasformá.
Chël che reciöi y tol sö Gejú Crist mangian so corp,
ne resta nia le medemo ch’al ê denant,
mo se lascia trasformé da d’ël. 

Vangele do Jan 16,12-15

Te chël tëmp à Gejù dit a sü discepui: I à ćiamò tröp da ves dì,
mo śëgn ne sëise nia bugn da portè na te’ ćiaria.
Mo canch’al vëgn ël, le Spirit dla verité,
ves condejaral ite te döta la verité.
Deache al ne baiarà nia fora de sè instës,
mo al dijarà ći che ël alda,
y ves incundarà ći che gnarà.
Ël me glorificarà;
deache al tolarà de ći che é mi
y ves l’incundarà.
Döt, ći che le Pere à, é mi;
porchël ài dit:
Al tol de ći che é mi y ves l’incundarà.

Cun le sëgn dla crusc metunse man le de, les oraziuns y les zelebraziuns de dlijia.

Y ince incö s’unse indô signé dër cosciëntamënter.
La Trinité de Dî resta bëgn n mister, mo i podun la sintí:
- tla bunté y tl amur dl Pere da chël ch’al pëia ia döta la vita
- tl’amizizia dl Fi che s’á mostré l’amur de Dî y che s’á dé ia deplëgn por nos
- tla dinamica dl Spirit Sant, che nes motivëia y nes animëia,
  che nes porta y nes incorajëia da vire te n raport trinitar
  cun le creatur, cun la jënt incër nos ia y cun nos instësc. 

Se dunse cunt che le sëgn dla crusc n’é nia ma na audanza devota, 
mo la realté de nosta vita da cristians?
Deache la grazia de Gejú é bele te nos,
l’amur de Dî Pere operëia bele te nos 
y la uniun tl Spirit Sant sunse nos: 
tla Dlijia y tla comunité di cristians che é chiló abiná y che vir deboriada.
I s’un abiné incö chiló a festejé le mister plü sot de nosta fede: 
la Trinité de Chël Bel Dî.

Vangele do Lüca 20,19-23

La sëra dl pröm dé dl’edema, canche i discepui â, dala tëma dan dai iüdes, 
sarè pro les portes, él gnü Gejù, é jü amesa ëi ite y ti à dit: Pêsc a os! 
Do chëstes parores ti àl mostrè sües mans y so costà. 
I discepui s’alegrâ da odëi le Signur. 
Gejù ti à ćiamò n iade dit: Pêsc a os! 
Sciöche le Pere m’à menè mè, 
insciö ves mëni iö os. 
Do ch’al à albü dit chësc, 
ti àl fladè ados y ti à dit: 
Recioiede le Spirit Sant! 
A chi che os ti lascëis do i pićià, 
ti ési lascià do; 
y a chi che os ne ti i lascëis nia do, 
ne ti ési nia lascià do.

I discepui s’á saré ite por gauja dla tëma da ester susc tl monn. 
Te chësta tëma aparësc le Ressorí; al ti aoda la pesc. 
Y al ti scinca le Spirit che n’é nia de chësc monn. 
Al n’é nia meso da ciafé plü pesc co tl Spirit de Dî che nes vëgn scinché. 

Pormó dailó ti mostra y ti dij Gejú de ci valüta che chësc Spirit é.
Al é bun da pordené, al é cinamai bun da lascé do piciá.
O ince da ne pordené nia, mo chël ti lasciunse al iudicadú dl cil. 
Mo sc’i aldiun y savun ch’i podun pordené, spo messunse ince le fá.  
Pordené é n valur dla vita. 

Ince sce chël che é de colpa ne prëia nia pordenanza, pordenunse impó,
bele por nos instësc, i n’orun nia vire cun le pëis da messëi ti al araté. 
Ince sce le pordené ne mët nia döt apost, tolel almanco demez le pëis. 

Al alda pro l’eleganza dla vita da ester bugn da pordené,
chitamënter, tl inom de Dî. (M.B.)

Vangele do Lüca 24,46-53

Gejù ti á dit a sü discepui: Insciö stal tla Scritöra: Le Messia sofriarà 
y ressoriarà dai morć le terzo dé, y te so inom ti incundaran a düć i popui, 
pian ia te Ierùsalem, ch’ai dess dè ota, por che sü pićià vëgnes pordenà.
De chësc sëise os mi testemoni. 
Y iö ves ortiarà jö sön os la scincunda che mi Pere ves à impormetü.
Romagnede tla cité, ćina ch’i ne gnëis nia implis cun la forza dal alt.
 Spo i àl condüt fora dlungia Betània.
Dailò àl alzè sües mans y i à benedì.
⁵Y tratan ch’al i benedî,
i àl lascè y é gnü alzè sö cuntra cil.
Mo ëi s’à injenedlè a l’adorè.
 Spo ési jüs cun gran ligrëza 
derevers a Ierùsalem.

Vigni iade che la Bibla baia dl’Ascensiun se tratera dantadöt dl monn. 
I dui ëi vistis a blanch damana i discepui: “Ciodí stëise pa chiló 
y ciarëis sö al cil?” sciöche por dí: I ciarëis tla direziun falada. 
Pro l’Ascensiun dl Signur se tratera deplü dl monn co dl cil. 

Le monn é le travert dla festa: da dlijia fora y ite inanter la jënt,
por ti dé na idea dl cil ti cuntan dl vangele – cun parores y opres. 

Le cil é dailó olache la jënt se sint tuta söl sciode y respetada.
Le cil é dailó olach’an á dlaurela un por l’ater, olach’an se dëida, 
se consolëia y s’incorajëia. 
Le cil é tla comunité olach’al é da sintí amur y la presënza de Gejú.
Le cil é dailó olach’i ne se dodun nia da cunté de nosta storia cun Gejú, 
aladô che ince d’atri se lasces trá y animé da d’ël.

Vangele do Jan 14,23-29

Te chël tëmp à dit Gejù a sü discepui:
Sce un m’ô bun, se tignaral a mia parora;
mi Pere ti orarà bun y nos gnarun da d’ël y abitarun pro d’ël.
Chël che ne m’ô nia bun, ne se tëgn nia a mia parora.
Y la parora che os aldis, ne vëgn nia da mè,
mo dal Pere, che m’à menè.
Chësc ves ài dit, 
ćiamò tratan ch’i sun pro os.
Le paraclet, le Spirit Sant,
che le Pere menarà te mi inom,
chël ves insignarà döt
y ves recordarà döt ći ch’i ves à dit.
I ves lasci la pêsc, i ves dà mia pêsc;
nia sciöche le monn la dà, ves la dài.
Osc cör ne dess nia se desturbé 
y ne dess nia s’la odëi.

Miné ch’al basta da osservé i comandamënc por se tigní ala parora de Gejú,
chël é dessigü massa püch. 
Se tigní ala parora de Gejú ó dí cotan deplü:
podëi me tigní pro süa parora, podëi, te mia vita, me tigní pro d’ël,  
confidé te ël, ti avëi crëta, me lascé sön ël. 
La rajun dla fidënza ch’i pó avëi te Gejú, ne stá nia te mia orenté,
mo te so amur. 
I pó vire tla conescënza y tl sentimënt ch’i ne sun nia su,
che Gejú y le Pere abitëia pro me y che iö sun dlungia d’ëi. 
Da se recordé chësc n’él nia dagnora saurí, 
an é tres indô al prigo da tomé tla desfidënza y tla tëma.
Gejú conësc nostes deblëzes y nes mëna porchël so Spirit Sant.

Vangele do Jan 13,31-33a.34-35

Te chël tëmp
canche Iüda s’un ê jü fora, à Gejù dit:
Śëgn é le Fi dl Om glorifiché,
y Idî é glorifiché te ël.
Sce Idî é glorifiché te ël,
saral inće Idî che le glorificarà
te sè instës y al le glorificarà defata.
Mi mituns, i sun mâ plü püch pro os.
N comandamënt nü ves dài:
Oresse bun un al ater!
Sciöche iö ves à orü bun,
insciö desses inće os s’orëi bun.
A chësc conesciarà düć ch’i sëis
mi discepui: sc’i s’orëis bun un al ater.

Gejú dij pordërt dër püch da mëte man so descurs de comié da sü discepui.
Al dij: “Oresse bun un al ater!” cun n punt estlamatif.
Tla parora “amur” sozedel la gloria de Chël Bel Dî sciöch’ara é sozedüda te Gejú.
Canche Gejú s’un vá demez da d’ëi, resta indô tl amur la presënza de Dî.
L’amur n’é nia ma glorius, mo al glorifichëia ince Idî tl monn,
te chël che Gejú é gnü y da chël ch’al s’un vá indô.
Ci che romagn é l’amur. Te vigni amur él Chël Bel Dî,
sides tl amur ch’an sint por porsones a chëres ch’an é liades a val’ manira,
sides tl amur ch’an sint por le vijin o por le forest,
sides tl sorvisc ch’an ti fej a zacai.
Chël che dëida sö na porsona desmostra la gloria de Dî.
Ince sce l’amur vëgn atualisé sciöche n sorvisc scëmpl da vigni de,
él na pert dl amur de Dî tl monn.
I n’orun madër nia ponsé che l’amur ne veles nia gran tröp.

Vangele do Jan 10,27-30

Te chël tëmp à Gejù dit:
Mies bisces ascuta mia usc;
iö les conësci y ares me vëgn do. Iö ti dà vita eterna.
Ares ne jarà mai ademal
y degügn ne me les straciarà
fora de mia man.
Mi Pere, che me les à dè,
é plü gran co düć,
y degügn n’é bugn da ti les stracè fora dla man a mi Pere.
Iö y le Pere sun na cossa sóra. 

Gejú nes baia dötaurela ados cun süa parora, 
cun süa vijinanza cun so aiüt y tres porsones
che ascuta süa parora y ti vá do. 

Sc’i se lasciun incorajé dala festa de
Pasca y dala fede tl Ressorí podunse jí
adincuntra a vigni insegurëza y vigni tëma,
Sc’i confidun deplëgn te Gejú, le Bun Famëi, che é un cun Chël Bel Dî
y che nes inviëia pormez a süa mësa y nes scinca vita eterna,
spo á chësc de gran conseguënzes por nos instësc y por nüsc raporc cun i atri: 

Sciöche credënc y sciöche Dlijia sunse tl inom de Gejú famëis un por l’ater 
por gauja dl‘inciária ch’i un ciafé da d’ël. 

Sc’i sun famëis, sunse un por l’ater responsabli dla vita 
y dla salvëza de vignun, y sciöche famëis messunse ester porsones fedeles y afidables
a chëres ch’an pó ti avëi crëta y sön chëres ch’an pó se lascé. 

En chësta domënia dl „Bun Famëi“, dedicada ales vocaziuns y profesciuns religioses, 
orunse sciöche mëmbri dla Dlijia perié che Idî chërdes y che süa cherdada vëgnes aldida.
I periun ince un por l’ater y por la vocaziun de vignun, y ch’i sunse un por l’ater famëis. 

Vangele do Jan 10,27-30

Gejù é gnü pormez, à tut le pan y ti al à dè y insciö inće le pësc.
Chësc ê bele le terzo iade, che Gejù s’à manifestè ai discepui,
do ch’al ê ressorì dai morć.Do ch’ai â mangé, à Gejù dit a Pire:
Scimun, fi de Jan, m’oste plü bun co chisc? Al ti à respognü: 
Scê, Signur, tö sas ch’i t’ô bun. Gejù ti à dit: Verda mi agnì!
Al l’à damanè por le secundo iade: Scimun, fi de Jan, m’oste bun?
Al ti à respognü: Scê, Signur, tö sas ch’i t’ô bun.
Gejù ti à dit: Verda mies bisces!
¹⁷Al l’à damanè por le terzo iade:
Scimun, fi de Jan, m’oste bun?
Dailò à Pire ciafè la ria, ćiodiche 
Gejù l’â damanè por le terzo iade: 
M’oste bun? Al ti à dè resposta:
Signur, tö sas döt: tö sas ch’i t’ô bun.
Gejù ti à dit: Verda mies bisces!

Trëi iadi á Gejú damané Pire sc’al ti orô bun, y vigni iade n pü’ atramënter. 
Sciöche por s’assiguré sce Pire ti orô bëgn bun do ch’al s’n’â desdit trëi iadi.

Mo an podess ince l’odëi da n ater vers:
S’â mo Gejú instëss spordü, âl mo forsc ghiré demassa da sü amisc
ch’ai ti foss jüs do y ti ess mantigní la fedelté cina söl Calvare,
ël che portâ ciamó les ferides dla cruzifijiun sön sües mans y sü pîsc?
Prësc cun pora y pisima damana sëgn Gejú le rapresentant de sü discepui  
sc’ai é ciamó a öna da ti orëi bun y da jí impara cina ala fin 
y da se dé ca te so inom deplëgn por la jënt. 

Domandes, che vá dër sot, da chëres ch’an se sperd feter,
mo che lascia indô te nos na gran impresciun:
domandes che vëgn dal dejier de Chël Bel Dî do nosc amur. (Christine Rod MC)

Vangele do Jan 20,19-31

I atri discepui ti à dit a Tomesc: I ùn odü le Signur. 
Al ti à respognü: Sc’i ne vëighi nia les ferides di agüs te sües mans 
y sc’i ne pò nia mëte mi dëit tl büsc di agüs 
y mia man te so costà, ne crëii nia. 
Otedé do ê sü discepui indô abinà adöm, y Tomesc ê laprò. 
Dailò é gnü Gejù – les portes ê stlütes pro – é jü amesa ëi ite y à dit: 
Pêsc a os!
Spo àl dit a Tomesc: 
Tëgn ca to dëit – chilò é mies mans! 
Tëgn ca tüa man y mëtela te mi costà, 
y ne stè a ester descredënt, mo credënt! 
Tomesc ti à respognü: 
Mi Signur y mi Dî!
Gejù ti à dit: 
Deache te m’as odü, crëieste. 
Beâć é chi che ne vëiga nia y crëi impò. 

Forsc se fissunse massa sön Tomesc che mëss odëi y pié ite por crëie. 
Ince i atri discepui s’alegrâ pormó canche Gejú ti â mostré sües plaies. 
Ince süa fede n’ê nia maiú co chëra de Tomesc, ince süa fede ne s’acontentâ
nia ma cun l’aldí.
La situaziun aldedaincö deperpo é chëra che nos messun s’acontenté cun l’aldí.
Éra propi insciö? 
Sc’i pënsi dô, spo él deplü esperiënzes co ma l’aldí che m’á condüt a crëie. 
Al é dantadöt le sentimënt ch’i á che Chël Bel Dî me stá dlungia.
Al é la fede y la testemonianza de chi che crëi cun me. 
Al é l’amur y le bëgn che crësc tres indô sö amesa tan de soferënzes.
Y al é la parora de Dî che nes deura tres danü le cör a esperiënzes nöies.

Vangele do Jan 20,1-8

Le pröm dé dl’edema, é Maria da Màgdala jüda da doman adora, 
canch’al ê ćiamò scür, fora dala fossa
y à odü che la pera ê tuta demez dal sepolcher. 
Ara é saltada debota da Scimun Pire y dal discepul, 
a chël che Gejù ti orô bun, y ti à dit: 
An à tut le Signur fora de sepolcher, y i ne savun nia, olach’an l’à metü. 
Dailò é Pire y l’ater discepul jüs ia y fora y é rovà fora dal sepolcher; 
ai ê saltà trami deboriada, mo deache l’ater discepul ê plü asvelt co Pire, 
é chël rové por pröm dal sepolcher. 
Al s’à cufé jö y ite y à odü les fasces de lin ia por tera, mo al n’é nia jü ite. 
⁶Tratan ê inće rové adalerch Scimun Pire, che ti gnô do, 
y é jü ite tl sepolcher. 

Dala odlada tl sepolcher öt 
ne pëia nia ia la fede de Pasca.
La odlada tl sepolcher öt 
é ma na odlada te n ander scür. 
Dailó ne sciafiel nia da mëte man 
na fede tla vita y tl amur.
Y chësc é ince dërt insciö. 
Zënza l’essun bëgn ria do 2000 agn. 
Maria Magdalena ne conësc Gejú nia 
cun i edli. Ara vëiga le patrun dl urt. 
Ara conësc Gejú pormó cun le cör. 
Deache tles parores ch’al ti dij sintera 
proteziun y sostëgn. 
La fede de Pasca ne mët nia man cun l’odëi,
mo cun l’aldí y cun la desponibilité da se daurí ala vijinanza de Chël Bel Dî.

JÖBIA SANTA 

Vangele do Jan 13,1-15 

Tan gonot ch’i mangëis de chësc pan y ch’i boiëis 
fora de chësc caresc, incundëise la mort dl Signur 
ćina ch’al vëgn. – dij l’apostul Paul.
En chësta sëra recordunse l’ultimo past de Gejú cun sü amisc. 
Chësc past nes ál racomané da tigní sciöche festa, y ti lavan
i pîsc nes ál lascé n ejëmpl sciöch’i dessun incunté i atri.

VËNDRES SANC

Vangele do Jan 18,1-19,42 

Mo ai scraiâ:Mëtele söla crusc, mëtele söla crusc!
La liturgia dl Vëndres Sanc mët man tl chît y se röia tl chît,
deache ci che é sozedü da laota incá tla storia dl monn cina 
incö danter nos nes lascia gonot zënza parores.
Imbaní, tralascé, descredité, desconesciü, martorjé y inultima 
copé, chëstes é les ultimes ores de chël chestian, tres chël 
che Idî nes á mostré so amur.

SABEDA SANTA

Vangele do Lüca 24,1-12

.... Al n’é nia chiló, al é ressorí. ....
Tla nöt scöra do la mort de Gejú, mo ince tla nöt de nostes
tëmes y meseries, lomina ite le füch de Pasca. Pro chësc füch
vëgnel impié la ciandëra da Pasca y condüta ite tla dlijia scöra:
Gejú ressorí, la löm dl monn, lomina ince te nosc scür. 
Lominus, ega, vita y le pan rumpí é i sëgns de chësta Nöt Santa.

Vangele do Lüca 19,28-40

Te chel tomp 28é Gejú jü sö cuntra Ierúsalem. 29Canch’al ea roé dlungia Bétfaghe y Betánia sön che munt ch’an ti dij Munt dal Orí, ál ortié dui discepui danfora 30y ti á dit: Jide tal paisc che é dan nos. Canch’i roeis ete, ciafareise n müsc jonn taché sön chel ch’al n’é ciamó sté degügn che s’á sonté. Destachédele, y condejédele adalerch! 31Y sce zacai ves damana: Ciodi le destacheise pa?, spo respognede: Le Signur l’adora. 32I dui é piá ia y á urté döt desch’al ti â dit. 33Canch’ai á destaché le polerin, ti á i patruns dit: Ciodi destacheise pa le müsc? 34Ai ti á respognü: Le Signur l’adora. 35Spo ái condüt le müsc jonn da Gejú, á motü sü guanc sön le tier y á daidé sö Gejú. 36Dertan ch’al raitâ ennant, destenea i discepui sü guanc ia por strada. 37Canch’al ea roé tal post olache le tru va dala Munt dal Orí jö pert, á düc i discepui motü man dala ligreza da laldé dadalt Idio por dötes les opres miracoloses ch’ai â odü. 38Ai scraiâ: Benedí sides le re co ven tal ennom dal Signur. Pêsc tal ci y gloria sö alalt! 39Danló ti á scraié pormez valgügn farisês fora dla meja: Maester, met a scuté tü discepui! 40Al á respognü: I ves diji: Sce chisc scuta, sarál les peres che scraia. 

Vangele do Jan 8,1-11

Gejù indere s’à cufé jö y s’à metü a scrì cun le dëit ia por tera.
Canch’ai sighitâ da le damanè inant, él lovè sö y ti à dit:
Chël de os che é zënza pićé dess por pröm sciuré na pera cuntra d’ëra.
Al s’à indô cufé jö y scriô inant ia por tera.
Do ch’ai â albü aldì süa resposta,
s’un ési jüs un indolater, 
danfora i plü vedli.
Gejù é romagnü indô su cun l’ëra 
che ê ćiamò dailò amez.
Al é lovè sö y ti à dit a d’ëra:
Ëra, olâ ési pa?
Ne t’à condanè degügn?
Ara à respognü: Degügn, Signur.
Dailò ti à dit Gejù:
Gnanca iö ne te condanëii.
Va, y da śëgn inant no plü fà picé!

Ai fej i pügns, cöi sö peres, mostra cun i dëic, scraia do vendëta y condanëia.
Gejú scrí tla tera la parora dla reconziliaziun, la parora dl’alianza nöia,
l’invit al past da noza cun Chël Bel Dî.

Al se cüfa jö sura chësta tera en colpa y scrí ite la parora dla pordenanza
por düc chi che á rot le matrimone, por düc i piciadus 
che á tres indô rot l’alianza cun Chël Bel Dî y n’á nia respognü a so amur.

Signur, tö n’as nia ion le picé, mo t’i os bun al piciadú che stá dan da te. 
Nia le pügn stlüt mo la man daverta é to sëgn por nos. 
Tëgnesse tres indô ca danü tüa man 
ch’i podunse vire da reconziliá te to spirit. 

Vangele do Lüca 15,1-3,11-32 

Dlun saltan ti él jü adincuntra, ti é saltè incër le col y l’à bajè. Y le fi à dit: 
Pere, i à fat pićé cuntra le cil y cuntra tè;
i ne sun nia plü dëgn de ester to fi.
Mo le pere ti à dit ai fanć: Jide debota 

a tó la plü bela iesta y vistìdila,
metedi n anel tla man y vistidi i ćialzà. 
Jide a tó le videl miorè y tolédele ia;
i orun mangé y fà gran festa.
Deache mi fi ê mort y vir indô;
al ê pordü y é indô gnü ciafè. 

Cuntra la usanza da laota, ghira le fi plü jon süa pert dl’arpejun por jí a se gode la liberté. 
Magari s’aspetassun che le pere le dejaconsiass o ti fajess almanco n per de racomanaziuns. 
Mo le pere ti dá süa pert y le lascia jí. 

Canch’al á desmandré döt y vëgn indô a ciasa ti saltel adincuntra y comana da ti fá na festa. 
Al n’é nia ofenü, al ne ti tira dant nia, ne ti dá degöna leziun, ne ti mët degönes condiziuns. 
Indô s’astila le pere döt atramënter co ch’i s’al imaginassun. 

Y spo él ciamó chiló le fi plü vedl che é dessené por la ligrëza dl pere 
y ti tira dant so comportamënt iniüst. Mo ince defrunt a chësc fi ne fej le pere nia varëi süa autorité. 
Al ne le sforza nia da festejé impara, al l’inviëia ma. Al ti lascia la libertá da tó pert o no.
La parabola nes mostra: Chël Bel Dî é döt atramënter. 

Le fre plü vedl n’é dessigü nia tl tort sc’al se lascia sö:
Chiló él mia so, che á dagnora salpü da ti fá les beles y á ciafé cotan deplü d’arpejun co iö. 
Chiló él mi fré che n’á sparagné nia y ti les á fates ai geniturs do ia,
y vëgn impó tut sö vigni iade cun ligrëza tan inant ch’al se lascia odëi.
Spo él mi compagn de laur che sá da ti an jí al patrun deperpo ch’al se tira indlunch sotfora .
 – Chël invidius sunse datrai ince iö, no pa? 

Vangele do Lüca 13,1-9

..... Chi dejedot, che é gnüs copà dala roina dla tor de Scìloah, 
minëise che mâ chi s’ais ćiarié ados na colpa y düć i atri abitanć de Ierùsalem no?
Nou, al contrar: Os düć moriarëis avisa insciö, sc’i ne se convertiarëis nia.
Y Gejú ti à cuntè chësta parabola: N ël â n lëgn da fighi te süa vigna;
y canch’al ê gnü a ćiarè do sc’al portâ früć, nen n’àl ciafè degügn.
Dailò àl dit a so vignadù:
Śëgn vëgni bele trëi agn a ćiarè do
sce chësc lëgn porta früć 
y i nen ciafi degügn lassura.
Màzele ia!    Ćiodî déssel pa 
ti tó inant la forza ala tera?
Le vignadù ti à respognü: 
Làscele ćiamò impé chësc ann;
i ô sapè sö la tera incëria y l’incultè.
Forsc pôrtel impò ćiamò früć; sce nia, làscele spo mazè ia.

“I moriarëis, sc’i ne se convertise nia!” - Gejú ó nes scassé sö.
Ponsé ales consguënzes de nosc comportamënt nes fej bun sëgn de Carsëma. 

Mo Gejú vá inant – sides rengrazié Idî – cun so discurs. 
Al cunta la parabola dl lëgn da fighi che ne porta nia plü früc, 
na vita deventada öta, che é seciada jö, che n’á plü degun significat. 
“Ince sc’ara é tan inant, ciodí ne dessel pa nia ester bun da fá la ota?
Dái ciamó n iade la poscibilité, i ó daidé do ch’al mënes indô y ciafes vita.“ –
dij le patrun dla vigna.

Y la Sacra Scritöra vá inant cun la cuntía dla varijun de na ëra le dé de sabbat.
Insciö orunse imposté chësc tëmp de Carsëma:
Tó sö la scincunda de na poscibilité nöia y varí tl’anima y tl corp.

Vangele do Lüca 9,28-36

Te chël tëmp à Gejù tut Pire, Jan y Iaco sön na pert y é jü impara sön na munt a perié. Y tratan ch’al periâ, s’à mudé l’aspet de so müs,
y so guant é deventè blanch lominus. Te n iade baiâ dui ëi impara.
Al ê Mosè y Elìa; ai ê aparîs te n lominus raiënt y baiâ de süa fin, che dô s’ademplì a Ierùsalem. 
Pire y sü compagns ê gnüs coiüs dala sonn, mo ai s’â descedè y odô Gejù te n lominus raiënt y i dui ëi che ê dlungia d’ël. Canche chisc dui orô s’un jì demez da d’ël, à Pire dit a Gejù: Maester, al é bun ch’i sun chilò. I orun fà sö trëi üties, öna por tè, öna por Mosè y öna por Elìa. Mo al ne savô nia ći ch’al dijô. 
Ćiamò tratan ch’al baiâ, él gnü na nìora y i à curì cun süa ambria. Ai ê rovà ite tla nìora y se temô. Y dal nio scraiâ na usc: Chësc é mi Fi prelité, ascutédele! Mo do che la usc â zedü, ê Gejù indô su. I discepui scutâ y ne ti cuntâ en chi dis a degügn ći ch’ai â odü.

En chësta 2^adomënia de Carsëma stá Gejú tl zënter. 
Cun l’odlada sön Gejú trasfiguré se damanunse:
Che é pa chësc Gejú por me te mia vita da vignidé?
Tla monotonía da vignidé él dërt da rové te posć 
y te momënc, olach’an pó palsé y ponsé do. 

La mëssa dla domënia podess incö ester n te post.
I sun gnüs cun nüsc dejiers, nostes perts d’ambria
y nostes domandes a nes lascé scinche incorajamënt y speranza nöia.

I discepui vëiga te n iade Gejú döt atramënter: plëgn de lominus. 
Spo aldi na usc fora dl nio: 
Chësc Gejú, cun chël ch’ai ê bele rodá por n pez tla Galilea, é le prelité de Dî, che Chël Bel Dî ti á ortié ala jënt y che ara dess ascuté.

Vangele do Lüca 4,1-13

Dailò ti à le malan dit a Gejú: Sce t’es le Fi de Dî, spo dì che chësta pera devëntes pan. Gejù ti à respognü: Al sta tla Scritöra: Le chestian ne vir nia mâ de pan. 

Dailò l’à le malan condüt sön n crëp y ti à mostrè te n momënt düć i rëgns dla tera. Y al ti à dit: Döta la potënza y la gloria de chisc rëgns ôi te dè; ćiodich’ai m’é gnüs surandà a mé, y iö ti ai dà a chi ch’i ô. Sce te te pëtes jö dan da mè y te m’adorëies, sarà döt to. Gejù à respognü: Dan dal Signur, to Dî, desste t’injenedlè y sorvì ël su. 

Sön chëra l’à le malan condüt a Ierùsalem, l’à metü sö insom le tëmpl y ti à dit: Sce t’es le Fi de Dî, sciürete jö da chilò; ćiodiche la Scritöra dij: Al comana sü agnui de ćiarè de tè... Śëgn ti à Gejù respognü: La Scritöra dij: Te ne desses nia mëte le Signur, to Dî, ala proa.

Gejú sá che ciafé assá da mangé y avëi n gröm
ne dá nia la contentëza ch’an oress inultima.
Al sá che gloria, renomanza y potënza 
n’é nia le tru che condüj ala vita,
deache la contentëza y la vita él n ater 
che nes scinca y a chël podunse ti avëi crëta.
Gejú sá ch’an ne pó nia sforzé Chël Bel Dî
da nes daidé vigni momënt tla manira ch’an oress. 
Porchël n’ó Gejú nia mëte Idî ala proa.
Gejú se para cuntra la tentaziun 
da miné da ester bugn da tó le destin dla vita instësc tles mans.
Al sá che la fan plü sota se lascia ma destodé cun l’odlada sön Chël Bel Dî.
Al sá che la vita é ma da davagné sc’an la dá ia tl amur y tl sorvisc
y confida te chël che tëgn döt te sües bunes mans. 
Insciö resta Gejú fedel sides defrunt a Chël Bel Dî co ince a se instës
cina söla crusc olach’al prëia: Pere, te tües mans surandái mi spirit.
Insciö nes á Gejú insigné da superé nia ma les pices proes
mo ince les gran dificultés ch’i incuntun tla vita.

Vangele do Lüca 6,39-45

Te chël tëmp à Gejù dit a sü discepui: 
Sciafia pa n verc da menè n verc?
Ne tomarài mo nia trami te na büja?
Le scolar n’é nia sura so maester;
vignun che à imparè döt cant 
sarà mâ sciöche so maester.
Ćiodî vëigheste pa l’agüz tl edl de to fre,
mo dla trè te to edl ne t’un intëneste nia?
Cô sciàfieste pa da ti dì a to fre:
Fre, làsceme trà l’agüz fora de to edl!,
deperpo che instës ne vëigheste nia la trè te to edl?
Tö falzun! Tira naôta la trè fora de to edl;
spo poste porvè da trà fora l’agüz fora dl edl de to fre.

Al é deplü sorts de vercité:
I pó ester verc y ne odëi nia ite, ch’i vëighi ma i fai di atri y ch’i i chiri cinamai.
Chësc m’intossiëia y me rovina la vita. 
Tan plü lominus ch’al foss sc’i odess, ci che i atri sá da fá bun y ci che ti gareta.
Al é ince chë vercité che ne me lascia nia odëi ite mi fai; 
y de chësta baia Gejú tl vangele da incö. 
Mo spo él ciamó na vercité, chëra che ne me lascia nia odëi la poscibilité
ch’i pó vire atramënter. 
„I sun mefo insciö!“ – chësta constataziun é propi vercité.
Nou, i pó ince ester atramënter.
Che n lëgn sciafia da porté ma de bugn o ma de stlec früc, ne crëii nia.
I arati che te me él trames les poscibilités. 
Ne crëie nia che Chël Bel Dî me pordona mi fai 
y ch’al ne me dá nia la poscibilité y l’aiüt da mëte man danü:
chësta é la maiú vercité.
Insciö é Carsëma le tëmp da mioré mia odüda 
y da me daurí ales poscibilités de Dî te mia vita. (M.T.)

Vangele do Lüca 6,27-38

Te chël tëmp à Gejù dit a sü discepui: A os, ch’i m’ascutëis pro, ves diji:
Oredi bun a üsc nemisc; fajedi de bëgn a chi che ves à le sënn.
Benedide chi che ves maledësc; periede por chi che ves maltrata.
A chël che te bat sön öna na massëdla tëgni inće ia l’atra,
y a chël che te tol le mantel lasci inće la ćiamëja.
Dài a vignun che te prëia; y sce un te tol val’, no le ghiré derevers.
Ći ch’i ves aspetëis da d’atri, chël fajedi inće os a d’ëi.
Sc’i ti orëis mâ bun a chi che ves ô bun, ćî mirit se fajëise pa?
Inće i pićiadus ti ô bun a chi che ti ô bun.
Y sc’i ti fajëis mâ de bëgn, a chi che ves fej a os de bëgn, ćî mirit se fajëise pa?
Chël fej inće i pićiadus.

Ál pa n significat ci che Gejú ghira da nos tl vangele da incö?
Ne condüjel nia le violënt a ester ciamó plü violënt, sc’i ne me pari nia?
Domandes dessigü iustificades, mo porchël ne pói nia ignoré la noela de Gejú.
I ne mëssi nia tó dagnora ci che Gejú insëgna avisa parora por parora, 
mo impó mëssi tó sües parores söl sciode. Cal é pa spo l’insegnamënt?

Ch’i ti ciares ala jënt nia cun mi edli, mo cun i edli de Chë Bel Dî.
Spo ne vëighi nia plü tla porsona ch’i á dan da me n nemich o n sfrutadú,
mo na creatöra de Dî, che ti stá a Chël Bel Dî tambëgn a cör coche iö ti stá a cör.
Spo odarái dan da me na porsona che á magari falé jö le dër tru.

Y chësc pó me recordé ch’i pó ince iö datrai jí por trus falá.
Nia sënn o vöia de vendicaziun ne dess rovëne mi comportamënt.
Tla oraziun ói mëte düc mi raporc cun la jënt incër me ia tles mans de Dî, 
che é bun da mëte indërt y da varí, ci che ne me pê a me nia meso. (M.T.)

Vangele do Lüca 6, 17.20-26

Gejù à ôt sü edli sön sü discepui 
y à dit: Beâć, os püri,
deache ost é le rëgn de Dî.
Beâć, os ch’i ëis śëgn fan,
deach’i gnarëis pascentà.
Beâć, os ch’i pitëis śëgn,
deach’i riarëis.
Beâć, sce la jënt ves à le sënn
y ves stlüj fora de süa comunité,
sce ara ves baia da orëi crou
y ves descreditëia, 
por gauja dl Fi dl Om.....
Mo guai a os, ch’i sëis rić;
deach’i n’ëis plü degöna
consolaziun da s’aspetè.
Guai a os, .........

Ci ó pa Gejú cun la pordica dles beatitus? Dessené, provoché, cherié confujiun,
o impó val’ d’ater? Al se mët dala pert di püri, di sconsolá, di scorajá, di soferënc,
di ignorá, di susc, de chi che tira ala cörta y bëgn ince de chi che l’á dada sö. 
Al ó i consolé, incorajé y i trá sö: Ince sc’i l’ëis ria, no lascésse fracé ia por tera!
Magari nes dëida le vangele da incö ince da odëi ite, che ester ric ne vel nia döt, 
che ester pasciüs n’é nia val’ de logich, che fistidi y tristëza alda pro la vita. 
Le vangele da incö pó ince nes stimolé da ester contënc ince cun le püch, 
da jí dan da Idî cun döt ci che nes pësa y da le perié. 
Baudié podunse zënzater, al n’é nia saurí da renunzié a cosses ch’i essun ion 
y ne podun nia avëi por gauja de meseria o de maratia.
Magari ciamó a val‘ pó nes condüje le vangele da incö, a ne desprijé nia chi che Idî tlama beac y 
che é bëgnorüs da d’ël y a i daidé cun ci che Idî nes á scinché en abondanza, 
por ch’i portunse pro a realisé la buna noela dl rëgn.

Vangele do Lüca 5, 1-11

Canch’al â rové süa pordica, ti àl dit a Scimun: Va fora alaleria!
Dailò sciurede ostes rëis por la pëscia!
Scimun ti à respognü: Maester, i ùn laurè döta la nöt y i n’ùn pié nia.
Mo sön tüa parora sciurarài fora les rëis.
Chësc ài fat, y ai à pié n te’ gröm de pësc, che sües rëis manaciâ da 
se scarzè. Porchël ti ài fat sëgn ai compagns tl’atra barca,
ch’ai gniss y i daidass. Ai é gnüs, y deboriada ài implì trames les barches ćina al ur, 
ch’ares manaciâ da jì sot.
⁸Canche Scimun Pire à odü chësc,
s’àl petè jö dan i pîsc de Gejù y à dit: 
Signur, va demez da mè; 
i sun n pićiadù.

Tl vangele da incö vára impröma de lezitënza, 
de laurs fac por nia, de crëta y de insuzes.
Döta la nöt unse laurè y i n’un pié nia.
Pire á na reaziun particolara defrunt a Gejú:
Do na piada de pësc finalmënter abondanta, 
se sperd Pire y se pëta jö dan i pîsc de Gejú.
„Vá demez da me, deach’i sun n piciadú“, dijel comoü y confus.

Chësta é na storia de un che se sperd da conësce Chël Bel Dî
y ch’i ciafun ince bele tl Testamënt Vedl.
Pire conësc te n iade la grandëza de Dî y la picolëza de se instës.

Spo él ciamó na formula che vëgn dant ince tl Testamënt Vedl: „No te temëi!“
Chël Bel Dî ne n’ó nia la sotmisciun, mo dá coraje „No te temëi!“
canch’al ó se dé da conësce y se lascé ite, o fá val’ cun zacai.  
Bel, che Chël Bel Dî á imënt val‘ cun Pire y ch’al á imënt inc val‘ cun nos. 
Datrai él pa propi da se sperde, mo impó da la vaghé sc’al dij:
„Vá fora alaleria!“ C.R.MC

Vangele do Lüca 4,21-30

Gejù â metü man tla sinagoga de Nazaret da splighé:
Incö s’à ademplì la parora dla Scritöra ch’i ëis dër aldì cun ostes orëdles.
Süa pordica gnô tuta sö bëgn da düć;
ai se fajô demorvëia, coch’al savô da baié
y dijô: Ne n’é nia chësc le fi de Ujöp?
Mo ël ti à respognü: Dessigü me tirëise dant le proverb:
Mede, varëscete te instës!
Sce t’as bele fat a Cafàrnaum de te’gran cosses, coch’i ùn aldì,
spo fales inće chilò te tüa patria! Y al à injuntè: Amen, i ves diji:
Degun profet ne vëgn reconesciü te süa patria.....

Impröma ési düc animá de ci che Gejú dij. Sües parores ciafa plajëi y aplaus.
Mo spo ti stál sö le fle ala jënt da Nazaret: „N’é nia chësc le fi de Ujöp?“ 
Gejú sá ci ch’ai pënsa. Ël sint süa averjiun y constatëia:
„Degun profet ne vëgn reconesciü te süa patria.“
Chësc é bëgn so destin – che ti resta cina ala fin. 
Y deache la jënt de so paisc n’ó nia aldí sües parores tleres, se dessënni. 
Denanch’ai sciafia da sburlé Gejú sura le crëp dl ur dla cité jö  
passel amesa la meja fora y s’un vá demez.

Sëgn te chësc momënt él chiló pro nos. 
I aldiun süa parora.
I podun sintí süa uniun cun ël tl pan y tl vin. 
Al nes vëgn sciöche Salvatur adincuntra: 
Sciöche chël che é gnü 
a ti porté la noela de ligrëza ai püri,
a ti incundé ai sará ia la deliberaziun,
a ti scinché ai verc la löm di edli
y ai oprescioná la liberté. 
Grazia dess ciafé la jënt, ince nos.
L’incuntunse nos zënza preiudizi, y ci ponsunse pa nos de d’ël? (P.H

Vangele do Lüca 1,1-4; 4,14-21

Te chël tëmp
é Gejù, implì dla forza dl Spirit Sant, indô jü tla Galilea.
Y le baié porsura ël se slariâ fora sura döt le raiun.
Al insignâ tles sinagoghes y gnô aprijé da düc.
Insciö él inće rové a Nàzaret, olach’al ê chersciü sö,
y é jü, sciöche zënza, le sàbat tla sinagoga.
Canch’al é lovè sö, por lì fora dla Scritöra,
ti àn sport le liber dl profet Isaìa.
Al à daurì le liber y é rové 
pro le toch olach’al é scrit:
Le Spirit dl Signur é sön mè, 
al m’á unt, por ch’i portes ....

Te n iade é Gejú gran, y al ne stá nia scrit
coche Ojöp y Maria á trat sö Gejú. 
Mo al stá scrit ch’al ê jü le sabat tla sinagoga “sciöche zënza”, 
chël ó dí, sciöch’al ê ausé.
Porchël podunse araté che Ojöp y Maria ne s’ais nia astilé atramënter
co i geniturs aldedaincö che tira sö cristianamënter sü mituns. 

Ai ti dá inant la fede cun so ejëmpl, sciöch’ai ti insëgna ince cotan d’atres cosses.
Canche i geniturs vëgn chîc y dij na oraziun, spo s’intënn i mituns bele da pici:
Mi geniturs baia cun zacai ch’ai ne vëiga nia, mo che é impó chiló.
O canche i geniturs prëia cun i mituns da sëra, 
i benedësc cun le sëgn dla crusc y ti scinca insciö proteziun, sint i mituns:
Chël Bel Dî é zacai che é chiló y che la mina buna cun me.

Sce i geniturs vá la domënia a mëssa, spo vëiga ite i mituns:
Chësc é val’ d’important, ch’ai se tol dlaurela y tëgn sön chësc dé de festa.
I mituns adora de bunes usanzes y rituai che vëgn tignis cun costanza.
Chësc ê insciö ai tëmps de Gejú, y chësc n’é nia atramënter aldedaincö.(P.H.)

Vangele do Jan 2,1-11

Gejù ti à dit ai sorvidûs. Implide i bocà d’ega! Y ai i â implì ćina al ur.
Al ti à dit: Ćiariéde fora y portédenen a chël che à da fistidié por le past.
Ai ti an à portè. Al à ćiarcé l’ega che ê deventada vin,
y ne savô nia da olâ che le vin gnô adalerch; 
mo i sorvidus, che â ćiarié fora l’ega, le savô.
Sön chëra àl cherdè adalerch le nüc y ti à dit: 
Vignun porta naôta sö le bun viny spo pormò, 
canche i ghesć n’à boiü assà, le manco bun.
Tö indere as tignì sö le bun vin ćina śëgn.
Insciö à Gejù fat so pröm sëgn a Cana 
y à manifestè süa gloria,
y sü discepui cherdô te ël.

Sc’i damani i mituns che vá ala confermaziun, cal che é sté le pröm miraco
che Gejú á fat, nen cunti sö n valgügn, mo le miraco da Cana é dainré lapró.
Y sc’i ti diji, che Gejú s’â lascé invié da trasformé ega te vin deach’al ê na noza,
olach’an se devertî y sboaciâ bindebó, por che la festa ne se rovass nia te n iade,
chësc ne n’ói pa nia dër crëie. 

Forsc n’orô pa gnanca Gejú ma insciö bel atira se moscedé ite; y ince a Maria
ne n’ó Gejú daimpröma nia ti olghé. Ciodî müdel pa spo te n iade idea?

Chiló pón ma spicolé: Magari êl sté la gran crëta de süa uma che l’â sburlé:
“Ći che ël ves dij, chël fajede!”, l’abondanza dla fede. 

Y chësc ti diji iö ince ai mituns che vá ala confermaziun: 
Fede é abondanza, che ne conësc degöna mosöra, abondanza de fidënza , 
abondanza de amur y de ligrëza. Fede é na festa che ne se röia nia. 
Y porchël é le miraco dl vin a Cana, do mia minunga, 
n miraco che passenëia dër por le scomenciamënt dl operé de Gejú. (M.T.)

Vangele do Lüca  3,15-16.21-22

Mo Jan ti respognô a düć:
Iö ves batiëii cun ega, mo al nen vëgn un che é plü gaiert co iö,
y iö ne sun nia dëgn de ti desćiolè i ćialzà.
Ël ves batiarà cun Spirit Sant y cun füch.
Deboriada cun döt le popul s’à inće Gejù lascè batié.
Y tratan ch’al periâ, s’à daurì le cil
y le Spirit Sant é gnü jö sön ël,
che ê da odëi tla forma de na colomba,
y na usc dal cil dijô:
Tö es mi Fi bunorü, en tè ài ciafè plajëi. 

N mede cuntâ che dala vijita di mituns che jô le pröm ann a scora
ciarâl naota da ti tó la tëma y i saludâ bel valënt vignun ti dijon: 
“Chiló sce vëgnel adalerch n möt da orëi bun!” 
I mituns ti riô ados, y al n’é degügn che â val’ decuntra. 
N de êl gnü n pice möt, che ciugnâ döt sciode de no dijon
“Iö ne sun nia n pros möt!” “Mo chël conësci pö,” dijô le mede, 
“sciöch’i te vëighi, este n möt da orëi bun!” – “Nou, iö sun chël ri Berto.” 
Chël möt l’â aldí tan gonot, ch’al â instës metü man da le crëie. 
Al ne savô gnanca ciamó da scrí y da lí
y an l’â bele slomené tan te iadi ch’al minâ instës da ester n ri möt. 
Podunse pa ma insciö bel trasporté le plajëi che Idî á por Gejú
sön chësc möt y ince sön nos? Chël podunse! 
Ciodiche le miol de nosta fede ne stá nia tles prestaziuns, ti prezec y tles proibiziuns, 
mo tl azeté l’amur de Dî y se lascé aziché y tó por la man da d’ël. 
Y implü ó la fede ch’i dunse inant l’amur ch’i ciafun da d’ël. 
Orëi bun sciöche resposta al bun che nes vëgn orü. 
L’amur de Dî chërda nosc amur. (P.K.)

Vangele do Matî  2,1-12

Al ê gnü a Ierùsalem scienzià dal oriënt y damanâ: 
Olâ é pa le re di iüdes pormò nasciü? 
I ùn odü jon sö süa stëra y i sun gnüs a l’adorè....... 
Do ch’ai é stá da Erodes ési pià ia. 
Y la stëra, ch’ai â odü jon sö, ti jô danfora 
ćina söl post olach’al ê le möt; 
dailò éra stada chita. 
Canch’ai â odü la stëra, 
ài albü na gran ligrëza. 
Ai é jüs ite tla ćiasa 
y à odü le möt y Maria, süa uma; 
dailò s’ài inslenè jö y l’à adorè.

Le tru é le travert. 
Chësta frasa, bindebó conesciüda, ne pó nia valëi por nos cristians.
Deache i un pö n travert: L’incuntada cun Chël Bel Dî ala fin de nosta vita y sëgn.
I festejun incö “ l’Aparaziun dl Signur ”.
Chël Bel Dî é gnü te chësc monn y vëgn te chësc monn,
por ch’i le chiriunse y le ciafunse. 
Idî se lascia odëi, y ince nos podun zënzater se lascé odëi cun chësc nosc Dî.
Cun n Dî che devënta cern te n pice möt n’unse nia bria da s’ascogne.
Idî se lascia odëi, y porchël aldel ch’i piunse ia y le chiriunse. 
Le tru da su ne pó nia ester le fin, chël pó ince jí por direziuns falades. 
I chiriun Idî por l’incunté te chisc nüsc dis y te nosc monn intravaié y ri da capí. 
Y nosc chirí n’é nia zënza speranza. 

Vangele do Lüca  2.41-52

Do ch’ai l’â chirí trëi dis, l’ài ciafè tl tëmpl;
al ê sentè amesa i maestri ite, ti ascutâ pro y fajô domandes.
Düć chi che l’aldî se fajò demorvëia por süa inteliënza y sües respostes.
Canche sü geniturs l’â odü, s’ài fat dër demorvëia,
y süa uma ti à dit: Möt, cô podôste pa nes fà chësc?
To pere y iö t’ùn chirì plëgns de pôra.
Y ël ti à dit: Ćiodî m’ëise pa chirì, ne savôse nia 
ch’i mëssi me dè jö cun ći che é de mi Pere?
Mo ai ne capî nia ći ch’al orô dì cun chël.
Spo él jü impara indô a Nàzaret y ti stô sotmetü.
Süa uma mantignî ći che ê sozedü te so cör. 
Y Gejù chersciô de sapiënza, eté y grazia 
dan da Idî y la jënt.

En chësta domënia dla S. Familia nes cunta le vangele de n conflit de familia. 
Gejú mët man da rajoné instës y ó se fá so tru.
I geniturs se crüzia y spo se dessëni ince n pü’ por le comportamënt de so fi. 
Mo ai ne vá nia indalater: Gejú vá cun sü geniturs a ciasa y ti olga.
Le vangele da incö stlüj  jö le tëmp dl’infanzia de Gejú, 
y de d’ël aldiunse pormó indô 20 agn dedô, canch’al vá da Jan a se lascé batié.
Do ch’ai l’á ciafé tl tëmpl s’á dessigü mudé le raport danter geniturs y möt, 
al sará sté n raport al medemo livel, olach’an ará baié un cun l’ater ince dla fede.
Dal vangele n’aldiunse nia ma fora n momënt de tenjiun familiara, 
mo ince la dificulté da se capí y da jí a öna te chestiuns de religiun.
Da nen baié te familia co ch’i l’un cun Chël Bel Dî, 
chël foss zënzater n bel proponimënt ch’i podessun se fá por l’ann nü.

Vangele do Jan  1.1-18

Tl pröm êl la Parora, 
y la Parora ê pro Idî, 
y la Parora ê Idî. 
Tl pröm êra pro Idî. 
Döt é deventè tres la Parora, 
y zënza la Parora 
n’él deventè nia de ći che é deventè. 
Te ëra êl la vita, 
y la vita ê la löm dla jënt.
Y la löm lomina tla scurité, 
y la scurité ne l’à nia tuta sö. 

Ales parores de Chël Bel Dî ti vá dosües opres. 
La Parora vëgn cern Al é Nadé! I ne stun nia n pez
a chirí d’atres parores, i se dijun madër un al ater: 
Al é Nadé!

Vangele do Lüca  1.39

En chi dis s’à Maria metü sön tru
y é jüda debota te na cité tles munts dla Iudea.
Ara é jüda tla ćiasa de Zacarìa y à saludé Elisabeta.
Canche Elisabeta à aldì le salüt de Maria,
à le möt busié te so gremo.
Dailò é Elisabeta gnüda implida dal Spirit Sant
y à tlamè cun usc sterscia:
Benedida este tö danter les ëres,
y benedì é le früt de to corp. 

Le vangele de chësta cuarta domënia d’Advënt é la storia dl’incuntada de döes porsones, 
Maria y Elisabeta. Te chësta incuntada sinteres val’ deplü,
ares sint la vijinanza de Dî y l’ademplimënt de süa impormetüda dla salvëza. 

Porsones che l’á cun Gejú s’incunta te na manira nöia. 
I cristians che s’incunta vëiga tles porsones ch’ai ürta val’ deplü.

Vangele do Lüca  3,10-18

La jënt che damanâ Jan Batista: Ćî désson pa spo fà?
Al ti à respognü: Chël che à dui guanć, ti an dais un a chël che n’à degun, y chël che à da mangé, fejes inće insciö....
No ghirede deplü co ch’al n’é scrit dant....
Ne maltratè degügn, ne recatede degügn, acontentésse cun osc paiamënt!
Le popul ê plëgn de aspetanza, y tl chît se damanâ düć,
sce Jan ne n’ê nia forsc instës le Messia.
Mo Jan ti dê a düć la resposta: Iö ves batiëii cun ega.
Mo do me nen vëgnel un che ves batiarà cun Spirit Sant y cun füch.
Al tëgn bele la vëntora por despartì les zëmes dal formënt y condüje le formënt te majun;les zëmes indere borjaral tl füch che ne desverd mai.

Jan Batista ne nes lascia nia vire na vita comota:
Zededela da s’arichí a cost di püri.
Lascede da s’la fá avarëi defrunt a chi che n’è
nia tan asvelc, tan furbs, tan da suzes co os.
Deach’i ëis deplü co ch’i n’adorëis. 

Impó jô la jënt da Jan a damané ci ch’ai dô fá. 
La resposta dl profet é bëgn tlera:
Döt se mudass, sc’i se mudasses impröma os. 
Le rëgn vëgn dal cil, mo al ne toma nia dal cil. 
Al ghira ch’i le sforzunse adalerch. 
Nia se lascé do fora, mo brancé ite y se dé da fá.

Porchël n’unse nia bria da se stressé, 
mo se fá lëdi y ester arjigná:
deach’al nen vëgn un .....

Vangele do Lüca  3,1-6

Dailò ti ê la cherdada de Dî gnüda ota a Jan,
al fi de Zacarìa, che viô tl desert.
Y al ê rodè suradöt le raiun incër le Iórdann 
y incundâ dailò n bato de converjiun por le pordonn di pićià.
Insciö s’ademplî 
ći ch’al sta scrit tl liber dles pordiches de Isaìa:
Na usc scraia tl desert:
Arjignedi ca le tru al Signur!
Avaliedi fora les strades!
Vigni fossè dess gnì implì sö
y vigni crëp y col dess gnì arbassè.
Ći che é stort dess gnì rodunt,
ći che é desvalì dess gnì valì.
Y döta la jënt odarà la salvëza che vëgn da Dî.

San Jan Batista é n „dür“, al n’á nia de morjel ados. 
Süa pordica ne ti baia nia bun ai ascutadus, mo ghira intervënc radicai.
I ne podun nia „jí inant sciöche cina sëgn“ deach’al vëgn adincuntra val’ de gran.
La salvëza che vëgn da Chël Bel Dî é daimpró.

Ince sce chësta noela é döra y scomota, atochera impó ci ch’i se dejidrun daite. 
Sc’i orun ti arjigné le tru al Signur ch’al vëgnes ite te nosta vita,
messunse se dé da fá y naota romené sö pro nos instësc:
se fá lëdi da ci che ti stá te tru, dales cosses che n’alda nia te nosta vita.
I orun rumpí tres i mürs, splané i coi  y implí i fossá 
de nosc menefreghism, de nüsc fistidi y crüzi, de nostes colpes y isolaziuns,
y s’infidé da dé vari concrec adincuntra a Chël Bel Dî y ales porsones incër nos.
Confidun che süa salvëza ó gní da nos 
y ch’al é Chël Bel Dî instës che ó gní y sté cun nos!

Vangele do Lüca  21,25-28.34-36

Spo odaran le Fi dl Om gnon te na nìora 
cun gran potënza y gloria.
Canche döt chësc mët man, 
spo derzésse sö y alzede le će;
deache osta salvëza é daimprò.
Metede averda che inciocades y sboaciades
y i fistidi da vignidé ne ves inciurnësces nia
y che chël dé ne ves tomes nia ados 
sciöche na tënora;
deach’al gnarà sura düć i abitanć de döta la tera.
Stede muntri y periede demeztrù,
ch’i podëise ti sciampè a döt ći che sozed
y ti jì adincuntra al Fi dl Om.

Sc’i rodi ma incër me ia, vëighi ma me instës, 
y sc’i ciari ma por tera ia, vëighi ma ci che é dla tera.
Dailó mëti man da me temëi dassënn,
canch’ara toca da jí cuntra mia fin y la fin dl monn. 

Porchël mëssi porvé da la odëi da n ater vers. 
Ciaré demez da me, alzé le ce y ciaré söpert.

Che dess pa spo se cruzié de me, ater co iö instës?
I pó zënzater me conscidré important,
mo i ne pó nia m’araté plü important co Chël Bel Dî, 
a chël che iö ti sun important y che fistidiëia por me. 

Ti ciaré ales cosses de chësta tera y les valuté cun i edli de Chël Bel Dî,
me mëte al sigü pro d’ël, y insciö ne jarái nia sot te mia tëma.